Καταρχήν εκφράζω τη συμφωνία μου με τα δύο κείμενα των Θέσεων.
Το κείμενο για το σοσιαλισμό αποτελεί παραπέρα επεξεργασία της προγραμματικής αντίληψης του Κόμματος για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Από την αντίληψη αυτή απορρέουν ακόμα πιο αυξημένα καθήκοντα και στόχοι όσον αφορά την ισχυροποίηση του Κόμματος, τέτοια καθήκοντα αποτυπώνονται και στο πρώτο κείμενο.
Στο κείμενο των θέσεων για το σοσιαλισμό αποτυπώνονται και μια σειρά κατευθύνσεις για την έρευνα ζητημάτων που επίσης είναι σωστές και με βρίσκουν σύμφωνο.
Σήμερα το Κόμμα μας έχει τη δυνατότητα να κρίνει μια ολόκληρη πορεία, εξοπλισμένο με την «εκ των υστέρων πείρα» και αυτό το γεγονός κάνει ακόμα πιο ξεκάθαρη τη δυνατότητα τοποθέτησης από το κάθε μέλος του Κόμματος με βάση την ιστορική πείρα που κατατίθεται στο κείμενο.
Χωρίς την επαναστατική θεωρία, δε θα ήταν κατορθωτή αυτή η προσέγγιση, θα είχαμε παρασυρθεί όπως και άλλα ΚΚ, στην αστική - οπορτουνιστική άποψη για τις ανατροπές. Σε μια σοσιαλδημοκρατική αντίληψη για το σοσιαλισμό, σε μια αντίληψη ενός μικροαστικού σοσιαλισμού. Ταυτόχρονα, η επεξεργασία του Κόμματός μας για το Σοσιαλισμό αποτελεί βήμα για την επαναστατική θεωρία. Η υλιστική μέθοδος για τις αιτίες των ανατροπών, δηλαδή η μελέτη με βάση την οικονομία και διάδοση αυτής της αντίληψης στους πιο πρωτοπόρους εργάτες καταρχήν, είναι όρος για το δυνάμωμα της πίστης στη δυνατότητα μελλοντικής νικηφόρας οικοδόμησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Σωστά το κείμενο με ειδικό κεφάλαιο μιλά για εμπλουτισμό της προγραμματικής αντίληψης του ΚΚΕ. Διαφορετική τοποθέτηση θα ήταν όχι απλά αγνωστικιστή, αλλά και επικίνδυνη ασυνέπεια λόγων και έργων.
Το να φωτίζουμε όλη τη δράση μας με την επαναστατική στρατηγική και όχι το αντίστροφο. Είναι όρος για την αντιμετώπιση του οπορτουνισμού. Διαφορετικά είμαστε ευάλωτοι στην πίεση από το επίπεδο της συνείδησης στρωμάτων που απαιτούν άμεσες λύσεις και η συνείδησή τους δε φτάνει μέχρι την ανατροπή του καπιταλισμού, παρασυρόμαστε από τον πρακτικισμό και τη ρουτίνα, δεν αντιμετωπίζονται παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στη στρατηγική μας στην κατεύθυνση προσαρμογής της.
Η θεωρητική αποσαφήνιση πως ο σοσιαλισμός δεν είναι αυτόνομος κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός και ότι αποτελεί ανώριμη βαθμίδα του ενιαίου κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού του κομμουνισμού, δηλαδή το ότι παλεύουμε για τον κομμουνισμό. Αποτελεί διατύπωση που κάνει καθαρό για «ποιο» σοσιαλισμό μιλάμε. Δηλαδή για την προετοιμασία των βάσεων του κομμουνισμού μέσω της κοινωνικής ιδιοκτησίας από το κράτος της εργατικής τάξης των μέσων παραγωγής (όλων - ανάλογα με το βαθμό ωριμότητας), κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας, σταδιακή κατάργηση των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων, δικτατορία του προλεταριάτου ως εξουσία της εργατικής τάξης που δεν τη μοιράζεται με κανέναν. Και παραγωγή ως άμεσα κοινωνική, που στόχο έχει να παράγει αξίες χρήσεις για την ικανοποίηση των διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών.
Η κατανόηση αυτού του ζητήματος συμβάλλει καθοριστικά στη συνεχή κατάκτηση της ιδεολογικής μονολιθικότητας του κόμματος στις σύγχρονες συνθήκες.
Ιδιαίτερο καθήκον που τεκμηριώνεται πολύ βαθύτερα στις θέσεις της ΚΕ για το σοσιαλισμό είναι αυτό της πάλης με τον οπορτουνισμό, η ανάγκη αντιμετώπισής του σε όλες τις φάσεις της ταξικής πάλης, σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης της κοινωνίας, στις συνθήκες του καπιταλισμού, στις συνθήκες της επαναστατικής κρίσης, στη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Ιδιαίτερα στο σοσιαλισμό και μάλιστα μέσα από τα συμπεράσματα βγαίνει ολοφάνερα η διαδικασία ολοκλήρωσης του οπορτουνισμού σε αντεπαναστατική δύναμη, αφού και στη σοσιαλιστική οικοδόμηση ο οπορτουνισμός συνεχίζει να έχει κοινωνική βάση σε κοινωνικές ομάδες που αντιστέκονται στο προχώρημα της κοινωνικής επανάστασης, στην ανάπτυξη των σχέσεων παραγωγής. Αντιστρατεύεται την ταξικότητα και επιστημονικότητα στη χάραξη πολιτικής, μέσα στις γραμμές του ΚΚ.
Ο εξοπλισμός με αυτά τα συμπεράσματα δίνει τη βαθύτερη και ουσιαστική κατανόηση της μεγάλης αναγκαιότητας για μέτωπο ενάντια στον οπορτουνισμό και πλήρη σύγκρουση μαζί του σε όλα τα επίπεδα.
Εχει σημασία πως η επίθεση που δέχεται το Κόμμα με τη λεγόμενη «σταλινολογία», αποτελεί επιβεβαίωση της ταξικής κατεύθυνσης που έχουν οι Θέσεις στην αντιπαράθεση με την αστική και οπορτουνιστική ιδεολογία. Και για την ουσία του ζητήματος έχει σημασία συνεχώς να εμπεδώνεται πως η ταξική πάλη συνεχίζεται και ότι η ιστορία ανάπτυξης της κοινωνίας δεν μπορεί να προσεγγίζεται με βάση την αστική «ανθρωπολογική σχολή» που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις γραμμές οπορτουνιστών και μικροαστών διανοουμένων πως η κοινωνία θα μπορούσε να είχε αναπτυχθεί χωρίς επαναστατική βία, χωρίς ακόμα και αυτές τις αστικές επαναστάσεις που αντικειμενικά ήταν αιματηρές.
Σε σχέση με τη χρήση θέσεων του Στάλιν, έχει σημασία να δούμε ότι όπως και ο Λένιν, κάνουν συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης και με βάση αυτή τοποθετούνται. Ετσι τοποθετήσεις που έχουν γίνει τη δεκαετία του 1930 από τον Στάλιν και σωστά επισημαίνουν προβλήματα και λύσεις, δεν προσφέρονται για τεκμηρίωση λαθεμένων επιλογών στις δεκαετίες μετά το 1950, ούτε για τον προσδιορισμό γενικών αρχών.
Ομως ουσιαστικό σε σχέση με το πώς ο Στάλιν βλέπει το ζήτημα των σχέσεων ιδιοκτησίας στο σοσιαλισμό και την επίδρασή τους στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων είναι το παρακάτω απόσπασμα από τα οικονομικά προβλήματα του Σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, όπου διαπιστώνονται τα νέα προβλήματα που γεννιούνται και η κατεύθυνση επίλυσής τους, ενώ είναι σαφής ο διαχωρισμός του μη κοινωνικού χαρακτήρα της κολχόζνικης (ομαδικής ιδιοκτησίας) από τη μεγάλη κρατική ιδιοκτησία.
«...το καθήκον των καθοδηγητικών οργάνων συνίσταται στο να εξακριβώνουν έγκαιρα τις αυξανόμενες αντιθέσεις και έγκαιρα να παίρνουν μέτρα για την κατανίκησή τους, μέσω της προσαρμογής των παραγωγικών σχέσεων στο ύψος των παραγωγικών δυνάμεων. Αυτό αφορά πρώτα απ' όλα τέτοια οικονομικά φαινόμενα σαν την ομαδική κολεχτιβίστικη ιδιοκτησία και την κυκλοφορία εμπορευμάτων. Φυσικά σήμερα αυτά τα φαινόμενα χρησιμοποιούνται από μας με επιτυχία για την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής οικονομίας και φέρνουν στην κοινωνία μας αναμφισβήτητο όφελος. Είναι αναμφισβήτητο ότι θα φέρνουν όφελος και στο κοντινό μέλλον. Ομως θα ήταν ασυγχώρητη τυφλότητα να μη βλέπουμε σύγχρονα ότι τα φαινόμενα αυτά από τώρα κιόλας αρχίζουν να μπαίνουν τροχοπέδη στην ισχυρή ανάπτυξη των παραγωγικών μας δυνάμεων, εφόσον αποτελούν εμπόδιο για το ολοκληρωτικό αγκάλιασμα όλης της λαϊκής οικονομίας, ιδιαίτερα της αγροτικής οικονομίας από την κρατική σχεδιοποίηση. Δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι όσο προχωρούμε, τόσο περισσότερο τα φαινόμενα αυτά θα μπαίνουν τροχοπέδη στην παραπέρα ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στη χώρα μας. Επομένως το καθήκον μας είναι να εξαλείψουμε αυτές τις αντιθέσεις, μέσω της βαθμιαίας μετατροπής της ιδιοκτησίας των κολχόζ σε κοινωνική ιδιοκτησία και της εισαγωγής της ανταλλαγής των προϊόντων - βαθμιαία επίσης - αντί της εμπορευματικής κυκλοφορίας»1.
Οι πολιτικές αποφάσεις για μια σειρά τέτοιες αλλαγές θα δέχονταν τεράστια κοινωνική πίεση, ενδεχομένως και συγκρούσεις. Τέτοια πορεία δεν ακολουθήθηκε, αντίθετα υπήρξαν λύσεις στην αντίθετη κατεύθυνση. Η συνένωση των μικρών κολχόζ σε μεγαλύτερα φαίνεται ως μια θετική πορεία, όμως έγινε στο έδαφος ενίσχυσης της εμπορευματικής κυκλοφορίας, έτσι δυνάμωσε το πρόβλημα. Ενώ και η μετατροπή κάποιου αριθμού κολχόζ σε σοβχόζ δεν άλλαξε την κατάσταση, αφού στα σοβχόζ όπως και για τα κρατικά εργοστάσια είχε εισαχθεί το σύστημα της ιδιοσυντήρησης, η δυνατότητα να εμπορεύονται τα προϊόντα τους, η αξιολόγηση με βάση το κέρδος και όχι τον όγκο της παραγωγής, δηλαδή και σε αυτό τον τομέα της παραγωγής είχε ήδη δρομολογηθεί το πισωγύρισμα στις σχέσεις παραγωγής. Ενισχύθηκε η εμπορευματική παραγωγή, χαλάρωσε το σχέδιο και ο έλεγχος, δόθηκε η δυνατότητα προϊόντα να βγαίνουν στην παραοικονομία, μεγάλωσε η δυνατότητα ομαδικού και ατομικού πλουτισμού. Ετσι θέριεψε η οικονομική αυτή βάση που ενίσχυε εκφυλιστικά φαινόμενα στην κοινωνία και στο κόμμα.
Σωστά λοιπόν οι Θέσεις της ΚΕ δίνουν το βάρος στο ζήτημα της οικονομίας, καθήκον που είχε οριστεί και από την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του 1995.
Εχει σημασία οι Θέσεις να υπερψηφιστούν, να κατανοηθούν ουσιαστικά. Είναι όρος για την Αντεπίθεση.
1. Ι. Β. Στάλιν «Τα λάθη του σ. Ντ. Λ. Γιαροσένκο» 22 Μάη 1952 στο βιβλίο «Οικονομικά Προβλήματα του Σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ» εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ 92-93.
Φάνης Παρρής
Μέλος της ΙΕ της ΚΕ του ΚΚΕ
Μέλος της ΙΕ της ΚΕ του ΚΚΕ
Ριζοσπάστης - 1 Φεβρουαρίου 2009
