January 30, 2009

ΜΠΑΛΤΣΑΒΙΑΣ, ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ - Για το δεύτερο θέμα

1917-1953: Οικοδόμηση σοσιαλισμού. 1953-1991: Πορεία συνειδητής αντεπανάστασης. Ζήτω το 18ο Συνέδριο. Ζήτω ο σ. Στάλιν.

Αγαπητοί σύντροφοι. Βρισκόμαστε ήδη 17 χρόνια μετά τα συνταρακτικά γεγονότα το 1991. Στη Σοβιετική Ενωση και στην Ανατολική Ευρώπη όλα αυτά τα χρόνια με αργή και σταθερή δουλειά μπορέσαμε να σώσουμε το ΚΚΕ από τη διάλυση και το σπρώξιμο του κόσμου στο ΠΑΣΟΚ. Αξίζει μεγάλη τιμή σε όσους συντρόφους έμειναν όρθιοι την ώρα που τα ποντίκια εγκατέλειπαν το καράβι τρέχοντας. Πρέπει να είμαστε περήφανοι και μόνο με την ύπαρξη του Κόμματος στις σημερινές συνθήκες. Οι Θέσεις της ΚΕ για τις ανατροπές, σε προέκταση του πανελλαδικού σώματος του 1995, είναι πραγματικά καταπληκτικές. Αποτελεί άπλετο φως σε μια σκοτεινή περίοδο του κομμουνιστικού κινήματος που ξεκίνησε με το θάνατο του σ. Στάλιν (χωρίς να αποκλείουμε και τη δολοφονία του) στις 5 Μάρτη του 1953 και ολοκληρώθηκε το 1991.

Οποιος εξετάσει τα γεγονότα, διαπιστώνει τι έχει συμβεί. Εχοντας μείνει από στελέχη, λόγω των απωλειών από τον πόλεμο, στο ΠΚΚ Μπολσεβίκων μπόρεσαν και αναρριχήθηκαν στην ηγεσία μικροαστικά και προδοτικά ρεβιζιονιστικά στοιχεία, με επικεφαλής τον Χρουστσιόφ. Από εκεί και πέρα ξεκίνησε σιγά-σιγά η καταστροφή των πάντων, με συνέπειες και για το Κόμμα μας.

Τα ίδια και χειρότερα έγιναν και στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Αλλαγές ηγεσιών με τη βία. Ουγγαρία σ. Ρακόσι, Τσεχοσλοβακία Γκούτβαλντ κ.ά., συμπεριφορά της ΣΕ επί Χρουστσιόφ και Μπρέζνιεφ ως σοσιαλ-ιμπεριαλιστικής δύναμης απέναντι σε κομμουνιστικά κόμματα.

Θα πάρω σαν παράδειγμα τα γεγονότα του Αφγανιστάν για να εξηγήσω τι εννοώ. Το 1976 το κόμμα εκεί ξεκίνησε μια επανάσταση ενάντια στην αστική τάξη. Τον Απρίλιο του 1978 η επανάσταση στη χώρα επικράτησε με επικεφαλής τον σ. Μοχάμεντ Ταράκι και η αντεπανάσταση συνέχισε τον αγώνα. Το κόμμα ζήτησε βοήθεια από Κίνα και ΣΕ. Η πρώτη πρόσφερε τη βοήθεια. Η δεύτερη έκανε πως δεν άκουγε μέχρι να μπορέσουν να ανατρέψουν την ηγεσία Ταράκι με ρεβιζιονιστή. Οταν κατάφεραν και τον σκότωσαν, αντί να σταλεί βοήθεια με εθελοντές, έστειλαν στρατό κατοχής να καταλάβει τη χώρα. Ισχυρίστηκαν ότι βοηθούσαν τους κομμουνιστές. Τώρα πώς γίνεται να προσφέρεις διεθνιστική βοήθεια χωρίς εθελοντές και με επικεφαλής του στρατού φανατικούς μουσουλμάνους, αυτό εγώ δεν το καταλαβαίνω (Ντουντάγεφ, Μπασάγεφ, Ισμαήλ, Χαν κλπ.). Τα ίδια σε Ουγγαρία 1956 - Πράγα 1968.

Τώρα έχουμε και ορισμένους που τους έπιασε ο πόνος για το Κόμμα μας και μας συνιστούν να αποκηρύξουμε τον σ. Στάλιν για να μην καταστραφούμε. Σε όλους αυτούς, σαν τον κύριο καθηγητή, που μας δίνουν συστάσεις πρέπει να απαντήσουμε: Ο Σοσιαλισμός του μέλλοντος θα περιλαμβάνει ξανά τη Δικτατορία του Προλεταριάτου, στην οποία θα συντρίβονται οι αντίπαλοι του προλεταριάτου.

Ανησυχώντας, ο κύριος καθηγητής μας κατηγορεί για λειψή υπεράσπιση του σ. Στάλιν. Του συνιστώ να είναι ήσυχος και ψύχραιμος. Ετσι πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά με στόχο τον κομμουνισμό και την επανάσταση και πρέπει να έχουμε πάντα καθαρό ότι εκτός από τον ταξικό αντίπαλο, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε αντισταλινικούς οπορτουνιστές.

Μπολσεβίκικα, σταλινικά.

Γεράσιμος Μπαλτσαβιάς
Πειραιάς

Ριζοσπάστης - 3 Δεκεμβρίου 2008

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ - Σωστό - πέρα για πέρα σωστό (2)

Σύντροφοι

Θα σταθώ σε σημεία των Θέσεων για το σοσιαλισμό με λόγια - και όχι τσιτάτα - ανθρώπων δικαίων και στο κείμενο του Γιώργη Ρούση («Ριζοσπάστης», Κυριακή 2 Νοέμβρη 2008) στον προσυνεδριακό διάλογο.

«Το σοσιαλιστικό σύστημα έδωσε ιστορικά παραδείγματα διεθνιστικής αλληλεγγύης σε λαούς που αγωνίζονταν ενάντια στην εκμετάλλευση, στην ξένη κατοχή και τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, συνέβαλε αποφασιστικά στην κατάλυση του αποικιοκρατικού συστήματος και στον περιορισμό των πολεμικών συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων» (Θέσεις για το Σοσιαλισμό: Α, 1). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Δηλαδή: «Η σοβιετική εξουσία δε σκέφτεται μόνο για την ύπαρξή της, αλλά και για το πώς θα εξελιχτεί σε μια σοβαρή διεθνή δύναμη που θα μπορεί να επιδρά πάνω στη διεθνή κατάσταση και θα μπορεί να την αλλάζει προς το συμφέρον των εργαζομένων» (Στάλιν, 1922).

β) Γιατί: «Η ρωσική επανάσταση δεν είναι ιδιωτική υπόθεση των Ρώσων ...είναι υπόθεση της εργατικής τάξης όλου του κόσμου» (Στάλιν, 1931).

7) «Η δικτατορία του προλεταριάτου, η επαναστατική εργατική εξουσία, ως κράτος, εξέφραζε τα συμφέροντα της κοινωνικής πλειοψηφίας των εκμεταλλευομένων και όχι της κοινωνικής μειοψηφίας των εκμεταλλευτών, αναδείχτηκε σε ανώτερου τύπου δημοκρατία» (Θέσεις για το Σοσιαλισμό, Α, 1). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Που πάει να πει: «Επαναστατική δικτατορία, δηλαδή εξουσία που στηρίζεται κατευθείαν στην επαναστατική κατάληψη της εξουσίας, στην άμεση πρωτοβουλία των λαϊκών μαζών από τα κάτω και όχι από το νόμο, που εκδίδει η συγκεντρωτική εξουσία. Η εξουσία αυτή δεν είναι καθόλου του ίδιου είδους με την εξουσία που υπάρχει γενικά στην κοινοβουλευτική αστική δημοκρατία» (Λένιν, 1917).

β) Γιατί: «Η δικτατορία του προλεταριάτου χρειάζεται για να διεξαχθεί ανειρήνευτος αγώνας ενάντια στα καπιταλιστικά στοιχεία, για να συντριβεί η αστική τάξη και να ξεριζωθεί ο καπιταλισμός» (Στάλιν, 1929).

Πάμε παρακάτω:

8) «Χαρακτηρίζουμε τις εξελίξεις του 1989-1991 ως νίκη της αντεπανάστασης, ως ανατροπή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, ως κοινωνική οπισθοδρόμηση... Απορρίπτουμε τον όρο «κατάρρευση»...» (Θέσεις για το Σοσιαλισμό: Γ, 9). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Σοσιαλιστικό σύστημα. Κατάρρευση: Κατά τη γνώμη μου, «σοσιαλιστική» οικοδόμηση χωρίς ηγετική δύναμη την εργατική τάξη, χωρίς συνέχεια της ταξικής πάλης, πάνω σε πολιτικά και οικονομικά θεμέλια με την αστική τάξη φανερά εν δράσει. Ενα παράδειγμα: Χιλή - Αλιέντε.

β) Ανατροπή: Κατά τη γνώμη μου: Σοσιαλιστική οικοδόμηση με ηγετική δύναμη την εργατική τάξη και τους συμμάχους της, με πολιτικά, οικονομικά, ιδεολογικά, κοινωνικά γερά θεμέλια, με την ταξική πάλη να συνεχίζεται, και με την αστική τάξη να καραδοκεί το ελάχιστο ως μέγιστο πολιτικό, οικονομικό, ιδεολογικό, κοινωνικό λάθος του κόμματος απ' την επαναστατική διαδικασία της εργατικής τάξης, για να μπορέσει να κάνει την ανατροπή στο σοσιαλιστικό οικοδόμημα, υποσκάπτοντάς το από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς.

γ) Δηλαδή: «Ενα από τα δυο: είτε θα εφαρμόζουμε και μελλοντικά (πράγμα που δεν έγινε από τα μέσα της δεκαετίας του 1950) επαναστατική πολιτική συσπειρώνοντας γύρω από την εργατική τάξη της ΕΣΣΔ τους προλετάριους και τους καταπιεζόμενους όλων των χωρών - και τότε το κεφάλαιο θα μας βάζει κάθε λογής εμπόδια στην πορεία μας προς τα μπρος, είτε θα απαρνηθούμε την επαναστατική πολιτική μας (πράγμα που έγινε) θα κάνουμε μια σειρά παραχωρήσεις αρχών στο διεθνές κεφάλαιο - και τότε ίσως το διεθνές κεφάλαιο να μην έχει αντίρρηση να μας "βοηθήσει" στο έργο του εκφυλισμού της σοσιαλιστικής μας χώρας σε μια "καλή" αστική δημοκρατία» (Στάλιν, 1928). Βλέπε σημερινή Ρωσία, και πρώην σοβιετικές σοσιαλιστικές Δημοκρατίες.

Πάμε παρακάτω:

9) «Το γεγονός ότι κάποια ηγετικά στελέχη του Κόμματος και της σοβιετικής εξουσίας μπήκαν επικεφαλής οπορτουνιστικών ρευμάτων αποδεικνύει ότι ακόμα και πρωτοπόρα στελέχη είναι δυνατό να παρεκκλίνουν, να λυγίσουν, μπροστά στην οξύτητα της ταξικής πάλης και τελικά να ξεκόψουν από το κομμουνιστικό κίνημα, να περάσουν στην αντεπανάσταση» (Θέσεις για το Σοσιαλισμό, Γ, 16). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Δηλαδή: «Η δεξιά παρέκκλιση από τον κομμουνισμό σημαίνει τάση απομάκρυνσης από την επαναστατική γραμμή του μαρξισμού... Στις γραμμές του Κόμματός μας υπάρχουν άνθρωποι, που προσπαθούν να προσαρμόσουν το έργο της σοσιαλιστικής μας οικοδόμησης στα γούστα και στις ανάγκες της "σοβιετικής" αστικής τάξης ...Συνεπώς, η νίκη της δεξιάς παρέκκλισης στο κόμμα μας θα σήμαινε δημιουργία των όρων, των απαραίτητων για την παλινόρθωση του καπιταλισμού στη χώρα μας» (Στάλιν, 1928).

Πάμε παρακάτω:

10) Αγαπητοί σύντροφοι. Οι Θέσεις για το 18ο Συνέδριο και το Σοσιαλισμό, είναι Θέσεις με κριτική και αυτοκριτική και δεν είναι - κατά Γιώργη Ρούση - Θέσεις «...κειμένου υπεράσπισης του σταλινικού ρεβιζιονιστικού οπορτουνισμού!!! αυταρχισμού!!!». Και όσο για το προφητικό του «...περί σταλινικής στροφής του Κόμματος», το Κόμμα μας δεν είναι κόμμα σταλινικό. Είναι το κόμμα της εργατικής τάξης, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, με θεωρία του και πράξη τον μαρξισμό - λενινισμό και τον προλεταριακό διεθνισμό, που πάντα δρούσε και δρα στις συγκεκριμένες συνθήκες της χώρας μας, για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, της αγροτιάς, και όλων των εργαζόμενων. Και ακόμα για τη «διάγνωσή» του - εδώ ταιριάζει το κατά Σκαρίμπα λεγόμενο: «δια-γ-νόηση» - περί: «...αγιοποιητικά για τον Στάλιν αφιερώματα του "Ριζοσπάστη", εκδόσεις...», φαίνεται ο Γιώργης Ρούσης είναι κατά της προσωπολατρίας ο άνθρωπος και καλά κάνει. Σωστό είναι. Πέρα για πέρα σωστό. Μόνο που στις εργασίες του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, η λεγόμενη «προσωπολατρία» ήταν το πρόσχημα για αλλαγή πολιτικής πλεύσης προς ...τα αντεπαναστατικά στοιχεία έτοιμα για την ανατροπή της ΕΣΣΔ. Κατά της προσωπολατρίας είναι το ΚΚΕ. Κατά της προσωπολατρίας ήταν και ο ίδιος ο Στάλιν: «Μιλάτε για την "αφοσίωσή" Σας σε μένα. Ισως να είναι μια φράση που Σας ξέφυγε τυχαία. Αν, όμως, δεν είναι τυχαία φράση, τότε θα Σας συμβούλευα να πετάξετε την "αρχή" της αφοσίωσης σε πρόσωπα. Αυτό δεν είναι μπολσεβίκικο. Να έχετε αφοσίωση στην εργατική τάξη, στο κόμμα της, στο κράτος της. Αυτό είναι αναγκαίο και καλό. Να μην τη συγχέετε με την αφοσίωση σε πρόσωπα, μ' αυτό το κούφιο και άχρηστο διανοουμενίστικο μπιχλιμπίδι» (Γράμμα στον σ. Σατουνόφσκι, 1930).

Δεν υπάρχει, Γιώργη Ρούση, «σταλινική εποχή», «σταλινική περίοδος», «σταλινική πολιτική» και ό,τι άλλο «σταλινικό» μπορεί να κατεβάσει το κουφιοκεφαλάκι του κάθε αστού, οπορτουνιστή, ρεφορμιστή... και δώσ' του κάθε αντικομμουνιστή και βάλε.

Υπήρχε η τότε πολιτική του κόμματος, που αφουγκραζόταν την εργατική τάξη, είχε συλλογική σκέψη, και πάλευε με τις δεξιές και «αριστερές» παρεκκλίσεις μέσα στο κόμμα, για την καθαρότητα του μαρξισμού - λενινισμού, για τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της εργατικής τάξης, της αγροτιάς, των λαϊκών στρωμάτων, της λαϊκής διανόησης.

Ο Στάλιν ήταν ένας απ' όλους μέσα στο κόμμα, που η γνώμη του ήταν σεβαστή και όχι επιβλητική (Διαβάστε τα «Απαντα»). Ηταν ένας επιφανής μπολσεβίκος, ακλόνητος βράχος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, παράγοντας της σοσιαλιστικής επανάστασης, και μαθητής του Λένιν, με και χωρίς ταλαντεύσεις ...«Εγώ δεν αρνήθηκα ποτέ ότι το Μάρτη του 1917 είχα ορισμένες ταλαντεύσεις, ότι οι ταλαντεύσεις μου αυτές βάσταξαν όλο - όλο μια - δυο βδομάδες, ότι με τον ερχομό του Λένιν, τον Απρίλη του 1917, οι ταλαντεύσεις αυτές εξαφανίστηκαν και στη συνδιάσκεψη του Απρίλη του 1917 ήμουν πλάι στον σύντροφο Λένιν ενάντια στον Κάμενεφ και την αντιπολιτευτική του ομάδα. Για όλα αυτά έχω μιλήσει αρκετές φορές στον κομματικό μας Τύπο» (Στάλιν, 1927).

Πάμε παρακάτω:

Ο Στάλιν δεν ήταν αλάθητος και δεν επέμενε στα λάθη του. Δεν ήταν φραξιονιστής... «Ποτέ δε θεωρούσα και δε θεωρώ τον εαυτό μου αλάθητο... Δεν μπορεί, όμως, να κρύβει κανείς επίσης και το γεγονός ότι εγώ ποτέ δεν επέμεινα στα λάθη μου και ποτέ δε δημιούργησα από τις εφήμερες ταλαντεύσεις μου πλατφόρμα, ξεχωριστή ομάδα κτλ.» (Στάλιν, 1927).

Ο Στάλιν δεν ήταν ο λεγόμενος «πατερούλης»... «Εμείς δεν είμαστε ούτε οικογενειακή παρέα, ούτε σύλλογος προσωπικών φίλων, αλλά πολιτικό κόμμα της εργατικής τάξης» (Στάλιν, 1929).

Ο Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι - Στάλιν ήταν γνήσιος κομμουνιστής, εξέχουσα προσωπικότητα στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, με μεγάλο κύρος στην προοδευτική ανθρωπότητα και στην Παγκόσμια Εργατική Τάξη... - και κατά τον ποιητή: «Ο Στάλιν είναι το γιόμα, είναι το μέστωμα του ανθρώπου και των λαών» (Πάβλο Νερούδα, τόμος 3, σελ. 161) - και όλα τα παραπάνω για τον Στάλιν... χωρίς «αγιοποίηση» αυτού.

Εύχομαι τα καλύτερα σύντροφοι, στις εργασίες για το 18ο ΙΣΧΥΡΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗΣ, γιατί... «Ο άνθρωπος παλεύει πλατύτερο για να κερδίσει φως» (Πάβλο Νερούδα, τόμος 4, σελ. 230). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

Γιώργος Αλεξανδρόπουλος
Ν. Ερυθραία

Ριζοσπάστης - 3 Δεκεμβρίου 2008

January 28, 2009

ΤΡΑΒΑΣΑΡΟΣ, ΤΑΣΟΣ - Διδασκόμαστε, ενισχύουμε τα επαναστατικά μας χαρακτηριστικά

Το 18ο Συνέδριο του Κόμματός μας δίνει τη δυνατότητα στην ΚΝΕ να δώσει παραπέρα ώθηση στην προσπάθειά της για ενίσχυση των επαναστατικών της χαρακτηριστικών. Κάθε μέλος της ΚΝΕ πρέπει να μελετήσει και να αφομοιώσει τις απαντήσεις που δίνει το Κόμμα μας για τις αιτίες νίκης της αντεπανάστασης και την επεξεργασία της αντίληψής του για το σοσιαλισμό. Αφομοιώνοντας κάθε ΚΝίτης τη δικιά μας αντίληψη για το σοσιαλισμό, στην ουσία μαθαίνει καλύτερα ποιος είναι ο σκοπός της πάλης του. Αυτό δεν μπορεί να αποκτηθεί απλά με τη συμμετοχή στους αγώνες.

Η ανάγκη αυτή μεγαλώνει ιδιαίτερα για τους νέους σε μια περίοδο που η κολακεία της νεολαίας πάει χέρι χέρι με την πολύμορφη πίεση για συνθηκολόγηση. Σε μία περίοδο που δυναμώνει η αντικομμουνιστική εκστρατεία κατασυκοφάντησης του σοσιαλισμού, μάλιστα η ΕΕ παίζει ξεχωριστό ρόλο σε αυτήν. Ιδιαίτερος στόχος της επίθεσης ενάντια στο σοσιαλισμό είναι η περίοδος που στην ηγεσία του κόμματος ήταν ο Στάλιν, περίοδος όπου, ανεξάρτητα από αδυναμίες, με επιτυχία οικοδομήθηκαν οι βάσεις του σοσιαλισμού, πραγματοποιήθηκε η εκβιομηχάνιση της χώρας και η κολεκτιβοποίηση, αντιπαλεύτηκαν οπορτουνιστικές ομάδες (Μπουχάριν, Ζινόβιεφ, Τρότσκι, κλπ.), οι οποίες βεβαίως εξέφραζαν συγκεκριμένα συμφέροντα που θίγονταν από την επέκταση και το βάθεμα των νέων σχέσεων παραγωγής. Αλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ουσία (όχι το γράμμα) των απόψεων του ρεύματος που εξέφρασε ο Στάλιν με το βιβλίο του «Οικονομικά προβλήματα σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ» απορρίφθηκε από το 20ό Συνέδριο.

Με την αντικομμουνιστική εκστρατεία στοχεύουν να απομακρύνουν τη νεολαία από το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ, να την εγκλωβίσουν σε δήθεν ανώδυνες λύσεις, να σπείρουν αυταπάτες ότι υπάρχουν λύσεις ...χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.

Η σημασία που έχει για κάθε ΚΝίτη η αφομοίωση της δικιάς μας αντίληψης για το σοσιαλισμό φαίνεται από το αξιοσημείωτο γεγονός ότι στη μεγάλη πλειοψηφία των ...αφιερωμάτων της αστικής τάξης ενάντια στο σοσιαλισμό, δεν προβάλλεται έτσι απλά η υπεροχή του καπιταλισμού αλλά μια σειρά από οπορτουνιστικές, αναθεωρητικές αντιλήψεις για το σοσιαλισμό, οι υποτιθέμενες «ανανεωτικές» αντιλήψεις, του «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο», με «ελευθερία και δημοκρατία», του «σοσιαλισμού με πλουραλισμό», του «σοσιαλισμού με αγορά»... Αλλωστε, και στη Σοβιετική Ενωση η διαπάλη εκφράστηκε γύρω από το ποια είναι η σωστή αντίληψη για το σοσιαλισμό. Ολοι στο όνομα του σοσιαλισμού μιλάγανε. Γι' αυτό σήμερα είναι κρίσιμο ζήτημα τα μέλη της ΚΝΕ να αφομοιώσουν την αντίληψη του Κόμματός μας για το σοσιαλισμό.

Από τη συζήτηση που έχει γίνει μέχρι τώρα στις Οργανώσεις της ΚΝΕ θεωρώ ότι πρέπει να επιμείνουμε στα εξής ζητήματα:

Α) Στην αντίληψή μας για τον κεντρικό σχεδιασμό ως κοινωνική σχέση και όχι ως τεχνικο-οικονομικό εργαλείο. Είναι κρίσιμο ζήτημα καθώς διαχωρίζεται από τις «ανανεωτικές» θεωρίες της «σοσιαλιστικής εμπορευματικής παραγωγής» ή του «σοσιαλισμού με αγορά» ή την αποδοχή του νόμου της αξίας ως νόμου του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής.

Ο Μπουχάριν στις πολύ συγκεκριμένες συνθήκες στα τέλη της δεκαετίας του 1920 όταν σαν καθήκον της σοβιετικής κοινωνίας έμπαινε η κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων στο χωριό, μέσω της πολιτικής της κολεκτιβοποίησης, διατύπωσε τη γνωστή θέση ότι «οι κουλάκοι μπορούν να ενσωματωθούν αρμονικά στο σοσιαλισμό». Οι κουλάκοι, ως γνωστόν, ήταν καπιταλιστές της υπαίθρου, εκμεταλλεύονταν ξένη μισθωτή εργατική δύναμη, κλπ.

Σε άλλες συνθήκες, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το καθήκον έπρεπε να είναι παραπέρα επέκταση και κυριαρχία των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής σε εκείνα τα πεδία της κοινωνικής παραγωγής όπου προηγούμενα δεν ήταν δυνατόν (από την άποψη της υλικής τους ωριμότητας), σταδιακά επικράτησε η άποψη ότι η σοσιαλιστική παραγωγή είναι εμπορευματική παραγωγή, ότι η «αγορά ενσωματώνεται αρμονικά στο σοσιαλισμό», ότι η αγορά μπαίνει στην υπηρεσία του σοσιαλισμού.

Κατά τη γνώμη μου οι δύο παραπάνω θέσεις που διατυπώθηκαν σε διαφορετικές συνθήκες και εποχές δεν είναι αποτέλεσμα απλά γνωσιολογικών λαθών (υπάρχουν και τέτοια στοιχεία). Στην ουσία ο Μπουχάριν εξέφρασε τους κουλάκους που αντιστέκονταν σθεναρά στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, ενώ οι «αγοραίες απόψεις» που επικράτησαν σταδιακά μετά το 20ό Συνέδριο εξέφρασαν την κοινωνική αντίσταση δυνάμεων (κολχόζνικοι αγρότες, διευθυντικά στελέχη) που δεν ήθελαν την παραπέρα επέκταση και εμβάθυνση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής.

B) Να επιμείνουμε να κατανοηθεί ότι η αντίληψη του κειμένου διαχωρίζεται τόσο από μια βουλησιαρχική αντίληψη κοινωνικοποίησης υλικά ανώριμων παραγωγικών δυνάμεων, όσο όμως και από τη μη κοινωνικοποίηση υλικά ώριμων παραγωγικών δυνάμεων.

Από βουλησιαρχία διακατέχεται αυτός που προσπαθεί να υπερπηδήσει ή να παραγνωρίσει τους αντικειμενικούς νόμους της κοινωνικής εξέλιξης. Το Κόμμα μας βλέποντας κριτικά τις επιλογές του υποκειμενικού παράγοντα, δεν ασκεί κριτική γιατί δεν υπερπήδησε δήθεν ο υποκειμενικός παράγοντας τις νομοτέλειες της κοινωνικής εξέλιξης. Αντίθετα, η κριτική εστιάζεται ακριβώς στο ότι παραγνωρίστηκαν οι νομοτέλειες του σοσιαλισμού, ως ανώριμης βαθμίδας του κομμουνισμού. Ακριβώς γιατί θεωρήθηκε, λαθεμένα, ως νόμος του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής ο νόμος της αξίας και όχι αυτός της σχεδιασμένης ικανοποίησης των ολοένα και διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών.

Εδώ να θυμηθούμε ότι η κατηγορία για βουλησιαρχία ή βολονταρισμό ήταν αγαπημένο θέμα των μενσεβίκων απέναντι στους μπολσεβίκους. Σύμφωνα με τους μενσεβίκους δεν υπήρχαν στη Ρωσία υλικές προϋποθέσεις για τη σοσιαλιστική επανάσταση και γι' αυτό οι μπολσεβίκοι στην ουσία ...επιχειρούσαν να παραβιάσουν τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης. Την ίδια κατηγορία για βολονταρισμό εξαπόλυσε και ο μπολσεβίκος Κάμενεφ τον Απρίλη του 1917, ο οποίος κατηγορούσε τον Λένιν ότι επιδίωκε ετσιθελικά να «εισαγάγει το σοσιαλισμό». Δηλαδή, η κατηγορία για βολονταρισμό έχει συνήθως ένα συγκεκριμένο ιστορικο-φιλοσοφικό περιεχόμενο. Την απευθύνουν αυτοί που προσπαθούν να εναντιωθούν ...βουλησιαρχικά σε ένα βασικό νόμο της αντικειμενικής πραγματικότητας: Το νόμο της κίνησής της από το κατώτερο στο ανώτερο.

Γ) Να ενισχύσουμε την ταξική αντίληψη σχετικά με τη φυσιογνωμία της σοσιαλιστικής εξουσίας και τη βαθύτερη κατανόηση της θέσης ότι η ταξική πάλη συνεχίζεται στο σοσιαλισμό.

Μια σειρά από οπορτουνιστικές θεωρίες αρνούνται την ουσία της δικτατορίας του προλεταριάτου, ενώ την αποδέχονται στα λόγια. Παρουσιάζουν μία ονειρική εικόνα για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, που υπάρχει μόνο στη φαντασία των οπορτουνιστών που είναι πλήρως διεφθαρμένη με κοινοβουλευτικές αυταπάτες. Αλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Κάουτσκι, επιφανής ηγέτης της Β΄ Διεθνούς, αποδεχόταν τη δικτατορία του προλεταριάτου στα λόγια, αλλά απλώς την ερμήνευε ως μια «κατάσταση κυριαρχίας», στην οποία η μειοψηφία υποτασσόταν ειρηνικά στην πλειοψηφία. Γι' αυτό κατηγορούσε τους μπολσεβίκους για «πραξικοπηματίες» που επιβάλλουν το δεσποτισμό, που κατάργησαν τη συντακτική συνέλευση, κλπ. Ετσι και πολλοί οπορτουνιστές σε άλλες περιόδους δεν αρνούνται τη δικτατορία, απλώς ...το δικαίωμα της εργατικής τάξης να χρησιμοποιεί το κράτος της ενάντια σε αντεπαναστατικές απόπειρες(Τσεχοσλοβακία '68, Ουγγαρία '56, Αφγανιστάν), το δικαίωμά της να έχει επαναστατικά δικαστήρια, κλπ., στην ουσία αρνούνται το δικαίωμα της εργατικής τάξης να χρησιμοποιεί το κράτος της δικτατορίας του προλεταριάτου, ως όργανο στην ταξική της πάλη, η οποία στο σοσιαλισμό συνεχίζεται και ανάλογα με τις συνθήκες μπορεί ενίοτε και να οξύνεται.

Δ) Να επιμείνουμε στον αναντικατάστατο ρόλο του κόμματος, ως πρωτοπορίας της εργατικής τάξης στη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Στο πώς το κόμμα μέσα από τη θεωρητική επάρκεια, την ταξική ματιά, τη διασφάλιση κατάλληλης κοινωνικής σύνθεσης θα αντέχει στην οπορτουνιστική πίεση για προσαρμογή, η οποία μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να φαίνεται σαν πίεση μαζών.

Η εργατική τάξη συγκροτείται, ως ηγετική δύναμη της νέας εξουσίας, πάνω από όλα με το κόμμα της. Αυτό που αποδείχτηκε είναι ότι χωρίς την καθοδήγηση του ΚΚ σε επαναστατική γραμμή η εργατική τάξη δεν μπορεί ούτε να πάρει την εξουσία αλλά ούτε και να τη διατηρήσει ή να την ασκήσει. Αλλωστε, η κομμουνιστική ιδεολογία και πράξη δε διαμορφώνεται αυθόρμητα στην εργατική τάξη ούτε στον καπιταλισμό, αλλά ούτε και στο σοσιαλισμό. Ασφαλώς το κόμμα πρέπει να συνδέεται με την τάξη, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να ταυτίζεται με την τάξη, πόσο μάλλον γενικώς με τις μάζες. Αυτό ισχύει και στον καπιταλισμό και στο σοσιαλισμό. Το κόμμα και στον καπιταλισμό και στο σοσιαλισμό παραμένει τμήμα της τάξης, οργανωμένο και πρωτοπόρο. Το γεγονός ότι η αντεπανάσταση πραγματοποιήθηκε από τα πάνω ως αποτέλεσμα του οπορτουνιστικού εκφυλισμού του κόμματος αποδεικνύει με αρνητικό τρόπο τον αναντικατάστατο, καθοριστικό ρόλο του ΚΚ στη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Η αίσθηση υπεροχής που μας δίνουν οι Θέσεις του Κόμματος για το σοσιαλισμό μας επιτρέπει να σαλπίσουμε αντεπίθεση στο λαϊκό κίνημα και στους εαυτούς μας για να ανέβουμε σε ακόμα μεγαλύτερο σκαλοπάτι ωρίμανσης, αλλά επιτρέπει να σαλπίσουμε αντεπίθεση και ενάντια στα ψηλά κύματα του οπορτουνισμού που σηκώθηκαν μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές.

Τάσος Τραβασάρος
ΚΣ της ΚΝΕ

Ριζοσπάστης - 30 Νοεμβρίου 2008

ΝΟΜΙΚΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ - Σοβιετισμός ή σταλινισμός;

Στην αρχή ήταν η καταδίκη της προσωπολατρίας. Ακολούθησαν τα λάθη του Στάλιν. Συνεχίστηκε με τα εγκλήματα του Στάλιν και του σταλινισμού. Προχώρησαν πρόσφατα στην εξίσωση Στάλιν με Χίτλερ και τη συστηματική συκοφάντηση του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε. Στόχος είναι φυσικά η κομμουνιστική ιδεολογία. Η θωράκιση του ιμπεριαλισμού απέναντι στον πάντα υπαρκτό κίνδυνο ανατροπής του και επικράτησης της μόνης ανθρωπιστικής ιδεολογίας, που ανέδειξε η ανθρώπινη κοινωνία.

Ας επιχειρήσουμε όμως μία ακόμη προσέγγιση εκείνης της εποχής.

Θα πρέπει εκ των προτέρων να διευκρινίσουμε ότι είναι καθαρά αντιεπιστημονική η προσέγγιση ενός ιστορικού γεγονότος ξεκομμένου από τον τόπο, το χρόνο και το περιβάλλον στο οποίο συντελέστηκε.

Ο Μπέρναρντ Σω, ο γνωστός Ιρλανδός λογοτέχνης και φιλόσοφος, ο οποίος έζησε τα γεγονότα, την εποχή και τον περίγυρό τους και επισκέφθηκε τη Σοβιετική Ενωση στα 1931, γράφει στα 1937 ότι η εκτέλεση της τσαρικής οικογένειας με τον τρόπο που έγινε, ήταν η πιο ανθρωπιστική βασιλοκτονία που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Γιατί το λέει αυτό;

Γιατί γνωρίζει τα ήθη και τα έθιμα της εποχής, γνωρίζει τι συμβαίνει μέσα στην τότε Ρωσία και στον υπόλοιπο κόσμο. Γνωρίζει ότι στην Ευρώπη επικρατεί ο φασισμός και διώκεται κάθε τι το προοδευτικό και ριζοσπαστικό. Εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι δολοφονημένοι προοδευτικοί άνθρωποι, οι διωκόμενοι, οι φυλακισμένοι και οι εξόριστοι. Ακόμα και στα προπύργια της αστικής δημοκρατίας, τη Γαλλία και την Αγγλία. Γνωρίζει ότι μέσα στη Ρωσία ο αντίπαλος παίρνει κεφάλια και δεν έχει καμία διάθεση να παραδοθεί.

Αν τώρα απομονώσουμε το γεγονός και το φέρουμε στη σημερινή εποχή, πολύ εύκολα μπορεί να παρασυρθούμε σε μια ψευτοανθρωπιστική καταδίκη του.

Προκύπτει αβίαστα λοιπόν το συμπέρασμα ότι χρειάζεται μεγάλη προσοχή στο ποιες, πώς και γιατί χρησιμοποιούμε τις πηγές.

Τι άλλο λέει όμως ο Μπέρναρντ Σω στο βιβλίο του «Κοινωνικά Συστήματα» στο κεφάλαιο περί σοβιετισμού, το οποίο έγραψε στα 1937; Τονίζει ότι στα χρόνια που ακολούθησαν τη Ρωσική επανάσταση μέχρι τις μέρες του, παρά τις αδυναμίες, τα λάθη, τις παραλείψεις, τις εξωτερικές και εσωτερικές επεμβάσεις, το διεθνή αποκλεισμό, ένα δίκαιο κοινωνικό σύστημα οικοδομείται, το οποίο ονομάζει σοβιετισμό. Συνεχίζοντας λέει ότι σ' αυτή τη φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, ήδη τη δεκαετία του '30 κανένα παιδί δεν πεινάει, σε αντίθεση με τη δική του χώρα, την Αγγλία, την πιο αναπτυγμένη τότε καπιταλιστική χώρα, όπου τα παιδιά της εργατικής τάξης ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες.

Τέλος, τονίζει ότι στη διαμάχη του Στάλιν με τον Τρότσκι, μία επιπλέον ενδιαφέρουσα για τη σημερινή εποχή συζήτηση, η θέση του Στάλιν για οικοδόμηση σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα είναι ο θρίαμβος της λογικής.

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο γνωστός δημοσιογράφος, ο οποίος δεν είχε τις καλύτερες των σχέσεων με τον Στάλιν, ασπάζεται, στο βιβλίο του «Η περιπέτεια του Μαρξισμού», την ακραία προπαγανδιστική μορφή του όρου, ταυτίζοντας το σταλινισμό με το έγκλημα. Κι όμως, στο βιβλίο του αυτό αποδέχεται ότι μέχρι περίπου το 1935 ο Στάλιν παρά τις μικρές παρασπονδίες του είναι δημοκράτης και ότι ο σταλινισμός αρχίζει με τις δίκες του 1936 - '37 και τελειώνει με το θάνατό του στα 1953. Επειδή όμως κανείς δεν μπορεί στα σοβαρά να ισχυριστεί ότι στην περίοδο από το 1940 μέχρι το 1953 υπήρξαν σοβαρές παραβιάσεις των δημοκρατικών αρχών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ουσιαστικά η σταλινική περίοδος ταυτίζεται με τις διαβόητες δίκες της Μόσχας, κατά τη διάρκεια των οποίων ο Στάλιν «προσωπικά καταδίκαζε και εκτελούσε αθώους ανθρώπους». Εχει προχωρήσει μάλιστα τόσο πολύ η μαύρη προπαγάνδα, θύματα της οποίας άθελά μας γινόμαστε κι εμείς αρκετές φορές, που έφθασαν να μιλούν για 70 - 80 εκατομμύρια νεκρούς από τη «σταλινική θηριωδία». Αν σ' αυτά προσθέσουμε τα 20 εκατομμύρια νεκρούς κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και βέβαια τους νεκρούς από φυσικά αίτια, τότε αυτή η χώρα θα έπρεπε να έχει εξαφανιστεί από τον παγκόσμιο χάρτη.

Τι λέει όμως γι' αυτές τις περιβόητες δίκες ένας άνθρωπος που τις έζησε και συνελήφθη στα 1939, για αντισοβιετική δραστηριότητα; «Είναι αλήθεια», λέει, «ότι συνωμοτούσαμε σε βάρος του σοβιετικού καθεστώτος και εγώ προσωπικά πήρα μέρος σ' αυτή τη συνωμοσία. Τι έπρεπε να κάνουν, να μας δώσουν παράσημο;» είχε απαντήσει σε ερώτηση το 2005.

Αυτά λέει ο διαβόητος Σοβιετικός αντιφρονών Αλεξάντρ Ζινόβιεφ, ο οποίος είχε εγκαταλείψει στα 1978 τη Σοβιετική Ενωση και στα τελευταία χρόνια της ζωής του έκανε την αυτοκριτική του («Ριζοσπάστης», 16-5-06) και μεταβλήθηκε σε υπερασπιστή του σοβιετικού συστήματος, έφθασε μάλιστα στο σημείο να ζητήσει συγνώμη από το ρωσικό λαό.

Κατά συνέπεια, μέσα στο γενικότερο κλίμα αντιπαλότητας, οι δίκες δεν ήταν αδικαιολόγητες και αν υπήρξαν κάποιες άδικες καταδίκες, πράγμα πολύ πιθανό, αυτό δεν μπορεί να καταλογιστεί κατά κανέναν τρόπο στην «εγκληματική φυσιογνωμία του Στάλιν».

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Το κόμμα μας πολύ καλά κάνει και υπερασπίζεται το σοβιετισμό, δηλαδή το σοσιαλισμό που οικοδομήθηκε από το 1917 και μετά στη Σοβιετική Ενωση.

Μία χώρα φτωχή, καταστραμμένη πρώτη φορά από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεύτερη φορά από τις εξωτερικές και εσωτερικές επεμβάσεις μετά την επικράτηση της επανάστασης, τρίτη και χειρότερη φορά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διεθνώς αποκλεισμένη, κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει αλλά να δώσει σ' όλο το λαό της τα μέσα για μία αξιοπρεπή ζωή. Συνέβαλε, επίσης, ακόμα και στον καπιταλιστικό κόσμο η εργατική τάξη και τα άλλα χαμηλά λαϊκά στρώματα να βελτιώσουν τη ζωή τους. Εφθασε να αναδειχτεί σε παγκόσμια υπερδύναμη. Και όλα αυτά τα πέτυχε εξαιτίας και λόγω του κοινωνικού συστήματος που είχε υιοθετήσει.

Μπορούσε να πετύχει περισσότερα; Αναμφίβολα. Μπορούσε το σύστημα να μην έχει ανατραπεί; Σίγουρα. Θα δυσκολευτεί το λαϊκό κίνημα να ξανακατακτήσει την εξουσία; Κανείς μας δεν αμφιβάλλει γι' αυτό.

Ας βγάλουμε όμως τα συμπεράσματά μας απ' όλη αυτή την ιστορία για να μην υπάρξουν άλλα πισωγυρίσματα, τόσο στην οικοδόμηση του κόμματος, όσο και του σοσιαλισμού πριν και μετά την κατάκτηση της εξουσίας. Εκεί πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας και νομίζω ότι η συζήτηση που ανοίξαμε με βάση τις Θέσεις του Κόμματος για το 18ο Συνέδριό μας και το σοσιαλισμό, μας δίνουν μία θαυμάσια ευκαιρία να το πετύχουμε.

Γιάννης Νομικός
ΚΟΒ Γιάννη Χαλκίδη, Αμπελόκηποι Θεσσαλονίκης

Ριζοσπάστης - 30 Νοεμβρίου 2008

ΟΨΙΜΟΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ - Η ταξική πάλη στην ΕΣΣΔ και ο ψευτο-ανθρωπισμός των οπορτουνιστών

Ο σκληρός χαρακτήρας της ταξικής πάλης πριν και μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση προκαλούσε πάντοτε τον τρόμο στις ευαίσθητες ψυχές της μικροαστικής διανόησης. Οταν κάποιοι εκπρόσωποί της δεν επέλεγαν να ασχοληθούν με την ακαδημαϊκή τους καριέρα, αλλά παρασυρμένοι από την επαναστατική πλημμύρα τύχαινε να βρεθούν στο πλάι του εργατικού κινήματος, σύντομα άρχιζαν τις διαφωνίες, στο όνομα κάποιων αφηρημένων «ανθρωπιστικών» αξιών της επανάστασης και συχνά κατέληγαν στην αγκαλιά της αντεπανάστασης. Οι Θέσεις της ΚΕ για το σοσιαλισμό έδωσαν φαίνεται την αφορμή σε κάποιους τέτοιους διανοούμενους (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο κύριος Γ. Ρούσης) να ξανασηκώσουν το λάβαρο της αντισταλινικής - αντισοβιετικής πτωματολογίας, λάβαρο που έχουν υφάνει επί δεκαετίες τα επιτελεία της αστικής τάξης και που το βοήθησε να κυματίζει ψηλά και η έκθεση Χρουστσόφ στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ.

Η διαδικασία της κολεκτιβοποίησης στην ΕΣΣΔ από το 1929 και η όξυνση της ταξικής πάλης τη δεκαετία που ακολούθησε αποτέλεσαν πάντα ένα καρφί στο μάτι της αστικής τάξης και της προπαγάνδας της, ακριβώς γιατί σηματοδότησαν την αναγκαιότητα, αλλά και την απόφαση του Μπολσεβίκικου Κόμματος, να βαδίζει η χώρα προς τα μπρος στο δρόμο της εμβάθυνσης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Απόφαση που ήταν απόλυτα σύμφωνη με την επιταγή του Λένιν προς το προλεταριάτο (ήδη από το 1915), που το καλούσε «απαλλοτριώνοντας τους καπιταλιστές και οργανώνοντας στη χώρα του τη σοσιαλιστική παραγωγή» να ορθωθεί ενάντια στον υπόλοιπο κόσμο («Απαντα», τόμος 26, σελ. 363). Η δυνατότητα οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μια χώρα αποτελεί θεμελιώδη θέση του λενινισμού και υποστηρίχτηκε σθεναρά από τον Στάλιν και το Μπολσεβίκικο Κόμμα, σε αντιπαράθεση με τον Τρότσκι που υποστήριζε ότι «μια πραγματική άνοδος της σοσιαλιστικής οικονομίας στη Ρωσία θα γίνει δυνατή μονάχα ύστερα από τη νίκη του προλεταριάτου στις σπουδαιότερες χώρες της Ευρώπης» (1922, πρόλογος στην επανέκδοση της μπροσούρας «Πρόγραμμα Ειρήνης»).

Η ΝΕΠ (1921) είχε βάλει προσωρινά ένα φρένο στους ρυθμούς της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αποτελούσε μια προσωρινή υποχώρηση, που επιβλήθηκε από τις αντικειμενικές συνθήκες στην οικονομία της Σοβιετικής Ρωσίας και το σχετικό κλονισμό της σχέσης της εργατικής τάξης με τη μικρομεσαία αγροτιά. Σήμαινε τη μερική ισχυροποίηση εμπορευματο-χρηματικών σχέσεων και (στο έδαφός τους) το δυνάμωμα μιας αστικής τάξης στην ύπαιθρο (κουλάκοι). Βέβαια, από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και του κόμματός της, η ΝΕΠ δεν μπορούσε να ιδωθεί μοιρολατρικά ως ένα δήθεν αυτόνομο, νομοτελειακό «στάδιο» της επαναστατικής διαδικασίας. Θα κρινόταν από την ικανότητα της προλεταριακής εξουσίας να πείσει τη μικρομεσαία αγροτιά ότι η παλινόρθωση της ατομικής ιδιοκτησίας και του ελεύθερου εμπορίου θα σήμαινε προοπτικά κατρακύλισμα στην τσιφλικάδικη και καπιταλιστική εξουσία. Θα αποφασιζόταν από τη δυνατότητα το κράτος να δώσει στην αγροτιά την υλικοτεχνική βάση (τρακτέρ, εξηλεκτρισμός, κτλ.) για τη ριζική αναμόρφωση της μικρο-αγροτικής παραγωγής σε κοινωνική βάση και, επόμενα, και της μικροαστικής συνείδησης του αγρότη. Οι αντιφάσεις της ΝΕΠ δεν μπορούσαν σε τελική ανάλυση να λυθούν παρά μέσω της ταξικής πολιτικής του κράτους, μέσω της πορείας της ταξικής πάλης.

Στο πεδίο της αγροτικής παραγωγής, οι μπολσεβίκοι βρίσκονται πολύ γρήγορα αντιμέτωποι με τις αντιφάσεις της ΝΕΠ. Τον Οκτώβρη 1927, η κρατική συλλογή σιτηρών βρίσκεται στα 2/3 αυτής του προηγούμενου Οκτώβρη, ενώ το Νοέμβρη - Δεκέμβρη πέφτει κάτω από το μισό του προηγούμενου χρόνου, με αποτέλεσμα σοβαρές δυσκολίες στο να καλυφθούν οι διατροφικές ανάγκες στις πόλεις. Το Μάη του 1928, ο Στάλιν στο λόγο του «Στο μέτωπο των σιτηρών» («Απαντα», τόμος 11, σελ. 95) τονίζει: «Η βασική αιτία των δυσκολιών μας στα σιτηρά είναι ότι στη χώρα μας η αύξηση της εμπορεύσιμης παραγωγής σιτηρών προχωρεί πιο αργά από την αύξηση των αναγκών σε σιτηρά». Παρά το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ έχει φτάσει το προπολεμικό επίπεδο παραγωγής σιτηρών, παράγει 2 φορές λιγότερα εμπορεύσιμα σιτηρά και εξάγει 20 φορές λιγότερα από ό,τι προπολεμικά. Πώς εξηγείται το φαινόμενο αυτό; Εξηγείται πρώτα και κύρια από το γεγονός ότι με την επανάσταση περνάμε από το μεγάλο τσιφλικάδικο και κουλάκικο νοικοκυριό στο μικρό και μεσαίο νοικοκυριό (που δίνει ένα μικρότερο ποσοστό της συνολικής παραγωγής του στο εμπόριο). Αρα, το πρόβλημα της αγροτικής παραγωγής εντοπίζεται στις διαστάσεις του αγροτικού νοικοκυριού και τις δυνατότητες που δίνει το μεγάλο νοικοκυριό για ανέβασμα της παραγωγικότητας της εργασίας, με τη χρήση μηχανών, επιστήμης, λιπασμάτων, κτλ. Πρόκειται για πρόβλημα φρεναρίσματος των παραγωγικών δυνάμεων από τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής.

Τις δυσκολίες στο μέτωπο των σιτηρών «τις εκμεταλλεύτηκαν τα καπιταλιστικά στοιχεία του χωριού και πρώτα απ' όλα οι κουλάκοι για να υπονομεύσουν τη σοβιετική οικονομική πολιτική». Ποια ήταν η διέξοδος από αυτήν την κατάσταση; Προφανώς όχι η ανάπτυξη και η επέκταση του κουλάκικου νοικοκυριού. Στη μεγάλη κουλάκικη παραγωγή του χωριού, το σοβιετικό κράτος δεν μπορούσε να αντιπαρατάξει ακόμα (όπως στη βιομηχανία) ένα ισχυρό μεγάλο κοινωνικό νοικοκυριό. Αρα, δε χωρούσε εφησυχασμός και παραγνώριση του ειδικού βάρους των κουλάκων στο χωριό («εκατό φορές πιο μεγάλο από το ειδικό βάρος των μικρών καπιταλιστών στη βιομηχανία της πόλης»), της δυνατότητάς τους να τραβούν σε συμμαχία και μεσαία αγροτικά στρώματα.

Ηδη, από το 1927, η Εργατο-Αγροτική Επιθεώρηση είχε προειδοποιήσει την ηγεσία ότι σε πολλές περιοχές η τοπική, βασισμένη στις κοινότητες, διοίκηση (όπου οι κουλάκοι είχαν ισχυρή επιρροή) είχε υποκαταστήσει τη σοβιετική διοίκηση, ότι οι κουλάκοι αρχίζουν να συγκροτούνται ως ένα διακριτό ταξικό στρώμα και δύναμη, με τα δικά τους συμφέροντα και καθήκοντα. Για τους μπολσεβίκους, η μόνη πραγματική διέξοδος «βρίσκεται στο πέρασμα από το ατομικό αγροτικό νοικοκυριό στο συλλογικό, στο κοινωνικό νοικοκυριό στη γεωργία». Πέρασμα, που απαιτούσε τη συμμαχία με τις εργαζόμενες μάζες της αγροτιάς, σε αντιπαράθεση με τα καπιταλιστικά στοιχεία της αγροτιάς.

Τι προτείνει στη φάση αυτή η ήδη ηττημένη μέσα στο Κόμμα δεξιά αντιπολίτευση; Αποδίδουν την κρίση των σιτηρών σε δευτερεύουσες αιτίες: Την έλλειψη κρατικής ετοιμότητας, το φτωχό σχεδιασμό, την ανελαστική πολιτική τιμών και την αμέλεια τοπικών αξιωματούχων. Φαίνεται ότι προτείνουν μια επανέναρξη των εισαγωγών σιτηρών - ακόμα και με τη χρήση ξένων πιστώσεων - και μια μείωση στις νόρμες κατανάλωσης σιτηρών. Ο Μπουχάριν στην Ολομέλεια της ΚΕ τον Απρίλη 1929 και στη 16η Συνδιάσκεψη που ακολουθεί, υποστηρίζει ότι υπήρχε μια «καθαρή υπερεκτίμηση της δυνατότητας επίδρασης πάνω στη βασική μάζα των αγροτών», πράγμα, που, κατά τη γνώμη του, ήταν εφικτό μόνο διαμέσου των «σχέσεων αγοράς». (Οι παραπομπές είναι από τα στενογραφημένα πρακτικά της Συνδιάσκεψης).

Αντιμέτωπη με ένα οξύτατο πρόβλημα εφοδιασμού του πληθυσμού και με την πιθανότητα διάρρηξης της εμπιστοσύνης της εργατικής τάξης, η σοβιετική ηγεσία προχωρεί με εξαιρετικά μετρημένα βήματα σε όλη τη διάρκεια του 1928-29. Υιοθετεί μεθόδους όχι «συρρίκνωσης της σοσιαλιστικής δημοκρατίας» (όπως υποστηρίζει ο Γ. Ρούσης), αλλά ραγδαίας επέκτασής της με την ανάθεση της ευθύνης καθορισμού των πλάνων παράδοσης στις συνελεύσεις των χωριών που συνέρχονται χωρίς την παρουσία των κουλάκων. Είναι αυτές οι μέθοδοι που βοηθούν στο στερέωμα της συμμαχίας με τη μικρομεσαία αγροτιά και προετοιμάζουν το έδαφος για το γρήγορο πέρασμά της στη μαζική κολεκτιβοποίηση από το χειμώνα του 1929-30.

Η κολεκτιβοποίηση της αγροτικής παραγωγής δεν αποτελεί επομένως μια βολονταριστική επιλογή του Στάλιν, αλλά μια αδήριτη αναγκαιότητα της οξυμένης ταξικής πάλης. Οδηγεί στην εξάλειψη της τάξης των κουλάκων και στο ραγδαίο περιορισμό της μικρής αγροτικής παραγωγής. Φέρνει αυτό, άραγε, το τέλος της ταξικής πάλης στην ΕΣΣΔ; Ο Στάλιν είναι ξεκάθαρος στην Ολομέλεια του Μάρτη του 1937: «...όσο περισσότερες επιτυχίες θα έχουμε τόσο περισσότερο θα εξαγριώνονται τα κατάλοιπα των συντριμμένων εκμεταλλευτριών τάξεων... αν η μια άκρη της ταξικής πάλης δρα στα πλαίσια της ΕΣΣΔ, η άλλη άκρη εκτείνεται στα όρια των αστικών κρατών που μας περιβάλλουν» (Για τις ελλείψεις της κομματικής δουλειάς, «Απαντα», τόμος 14, σελ. 253).

Η εκτίμηση αυτή και η ανάγκη συνεχούς ενίσχυσης και βαθέματος των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής αποτέλεσαν τον μπούσουλα για την επαναστατική γραμμή του Κόμματος πριν τον πόλεμο και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (συχνά μέσα από έντονη εσωκομματική διαπάλη), γραμμή που αναιρείται από τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του 20ού Συνεδρίου.

Βασίλης Όψιμος
Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ

Ριζοσπάστης - 30 Νοεμβρίου 2008

January 27, 2009

ΚΑΛΟΓΗΡΑΤΟΣ, ΣΠΥΡΟΣ - Το 18ο Συνέδριο και τα συμπεράσματα από την 90χρονη λειτουργία και ηρωική δράση του ΚΚΕ

Το ΚΚΕ είναι ένας ζωντανός οργανισμός που λειτουργεί 365 μερόνυχτα το χρόνο. Και οι οργανωτικές, καταστατικές αρχές και διαδικασίες είναι το αίμα που κυκλοφορεί μέσα στις φλέβες, αυτουνού του οργανισμού, του ΚΚΕ, και σε όποιο μέρος του σώματός του σταματήσει να κυκλοφορεί αυτό το αίμα - οι αρχές - το μέρος εκείνο θα σαπίσει. Και αν δεν το προλάβουμε, θα σαπίσει όλο το σώμα του ΚΚΕ.

Αυτό απέδειξαν τα γεγονότα στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο, στην 90χρονη πορεία και τα πρόσφατα γεγονότα στο ΚΚΕ.

Είναι λάθος, με τραγικά αποτελέσματα, οι δικαιολογίες στελεχών και καθοδηγητικών οργάνων να επικαλούνται μόνιμα το φόρτο δουλειάς τους. Τη μια οι πορείες, την άλλη απεργίες, Φεστιβάλ - Συνέδρια, που τάχατες δεν τους μένει χρόνος να ασχοληθούν με το σπίτι τους - το Κόμμα. Με τον τρόπο λειτουργίας και συμπεριφοράς. Με την εφαρμογή και την υπεράσπιση των αρχών μας. Με την κομματική διαπαιδαγώγηση και την ανύψωση σε υψηλά επίπεδα της κομμουνιστικής συντροφικότητας, που δεν υπάρχει. Υπάρχουν οι φιλικοί δεσμοί και οι παρέες και που αυτά καθορίζουν τις επιλογές τους. «Ποιανού το μέρος να πάρουν;». Αυτές τις επιλογές τις πληρώσαμε πολύ ακριβά.

Στο παρελθόν και σ' όλη την 90χρονη πορεία του ΚΚΕ, πάντοτε είχαμε και μεγάλες - θριαμβευτικές επιτυχίες. Οσες φορές, όμως, στεκόμαστε και εκθειάζαμε τις επιτυχίες μας και δεν κοιτάζαμε το Κόμμα μας, είχαμε καταστροφικά γεγονότα, που παρολίγο, τελευταία, να χάσουμε το Κόμμα μας.

Τελευταία, κατέβηκαν σε συνελεύσεις των ΚΟΒ και διαβάστηκαν κομματικά κείμενα, όπως τα 90χρονα και τα συμπεράσματα από ένα αχτίφ καθοδηγητικών οργάνων. Τότες επισήμανα και γραπτώς πως πουθενά δεν υπήρχε σε εκείνα τα κείμενα ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ, που να παροτρύνονται τα κομματικά μέλη να υπερασπίζονται και να εφαρμόζουν τις καταστατικές αρχές. Και τώρα το ίδιο και στις Θέσεις της ΚΕ σ' όλο το κείμενο και ιδιαίτερα στο τελευταίο κεφάλαιο «Τα καθήκοντα του Κόμματος έως το 19ο Συνέδριο» δεν υπάρχει ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ, που να λέει για το καθήκον όλου του Κόμματος να εφαρμόζει και να υπερασπίζεται τις αρχές και τη φυσιογνωμία του Κόμματος.

Τουλάχιστον μόνο από την 90χρονη πορεία του Κόμματος, το μοναδικό και καθοριστικό συμπέρασμα και δίδαγμα που βγαίνει είναι η υπεράσπιση των καταστατικών αρχών και της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Που γι' αυτά κονταροχτυπηθήκαμε, παλέψαμε, πονέσαμε και κρατήσαμε όρθιο το Κόμμα, σαν κόμμα λενινιστικό με αρχές.

Σε όλα τα κομματικά κείμενα και στις Θέσεις, μπαίνουν και ζητήματα να εφαρμόζονται τα αυτονόητα και καλά κάνουν και μπαίνουν συχνά. Πως χωρίς στρατολογία νέων ηλικιών δεν έχει μέλλον το Κόμμα. Πως χωρίς δεσμούς με τους εργαζόμενους και στρατολογία εργατών είναι αυτονόητο πως δεν μπορεί το Κόμμα μας να λέγεται κόμμα της εργατικής τάξης και καλά μπαίνει συχνά. Πως χωρίς οικοδόμηση δε νοείται Κομμουνιστικό Κόμμα και καλά κάνουν και το αναφέρουν συχνά. Πως χωρίς οικονομικά είναι αυτονόητο πως δεν μπορεί να λειτουργήσει το Κόμμα μας. Για την υπεράσπιση και την εφαρμογή των καταστατικών αρχών μας, που είναι τα θεμέλια ύπαρξης του ΚΚΕ, έχουν εξαλειφθεί από το λεξιλόγιό μας και από τα κομματικά κείμενα. Βρωμάει αναθεώρηση των αρχών μας. Σε εμάς από καιρό έχει καταργηθεί το Καταστατικό.

Ολα τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν όλα αυτά τα 90 χρόνια στο Κόμμα μας και ιδιαίτερα τα πρόσφατα, δημιουργήθηκαν από τα ανώτερα καθοδηγητικά όργανα, με τις αχτιδικές επιτροπές να παίζουν καθοριστικό ρόλο της δημιουργίας συσχετισμών σε βάρος του Κόμματος και των αρχών του.

Ελπίζω το 18ο Συνέδριο να έχει τη δύναμη και τη θέληση να αποκαταστήσει την καταστατική λειτουργία του Κόμματός μας, που είναι η μοναδική σίγουρη ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΔΙΚΛΕΙΔΑ για να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε και να αποφύγουμε κάθε εσωτερική ενέργεια σε βάρος της λειτουργίας, των θέσεων και της φυσιογνωμίας του Κόμματος σαν Λενινιστικό Κόμμα με αρχές.

Καλή επιτυχία στο 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ.

Σπύρος Καλογηράτος
Κυψέλη

Ριζοσπάστης - 29 Νοεμβρίου 2008

ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ - Για το σοσιαλισμό

Πρέπει να χαιρετίσουμε την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια ανάλυσης των εξελίξεων στην Ανατολική Ευρώπη και στα θέματα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού.

Αυτή η προσπάθεια για ένα κόμμα σαν το ΚΚΕ με τη μαζικότητα που έχει σε εθνικό επίπεδο και ο ρόλος που θέλει να παίξει σε διεθνές επίπεδο, αποκτά πιο ιδιαίτερη αξία.

Ουσιαστικά, οι αποφάσεις για το θέμα του σοσιαλισμού θα πρέπει να στοχεύουν στο να ανοίξουν διάλογο, γιατί το θέμα δεν αφορά μόνο τα μέλη του Κόμματος και σε αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει το ίδιο το Κόμμα να δεχτεί και να κουβεντιάσει απόψεις από αγωνιστές και από άλλα ρεύματα που έχουν επεξεργαστεί το θέμα αυτό.

Με την ίδια «κατανόηση» που ζητάει το κείμενο να αντιμετωπιστεί η επί χρόνια απουσία από το Κόμμα διαμορφωμένης άποψης για το θέμα, με την ίδια «κατανόηση» θα πρέπει να αντιμετωπίσει και τις άλλες απόψεις.

Αν έχει κάποια αξία η συζήτηση, είναι το να μεγαλώσει μέσα στις γραμμές της εργατικής τάξης το κομμουνιστικό ρεύμα και οι σοσιαλιστικές ιδέες και όχι για να δημιουργήσει μια περιχαράκωση.

Θεωρώ ότι κριτήριο για να είναι κάποιος κομμουνιστής από τον Οκτώβριο του '17 μέχρι τη δεκαετία του '90 ήταν η άνευ όρων υποστήριξη της ΕΣΣΔ απέναντι σε κάθε είδους επίθεση από το αστικό στρατόπεδο.

Παράλληλα, θεωρώ ότι αποτελούσε καθήκον του κάθε κομμουνιστή η παρακολούθηση της πορείας οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε αυτές τις χώρες.

Πρέπει, επίσης, να έχουμε καθαρό πως ό,τι κατάφερε η ΕΣΣΔ στα 70 χρόνια ήταν το αποτέλεσμα των κατακτήσεων της Οκτωβριανής Επανάστασης της εθνικοποιημένης και σχεδιασμένης οικονομίας και αυτό αφορά και τα χρόνια του Στάλιν, αλλά και τη μετά Στάλιν περίοδο.

Γιατί όσο οι «οπαδοί» του Στάλιν μπορούν να λένε για τη νίκη στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, έτσι και οι «οπαδοί» του Χρουστσόφ μπορούν να λένε για τις επιτυχίες στο Διάστημα ή την επιβίωση στον ψυχρό πόλεμο.

Ομως, το ότι μια χώρα σαν τη σημερινή Ινδία κατάφερε να γίνει παγκόσμια υπερδύναμη, αυτό αποτελεί προϊόν των βάσεων που έθεσε η Οκτωβριανή Επανάσταση και μόνον αυτή.

Από κει και πέρα, γιατί ανατράπηκαν ή κατέρρευσαν αυτά τα καθεστώτα, έχει να κάνει με τις εγγενείς αδυναμίες κατά ένα μεγάλο μέρος, αλλά και με τις πολιτικές επιλογές όλων των μετά τον Λένιν ηγεσιών του μπολσεβίκικου κόμματος και του ΚΚΣΕ.

Αρα, τα προβλήματα για το σοσιαλισμό δε λύνονται με Στάλιν ή μετά Στάλιν συνταγές, ούτε επίσης λύνονται με επιλεκτικές επαναλήψεις αναλύσεων, όπως (αυτή της μαοϊκής σκοπιάς) του στιλ ότι μέχρι το '56 ήταν όλα ρολόι και μετά άρχισε ο κατήφορος.

Είναι προτιμότερο μια επιστροφή στις βάσεις της κομμουνιστικής ιδεολογίας, στον ίδιο τον Μαρξ, με κυριότερο στοιχείο την κριτική του για την Παρισινή Κομμούνα.

Θεωρώ εγγενείς αδυναμίες του πρώτου εργατικού κράτους:

α) Την καθυστερημένη καπιταλιστική Ρωσία. Ο αδύναμος κρίκος που έλεγε και ο Λένιν.

β) Τη σφαγή του ανθού του μπολσεβίκικου κόμματος στα μέτωπα των ιμπεριαλιστικών επιθέσεων που δέχτηκε η ΕΣΣΔ. Κάτι που στέρησε ένα μεγάλο πολιτικό ανθρώπινο δυναμικό από τις πρώτες ανάγκες της εργατικής διεύθυνσης.

γ) Το κενό στη διεύθυνση του κράτους αξιοποιήθηκε από ένα κομμάτι του παλιού τσαρικού καθεστώτος, το οποίο «φόρεσε» την κόκκινη τραγιάσκα και βολεύτηκε στη νέα κατάσταση.

Στο 11ο Συνέδριο του Κόμματος, το Μάρτη του '22, ο Λένιν προειδοποίησε για τον κίνδυνο ενός εκφυλισμού του κυρίαρχου στρώματος. Εχει συμβεί, είπε, περισσότερο από μία φορά στην ιστορία, ο νικητής να υιοθετήσει την κουλτούρα του νικημένου, όταν ο δεύτερος βρισκόταν σε ένα ανώτερο επίπεδο. 4.700 υπεύθυνοι κομμουνιστές στη Μόσχα διοικούν την κρατική μηχανή. Ποιος καθοδηγεί ποιον. Αμφιβάλλω πάρα πολύ, αν μπορείς να πεις ότι οι κομμουνιστές είναι επικεφαλής. Στα επόμενα συνέδρια, ο Λένιν δεν μπόρεσε να μιλήσει.

Αυτές οι αδυναμίες δημιούργησαν ένα προνομιούχο στρώμα, μια γραφειοκρατική ελίτ με τα εξής χαρακτηριστικά:

α) Παρασιτική ύπαρξη, αφού δεν είχαν ιδιοκτησία.

β) Προνόμια στα πλαίσια της κατάστασης.

γ) Φοβικοί απέναντι στην επέκταση της επανάστασης, αφού τα συμφέροντά τους εξυπηρετούνταν στα πλαίσια του εθνικού κράτους και έτσι επιδίωκαν ένα status quo (μία ισορροπία) εθνικά και διεθνώς.

Ολα αυτά είναι προϊόν μιας κοινωνικής κατάστασης που διαμορφώθηκε μετά την επανάσταση, ανεξάρτητα από πρόσωπα και ηγεσίες και είναι το πρώτο κομμάτι που πρέπει να απασχολήσει τον προβληματισμό.

Το δεύτερο κομμάτι του προβληματισμού θα πρέπει να κάνει με τις πολιτικές επιλογές των προσώπων και των ηγεσιών απέναντι σε αυτές τις αδυναμίες.

Θεωρώ ότι οι πολιτικές ηγεσίες μετά τον Λένιν με τις επιλογές τους αποδείχτηκαν αδύναμες να αντιμετωπίσουν τις στρεβλώσεις, με τις οποίες ερχόταν αντιμέτωπο το πρώτο εργατικό κράτος και έτσι υπήρξε μια συντηρητική αποδοχή της κατάστασης με αντανάκλαση και στην εσωτερική πολιτική της ΕΣΣΔ, αλλά και στην κομμουνιστική Διεθνή.

Καταρχήν η θεωρία του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα (κόντρα στη μαρξιστική ανάλυση) αποτέλεσε το θεωρητικό μανδύα της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της γραφειοκρατικής ελίτ στα πλαίσια του εθνικού κράτους. Η κομμουνιστική Διεθνής με τις πολιτικές επιλογές της έπαιζε το ρόλο της διατήρησης του διεθνούς στάτους μέχρι το 1938 που διαλύθηκε (αλήθεια, γιατί;).

Κατά δεύτερο, η φυσική εξόντωση πολιτικών και όχι ταξικών αντιπάλων, πράγμα ασυμβίβαστο με τις κομμουνιστικές αξίες. Το 70% της παλιάς Κεντρικής Επιτροπής των μπολσεβίκων δικάστηκαν ως αντεπαναστάτες με εισαγγελέα τον Βισίνσκι, που προερχόταν από τις τάξεις της τσαρικής Δικαιοσύνης. Βραβεύτηκε στη Μόσχα ο Ραμόν Μερκαντέρ που δολοφόνησε τον αρχηγό του Κόκκινου Στρατού της Επανάστασης Λ. Τρότσκι. Εξοντώθηκαν, δηλαδή, άνθρωποι που είχαν παίξει ηγετικό ρόλο την περίοδο της επανάστασης.

Ακόμα και την περίοδο μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που είχαμε τη δημιουργία σοσιαλιστικών κρατών στην ανατολική Ευρώπη, υπάρχουν ζητήματα που δικαιώνουν τα προηγούμενα, όπως: Γιατί είχαν σύνορα μεταξύ τους;

Γιατί δε διεύρυναν τη σοσιαλιστική ομοσπονδία; Γιατί υπήρχε αυτή η επιμονή στην εθνική περιχαράκωση; Γιατί δεν εξετάστηκαν σε βάθος τα αιτήματα των Ούγγρων, Τσέχων, Πολωνών εργατών, που, ανεξάρτητα από τις προθέσεις ή την πορεία που είχαν οι ηγέτες τους (π.χ. Βαλέσα), αυτοί έβαζαν ζητήματα πάλης ενάντια στη γραφειοκρατία και μεγαλύτερης εργατικής δημοκρατίας;

Θεωρώ ότι όλη αυτή η κατάσταση αποξένωσε το κόμμα σαν μηχανισμό από τις μάζες, δημιουργώντας μια παθητικότητα στην κοινωνία. Αυτό εξηγεί και τη στάση των μαζών στην περίοδο των ανατροπών, αλλά, επίσης, και το ότι όλοι οι νεογιάπηδες στη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη είναι πρώην μεγαλοδιευθυντές κρατικών επιχειρήσεων ή μεγαλοστελέχη των εκεί κομμουνιστικών κομμάτων.

Αδυναμίες και επιλογές, λοιπόν, είναι τα ζητήματα που πρέπει να εξετάσει αυτή η συζήτηση για το σοσιαλισμό με αξία τον εξοπλισμό μιας νέας γενιάς αγωνιστών που θα «αποκαταστήσει» το όραμα και στους δρόμους, αλλά και στη θεωρία που είναι απαραίτητο εργαλείο.

Βασίλης Πετρόπουλος
εργαζόμενος στους ΟΤΑ

Ριζοσπάστης - 29 Νοεμβρίου 2009

ΠΑΥΛΑΚΗΣ, ΣΤΕΦΑΝΟΣ - Για το δεύτερο θέμα

Οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 18ο Συνέδριο και για το Σοσιαλισμό όπως αυτός εφαρμόστηκε στην ΕΣΣΔ μετά τη Μεγάλη Σοσιαλιστική Επανάσταση του 1917, είναι από τα πιο βαρυσήμαντα κείμενα των τελευταίων 17, τουλάχιστον, χρόνων. Είναι απρόσβλητες οι θέσεις αυτές σ' όλη τους την έκταση, διότι είναι επιστημονικά - ιστορικά τεκμηριωμένες. Προσεκτικά, μπορούμε ίσως να σταθούμε σε μικρολεπτομέρειες, η παραπέρα έρευνα και μελέτη είναι σίγουρο ότι θα συνεχιστεί, μας χρειάζεται και παραπέρα ανάλυση των θέσεων.

Σ' αυτά μπορούμε να συμβάλουμε αποτελεσματικά όλα τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, οι κομμουνιστές όπου Γης και οι διανοούμενοι που μέσα στη λαίλαπα των τελευταίων 20 περίπου χρόνων κατάφεραν να κρατήσουν ελεύθερη (αδούλωτη) τη σκέψη και τη συνείδησή τους.

Τα λίγα κείμενα τύπου Ρούση, τα οποία προσπαθούν να εμφανιστούν ως «κριτική στις Θέσεις», αυτοαποκαλύπτονται από το περιεχόμενό τους ως κείμενα προβοκατόρικα, οπορτουνιστικά, δανεισμένα από το εχθρικό οπλοστάσιο...

Ο Στάλιν, λοιπόν, που συνεχίζει να κάνει εφιαλτικό τον ύπνο των απανταχού εχθρών του σοσιαλισμού - κομμουνισμού ακόμη και μισό και πλέον αιώνα μετά το θάνατό του!

Προσπαθούν να μη συνειδητοποιηθεί ούτε και από τους ίδιους τους κομμουνιστές, να ξεχαστεί ότι για εκατοντάδες εκατομμύρια κολασμένων, ο Στάλιν υπήρξε και συνεχίζει να υπάρχει ως ο προστάτης όλων των εκμεταλλευόμενων ανθρώπων και λαών, ο φονιάς του χιτλεροφασισμού με το Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο που ο ίδιος κουμάνταρε, ο ίδιος ο σοσιαλισμός στην πράξη, η ίδια η Μεγάλη ΕΣΣΔ!

Ηταν σοσιαλισμός στην πράξη, με βάση τη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, αυτό που εφαρμόστηκε με χίλια εμπόδια στη Σοβιετική Ενωση, κυρίως ως τα 1956 και αφού δεν υπήρχε προηγούμενη πείρα ήταν σοσιαλισμός με τα σωστά και τα λάθη του.

Τα σωστά του άνοιξαν το δρόμο για το παρόν και το μέλλον του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Τα λάθη του μας δίδαξαν και μας διδάσκουν.

Αυτό το σοσιαλισμό υπερασπιζόμαστε και θα υπερασπιζόμαστε, είμαστε αισιόδοξοι και δυνατοί και στο παρόν και στο μέλλον, είμαστε περήφανοι γι' αυτόν.

Για την 90χρονη πορεία και τους αγώνες του ΚΚΕ: Σ' όλη αυτή την πορεία, χωρίς καμιά οπισθοχώρηση ή ανάπαυλα, οι Ελληνες κομμουνιστές έμειναν πιστοί στον εαυτό τους, στην εργατική τάξη, στην υπόθεση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Σ' αυτή τη μακρά αγωνιστική πορεία, αφάνταστα περισσότερα ήταν τα σωστά του ΚΚΕ από τα λάθη του.

Και τα δύο διαδραματίστηκαν κάτω από τις πιο σκληρές συνθήκες. Τα σωστά του ήταν και συνεχίζουν να είναι αποτέλεσμα αμέτρητων θυσιών.

Ολα αξιοποιήθηκαν σωστά. Γι' αυτό και το ΚΚΕ έμεινε πάντα όρθιο. Γι' αυτό και επιβίωσε!...

Σήμερα το ΚΚΕ δε βρίσκεται μόνο στην πρώτη γραμμή του αγώνα της ελληνικής εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων για τη σοσιαλιστική προοπτική στη χώρα μας. Στέκεται και στο κέντρο των σημερινών προσπαθειών για την ανασύνταξη ενός ισχυρού μαχητικού διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Σήμερα, όλα τα πραγματικά κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα σ' όλο τον κόσμο μελετούν την ιστορία του ΚΚΕ αλλά και τις Θέσεις του για το σοσιαλισμό του 20ού αιώνα. Μελετούν και τον πρωτοπόρο αγώνα του κάτω από τις σημερινές δύσκολες συνθήκες, αξιοποιούν και στο δικό τους αγώνα τη μακρόχρονη πορεία του ΚΚΕ.

Παρά ταύτα, εμείς οι Ελληνες κομμουνιστές δεν πιστεύουμε ότι κατακτήσαμε την κορυφή της τελειότητας. Βρισκόμαστε σε καλό σημείο, σε σωστό δρόμο αλλά μας μένουν πολλά ακόμη για λόγους αντικειμενικών και υποκειμενικών εμποδίων και δυσκολιών.
  • Νιώθουμε υπεύθυνοι για παραπέρα ανάπτυξη - ενίσχυση του εργατικού κινήματος με ταξικό προσανατολισμό. Ενίσχυση κατά κλάδο, ενότητα δράσης όλων των κλάδων κ.π.ά.
  • Κοινωνική συμμαχία, ένταση της δράσης για την κοινωνική συμμαχία. Χωρίς αυτή δεν μπορούν να επιτευχθούν ανακατατάξεις στο πολιτικό επίπεδο.
  • Παραπέρα ανάπτυξη της κομμουνιστικής - οργανωτικής οικοδόμησης. Ούτε κλειδαμπαρώματα της Οργάνωσης από υπερβολικούς φόβους, ούτε ανοίγματά της σα να ήμασταν «ξέφραγο αμπέλι». Το Κόμμα μας έχει τεράστια γνώση - πείρα για να μην μπορούν να περνούν από τα φίλτρα του, μέσα στις Οργανώσεις, πράκτορες του ιμπεριαλισμού και του οπορτουνισμού.
  • Μεγιστοποίηση της θεωρητικής κατάρτισης μελών και στελεχών. Κατάρτιση και εφαρμογή προγραμμάτων αυτομόρφωσης.
  • Καθημερινή έγκυρη ενημέρωση. Ο καθημερινός «Ριζοσπάστης» είναι ανάγκη να περάσει στα χέρια όλων των μελών μας.
  • Ενίσχυση των ΚΟΒ που υπάρχουν, οικοδόμηση νέων έστω και ολιγομελών.
  • Παραπέρα ενίσχυση της ΚΝΕ.
  • Ανάγκη εξεύρεσης - εξοικονόμησης του αναγκαίου χρόνου από το κάθε μέλος του Κόμματός μας για κομματική δουλειά, για τους κοινωνικούς καθημερινούς αγώνες, για πλήρη ενημέρωση και για αυτομόρφωση.
  • Για ό,τι άλλο οικοδομεί και καταξιώνει παραπέρα τον κάθε κομμουνιστή.

Στέφανος Παυλάκης
ΚΟΒ Σπηλίου Ρεθύμνου

Ριζοσπάστης - 28 Νοεμβρίου 2008

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ-ΖΙΩΓΑ, ΜΑΙΡΗ - Σχετικά με τη σωστή επιλογή και ανάδειξη στελεχών

Τα στελέχη είναι το νευρικό σύστημα του Κόμματος, το πολυτιμότερο κεφάλαιό του.

Ακριβώς γι' αυτό, οι κομμουνιστές τονίζουν έντονα τα ζητήματα που σχετίζονται με την πολιτική στελεχών.

Καθώς είναι γνωστό, ακόμα και οι πιο σωστές αποφάσεις θα μείνουν στα χαρτιά, δηλαδή θα μείνουν ανεφάρμοστες, αν δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι άνθρωποι να δουλέψουν για την εφαρμογή τους. Ετσι, το ζήτημα της σωστής ανάδειξης και διαπαιδαγώγησης των στελεχών πρέπει να βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της προσοχής του Κόμματος. Στη σημερινή περίοδο, που η αντίδραση, χρησιμοποιώντας τα σύγχρονα μέσα προπαγάνδας, έχει ανεβάσει στη διαπασών την αντικομμουνιστική δραστηριότητά της και οργιάζει κυριολεκτικά σε βάρος των αγωνιστών της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, τα πιστά και αφοσιωμένα στελέχη του Κόμματος παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη διοχέτευση της γραμμής του ΚΚΕ στις εργαζόμενες μάζες, γι' αυτό και ο σωστός χειρισμός του προβλήματος της επιλογής και ανάδειξης των στελεχών αποχτά ιδιαίτερη σημασία.

Πιστεύω ότι το πρόβλημα αυτό θα απασχολήσει οπωσδήποτε το 18ο Συνέδριο, ώστε να προωθήσει σε ανώτερη στάθμη το όλο οργανωτικό πρόβλημα του Κόμματος.

Με την ευκαιρία, θεωρώ σκόπιμο να εκθέσω ως μέλος του ΚΚΕ μερικές γνώμες σχετικά με την πολιτική στελεχών:

Είναι απαραίτητο, νομίζω, να γνωρίζουμε καλά τους ανθρώπους που αναδείχνονται σε διάφορα κομματικά καθοδηγητικά πόστα. Στην Ιστορία του ΚΚΕ υπήρξαν και περιπτώσεις λαθεμένης ανάδειξης στελεχών που προκάλεσαν σοβαρή ζημιά. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση η προώθηση και ανάδειξη να γίνεται με βάση γνωριμίες, αλλά με βάση τη φυσιολογική ανάπτυξη του καθένα, με βάση τις ικανότητες που επέδειξε στην εκπλήρωση των κομματικών καθηκόντων και με το αν είναι σε θέση το δοσμένο στέλεχος να διατηρεί συνεχή επαφή με την κομματική βάση. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για την εφαρμογή των κομματικών αποφάσεων και το δυνάμωμα της κομματικής πειθαρχίας. Βέβαια, σημασία έχει και η σωστή τοποθέτηση του στελέχους που αναδείχνεται, δηλαδή η επιλογή της ειδικής δουλειάς που θα κάνει σύμφωνα με τις ικανότητες που διαθέτει. Μεγάλη σημασία έχει επίσης η βοήθεια που πρέπει να δίνεται στα στελέχη που, κυρίως, εκφράζεται με τον έγκαιρο και συστηματικό έλεγχο, με την κριτική των λαθών για να αποφεύγονται ζημιές και να μη γίνεται φθορά του ίδιου του στελέχους.

Επειδή στα χρόνια του αγώνα μας, κατοχή, εμφύλιο και πολιτική προσφυγιά πλάι στα καλά παραδείγματα πολλών αγωνιστών στελεχών, έχω γνωρίσει και αρκετά «στελέχη» τα οποία έχουν κάνει μεγάλη ζημιά στον αγώνα μας, γι' αυτό με την ευκαιρία που βρισκόμαστε μπροστά σ' ένα τέτοιο σημαντικό γεγονός για το Κόμμα μας όπως είναι η επικείμενη σύγκληση του 18ου Συνεδρίου του, θεώρησα καθήκον μου σαν μέλος του ΚΚΕ εδώ και 66 χρόνια να γράψω το σημείωμα αυτό.

Ποια πρέπει να είναι τα κριτήρια για την επιλογή και ανάδειξη στελεχών;

Να μερικά απ' αυτά:
  • Βαθιά πίστη και αφοσίωση στην ιερή υπόθεση του αγώνα του λαού μας, πίστη στις αρχές και τους σκοπούς του Κόμματος.
  • Σύνδεση με την κομματική βάση και τις εξωκομματικές μάζες, γνώση των προβλημάτων τους και συνεπής πάλη για τη λύση τους.
  • Ικανότητα σωστού προσανατολισμού στις νέες συνθήκες που προβάλλει η ζωή και ο αγώνας, πρωτόβουλη δραστηριότητα σε κάθε κατάσταση, θαρραλέα ανάληψη των ευθυνών για τη δράση του και για τη δράση του Κόμματος (πρότυπα τέτοιων κομμουνιστών έχει χιλιάδες να επιδείξει το Κόμμα μας).
  • Συνειδητή κομματική πειθαρχία, αναπτυγμένο το αίσθημα της κριτικής και της αυτοκριτικής.
  • Καμιά υποχώρηση μπροστά στις δυσκολίες.
  • Ιδεολογικό ατσάλωμα. Αντιπάλεμα της εχθρικής ιδεολογίας και των επιδράσεων του ταξικού εχθρού στις γραμμές μας - πάλη ενάντια στις διάφορες αντικομματικές παρεκκλίσεις.
  • Πίστη στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού.
Το κομματικό στέλεχος δεν πρέπει να κρίνεται από τα λόγια αλλά από τα έργα, από τη διάθεση και την ικανότητα να παλεύει πάντα με συνέπεια για την υπεράσπιση της γραμμής του Κόμματός μας.

Το κίνημά μας διαθέτει χιλιάδες δοκιμασμένους αγωνιστές, που σε όλες τις μπόρες του ταξικού αγώνα κράτησαν και κρατούν ψηλά τη σημαία της πάλης, τη σημαία του Κόμματός μας που συμπληρώνει τα 90χρονά του, του Κόμματος που πρωτοστάτησε στα χρόνια της τριπλής κατοχής και στον Εμφύλιο, που άναψαν και καθοδήγησαν οι Αγγλοαμερικάνοι ιμπεριαλιστές σε συνεργασία με την ντόπια αντίδραση.

Πιστεύω ότι το 18ο Συνέδριο θα σημειώσει σοβαρή στροφή και στο ζήτημα αυτό.

Μαίρη Παπαδοπούλου-Ζιώγα
Χαλκιδική

Ριζοσπάστης - 28 Νοεμβρίου 2008

January 25, 2009

ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ, Κ. Σ. - Για την ενημέρωση

Με την ευκαιρία για τον προσυνεδριακό διάλογο και ενόψει του 18ου Συνεδρίου που θα γίνει τον ερχόμενο Φλεβάρη 2009 επιτρέψτε μου να εκφράσω την αντίθετη γνώμη μου για το πρωινό πρόγραμμα της τηλεόρασης του «902» που αρχίζει είτε η ώρα 9 το πρωί είτε η ώρα 10 και έχει να κάνει με την αγορά στην τηλεόραση και τελειώνει παρακαλώ στις 15.00 η ώρα.

Νομίζω συντρόφισσες και σύντροφοι αυτή η διάρκεια των 5 ή 6 ωρών καταντάει ανιαρή και πολύ κουραστική για εμάς τους τηλεθεατές.

Βεβαίως, η διαφήμιση φέρνει έσοδα, όμως ο «902» μ' αυτή την απεριόριστη εκπομπή, η οποία είναι ειλικρινά κουραστική, μας αναγκάζει να αλλάξουμε κανάλι ή θα περιμένουμε να έρθει η ώρα 15.00.

Για τον «αριστερό σταθμό της Ελλάδας» όπως τον βάφτισε ο Νίκος Μπογιόπουλος, η κουβέντα το λέει, εγώ βγάζω το καπέλο μου, διότι η ποιότητα των εκπομπών και τέλεια είναι και άριστη είναι από όλους τους άλλους ραδιοσταθμούς.

Επομένως, κάνω έκκληση να μειωθεί κάπως αυτό το 5ωρο στη συντακτική επιτροπή των ΜΜ Ενημέρωσης και να συμπεριλάβει στα πλαίσια κάτι ανάλογο που οπωσδήποτε θα έχουμε αύξηση της τηλεθέασης.

Κλείνοντας με την παράκληση να γίνεται πιο εμπεριστατωμένη ενημέρωση από την τηλεόραση, από το ραδιόφωνο και από τον «Ριζοσπάστη».

Κ. Σ. Αθανασιάδης
Δράμα

Ριζοσπάστης - 26 Νοεμβρίου 2008

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ - Σωστό - πέρα για πέρα σωστό (1)

«Το ΚΚΕ διατηρεί μια σπάνια αρετή, έχει διαχρονικά καθαρές θέσεις που εκφράζονται από μόνιμα καθαρούς ανθρώπους».

(Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος: «Ριζοσπάστης» 16 Μάη 1999)

Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

Σύντροφοι. Οι Θέσεις της ΚΕ του Κόμματος, για το 18ο Συνέδριο Αντεπίθεσης, είναι Θέσεις «ξάστερου ουρανού», Θέσεις πεντακάθαρες, μα τόσο πεντακάθαρες - σαν τα γάργαρα ρυάκια του Ολύμπου, του Γράμμου, του Βίτσι, σαν το καθαρό ματωμένο λευκό πουκάμισο του εργάτη, του βιομηχανικού εργάτη, του εργάτη γης, του ανθρώπου του κάματου, είναι σαν - ΤΟ ΦΩΣ - του Βάρναλη - ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ.

Το ΚΚΕ - κατά κύριο λόγο - απευθύνεται στην εργατική τάξη και στα λοιπά λαϊκά στρώματα της κοινωνίας, που ...«διψάνε δίψινα και το νεράκι του θεού το χλαπαχλουπακίζουνε με τις οργασμένες χούφτες τους. Μ' αυτές τις χούφτες που κρατάνε το λάβαρο του Αγώνα που θα μας αξιώσει να μην είμαστε πια ελεύθεροι κακής ελευθερίας» (Γιάννης Σκαρίμπας) και όχι σε εκείνους, που ...«το αυγό ως ωόν και το νερό ως ύδωρ αισθάνονται» (Γιάννης Σκαρίμπας: Από το βιβλίο της Μαρίας Χατζηγιάννη «Ο ΑΛΛΟΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ», εκδ. ΣΕ). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

1) «Οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί εξελίσσονται σε όλα τα πεδία - οικονομικό, στρατιωτικό, πολιτικό, πολιτικό - και μεταξύ διαφόρων ομάδων κρατών - Ο πόλεμος, η βία και ο εκβιασμός - εκφοβισμός, η κρατική απειλή, η τρομοκρατία είναι σύμφυτα με τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος, πολύ περισσότερο στο ανώτατο στάδιό του, το ιμπεριαλιστικό. Για να εξασφαλιστεί καλύτερη θέση στα ευρωπαϊκά μονοπώλια στο διεθνή ανταγωνισμό, προωθούνται μεγάλης εμβέλειας επιθετικά εξοπλιστικά προγράμματα της ΕΕ. Ποινικοποιείται η ιδεολογία και η πολιτική δράση που οδηγεί έξω από τα όρια του καπιταλιστικού συστήματος» (Θέσεις για το 18ο Συνέδριο: 1ο - 2ο «Κεφάλαιο», 1, 2, 12). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Δηλαδή; «Οι λυσασμένοι εξοπλισμοί και η πολιτική του ιμπεριαλισμού δημιουργούν στη σύγχρονη Ευρώπη μια τέτοια «κοινωνική ειρήνη», που μοιάζει περισσότερο με μπαρουταποθήκη» (Λένιν, 1913).

β) Οπότε: Καπιταλισμός - Ιμπεριαλισμός = «Νυχιών πολίτευμα / ορνέων λυσσόντων» (Πάβλο Νερούδα, τόμος 5, σελ. 63).

Πάμε παρακάτω:

2) «Στο πλαίσιο της ανισόμετρης ανάπτυξης, ο ελληνικός καπιταλισμός διατηρεί την αναβαθμισμένη θέση του στα Βαλκάνια, που πραγματοποιήθηκε μετά την καπιταλιστικοποίησή τους - Η ανισόμετρη ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού αποτελεί μόνιμο οργανικό χαρακτηριστικό του. Τα περιφερειακά αναπτυξιακά προγράμματα δεν ήταν δυνατό να την καταργήσουν» (Θέσεις για το 18ο Συνέδριο: 4ο Κεφάλαιο, 24 - 43). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Δηλαδή: «Στον καπιταλισμό δεν μπορεί να γίνει ισόμετρο μεγάλωμα της οικονομικής ανάπτυξης των ξεχωριστών οικονομιών των ξεχωριστών κρατών - Η ανισομετρία της οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης είναι απόλυτος νόμος του καπιταλισμού» (Λένιν, 1915).
β) Γιατί: «Η χρησιμοποίηση των οικονομικών νόμων παντού και πάντοτε στις ταξικές κοινωνίες έχει βάση ταξική» (Στάλιν, 1952).

γ) Οπότε: «Τίποτε δεν είναι πιο φανερό από την κοινωνική, την ταξική βάση των θεμελιακών διαφορών» (Τζόζεφ Φρίμαν: «Αμερικάνικη προλεταριακή λογοτεχνία», εκδ. ΣΕ).

Πάμε παρακάτω:

3) «Το ΠΑΣΟΚ είναι επίσης κόμμα της αστικής τάξης, που δοκιμάζεται από μακροχρόνια κρίση. Πρόκειται για κρίση της σοσιαλδημοκρατίας και της δυνατότητας να ενσωματώνει λαϊκές δυνάμεις» (Θέσεις για το 18ο Συνέδριο: 5ο Κεφάλαιο, 47). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Δηλαδή: Σοσιαλδημοκρατία η δημαγωγική, διότι: «Οι δημαγωγοί είναι οι χειρότεροι εχθροί της εργατικής τάξης...» (Λένιν, 1902).

β) Γιατί: «Η σοσιαλδημοκρατία αποτελεί το κύριο στήριγμα του καπιταλισμού μέσα στην εργατική τάξη» (Στάλιν, 1928).

Πάμε παρακάτω:

4) «Ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ ενσαρκώνει με τον πιο αυθεντικό τρόπο την ουσία του οπορτουνισμού, ως δύναμη στήριξης του αστικού πολιτικού συστήματος και της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης του καπιταλισμού - Απολαμβάνει τη στήριξη ως δύναμη αναχώματος προς το ΚΚΕ - Η πολιτική του πρακτική χαρακτηρίζεται από καιροσκοπισμό, αφερεγγυότητα» (Θέσεις για το 18ο Συνέδριο: 5ο Κεφάλαιο, 48). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Δηλαδή: «Το πολιτικό περιεχόμενο του οπορτουνισμού είναι: συνεργασία των τάξεων, παραίτηση από τη δικτατορία του προλεταριάτου, παραίτηση από την επαναστατική δράση, ανεπιφύλακτη αναγνώριση της αστικής νομιμότητας, δυσπιστία προς το προλεταριάτο, εμπιστοσύνη προς την αστική τάξη ...» (Λένιν, 1916).

β) Γιατί: «Οι οπορτουνιστές αρνούνται τη σοσιαλιστική επανάσταση και την υποκαθιστούν με τον αστικό ρεφορμισμό - μετατρέπουν την απαραίτητη χρησιμοποίηση του αστικού κοινοβουλευτισμού και της αστικής νομιμότητας σε ειδωλολατρία αυτής της νομιμότητας» (Λένιν, 1914).

Πάμε παρακάτω:

5) «Το ΚΚΕ, αξιοποιώντας τα 90 χρόνια από την ίδρυσή του, τα 90 χρόνια της Σοσιαλιστικής Οκτωβριανής Επανάστασης, τα 60χρονα του ΔΣΕ και της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών - Ανταποκρίθηκε καλύτερα από κάθε άλλη φορά τα τελευταία χρόνια στην προσπάθεια κομμουνιστικής, επαναστατικής διαπαιδαγώγησης των νέων κομμουνιστών, στην απόκρουση αντιεπιστημονικών και αντικομμουνιστικών απόψεων σε θέματα Ιστορίας ...» (Θέσεις για το 18ο Συνέδριο: 6ο Κεφάλαιο, 72). Σωστό. Πέρα για πέρα σωστό.

α) Δηλαδή: «Στην Ιστορία η κοινωνιολογία είναι το βάθος. Διότι κοινωνικά είναι φαινόμενο της Ιστορίας τα γεγονότα» (Γιάννης Σκαρίμπας: «Το 1821 και η αλήθεια», τόμος β).

β) Οπότε: Σε ένα παρόν, με ξεχασμένο παρελθόν, δεν υπάρχει μέλλον.

Γιώργος Αλεξανδρόπουλος
Ν. Ερυθραία

Ριζοσπάστης - 26 Νοεμβρίου 2008

ΠΑΣΣΑΣ, Κ. - Για το δεύτερο θέμα

Ο Νόμος της Αξίας είναι βασικός νόμος κάθε εμπορευματικής παραγωγής1. Από την άλλη, οι κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής είναι σχέσεις μη εμπορευματικές. Σε αντίθεση με αυτή τη μαρξιστική αλήθεια βρίσκεται όλος ο συρφετός των σοσιαλδημοκρατών και οπορτουνιστών που αδυνατούν να τη συνειδητοποιήσουν. Αυτά τα δύο σύνολα σχέσεων στέκονται το ένα απέναντι στο άλλο, ανήκοντας σε τελική ανάλυση σε διαφορετικούς τρόπους παραγωγής. Είναι ιστορική αλήθεια ότι μπορούν να συνυπάρχουν το ένα δίπλα στο άλλο στα πλαίσια ενός κοινωνικού-οικονομικού σχηματισμού, ειδικότερα ακόμα και εντός ενός κράτους, για ένα διάστημα που δεν μπορούμε από τα πριν να καθορίσουμε. Αυτό δεν αναιρεί όμως ούτε ότι οι κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής (έστω και σαν φύτρα) είναι μη εμπορευματικές, ούτε ότι οι εμπορευματικές καθορίζονται από το νόμο της αξίας. Ο Μαρξ στην Κριτική του Προγράμματος της Γκότα και πιο συγκεκριμένα ο Λένιν στα Αριστερά Παιδιαρίσματα και στο Κράτος και Επανάσταση παρουσιάζουν αυτήν την κατάσταση στην πιο γενική της μορφή. Και οι δύο ονομάζουν αυτήν την περίοδο ως κατώτερη βαθμίδα της κομμουνιστικής κοινωνίας, ως σοσιαλισμό.

Το κεντρικό ζήτημα που προκύπτει σε αυτήν την πρώτη περίοδο, στο σοσιαλισμό, είναι να εξαφανιστούν οι λόγοι που γεννούν την εμπορευματική παραγωγή, να διαλυθούν οι βάσεις των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Με αυτήν την έννοια ο σοσιαλισμός δεν είναι ανεξάρτητος τρόπος παραγωγής. Ακόμα παραπέρα, όμως, ο σοσιαλισμός δεν είναι μια απλή μεταβατική περίοδος. Αυτό γιατί ενώ οι νέες σχέσεις παραγωγής δεν αναπαράγονται πάνω στη δικιά τους βάση, κάτι που θα καθιστούσε αναγκαία την κυριαρχία τους στις πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου που επηρεάζουν και τη μοίρα των υπόλοιπων2, έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία οικοδόμησης των κομμουνιστικών σχέσεων έστω και σπερματικά σε μια χώρα παρμένη χωριστά. Το ιστορικά διαπιστωμένο γεγονός ότι οι νέες σχέσεις παραγωγής εμφανίζονται σε ένα ή λίγα κράτη αρχικά από τη μια σημαίνει ότι ο κάθε επιμέρους σοσιαλισμός θα είναι φοβερά ατελής, στην ουσία απλά μια μεταβατική κοινωνία, όμως σαν ιστορική εποχή, για την ανθρωπότητα στο σύνολό της, άρα και γι' αυτά τα λίγα ή ακόμα και ένα κράτη η οικοδόμηση της νέας κομμουνιστικής κοινωνίας θα έχει ξεκινήσει.

Σημειώνω ότι με βάση τα παραπάνω χρειάζεται βαθύτερη εξέταση των συμπερασμάτων στα οποία οδηγεί η θέση 13: «Πραγματοποιήθηκε η ολοκληρωτική κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, με την κατάργηση της μισθωτής ξένης εργατικής δύναμης, δηλαδή διαμορφώθηκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη του κομμουνισμού». Από τη στιγμή που υπάρχει εκτίμηση για ολοκληρωτικό ξεπέρασμα των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, τότε δεν υπάρχει χώρος παρά μόνο για ολοκληρωμένες κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής. Με άλλα λόγια, οι βάσεις των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής δε συνιστούν διαφορετικό σύστημα σχέσεων από τις κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής. Σε αντίθετη περίπτωση εισάγουμε άλλες μεταβατικές-ενδιάμεσες μεταξύ καπιταλισμού και κομμουνισμού σχέσεις, κάτι που δεν ισχύει κατά τους κλασικούς. Αποτελεί ανεπάρκεια του κειμένου η ταύτιση των σχέσεων παραγωγής με τις νομικές μορφές που παίρνουν αυτές, δηλαδή με τη συνείδηση που έχουν οι άνθρωποι γι' αυτές σε κάθε συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Αντίθετα, ο Μαρξ στον πρόλογο της Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας3 αναφέρει ότι «οι άνθρωποι στην κοινωνική παραγωγή της ζωής τους, έρχονται σε σχέσεις καθορισμένες, αναγκαίες, ανεξάρτητες από τη θέλησή τους». Ξεκαθαρίζω ότι αυτό που εννοώ δεν είναι ότι δεν υπήρχαν κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής στην ΕΣΣΔ, αλλά ότι σημαντικοί τομείς της οικονομίας, όπως, π.χ., το εξωτερικό εμπόριο, λειτουργούσαν σε όλη την περίοδο οικοδόμησης και παρά τις διαφορές στην έκταση και την ένταση αυτών των σχέσεων εντός αυτών των κλάδων καπιταλιστικά.

Διαλεκτικά συνδεδεμένο με το ζήτημα της οικονομίας είναι το ζήτημα του κράτους. Είναι σωστή η διαπίστωση (θέση 3) ότι «η σοσιαλιστική οικοδόμηση είναι μια ενιαία διαδικασία που ξεκινά με την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη». Ομως, η θέση 21, «Η εργατική τάξη συγκροτείται ως ηγετική δύναμη της νέας εξουσίας, πάνω από όλα με το κόμμα της», δίνει στην προηγούμενη παραδοχή μια στενή ανάλυση. Αν αρκεστούμε στο ότι η τάξη συγκροτείται ως δύναμη εξουσίας πάνω απ' όλα με το κόμμα της, χωρίς να εξετάσουμε τις μορφές με τις οποίες ασκεί την εξουσία της, τότε το 1989-1991 που το κόμμα ηγήθηκε της αντεπανάστασης φανερώνεται σαν επιλογή της εργατικής τάξης, ενώ σίγουρα δεν ήταν. Η σωστή τοποθέτηση είναι μάλλον «η εργατική τάξη συγκροτείται ως ηγετική δύναμη σε τελική ανάλυση με το κόμμα της». Ουσιαστικά η τάξη γίνεται ηγετική δύναμη άμεσα μέσα από το σύνολο των θεσμών της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Στο θέμα της καταδίκης του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ σαν οπορτουνιστικής στροφής από το κείμενο των Θέσεων η στροφή υποδεικνύεται σε τέσσερα πεδία: (α) Στο πεδίο της οικονομίας (β) στο ρόλο του κόμματος, (γ) στο πεδίο της εξουσίας, (δ) στη στρατηγική του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Αντίθετα, και στα τέσσερα πεδία που επικεντρώνει το κείμενο μπορούμε να δούμε πριν και μετά το 1956 τη συνέχεια της πολιτικής του ΚΚΣΕ. Εντελώς ενδεικτικά: (α) Η ομιλία του Στάλιν4 στις 26/11/19345 στην κορύφωση των πεντάχρονων ξεκαθαρίζει ότι στόχος είναι η ενίσχυση της εμπορευματικής οικονομίας, (β) Στο VIII Εκτακτο Πανενωσιακό Συνέδριο των Σοβιέτ (25/11/1936) γίνεται εκτίμηση για «ολοκληρωτική νίκη του σοσιαλιστικού συστήματος σε όλους τους τομείς της λαϊκής οικονομίας»6 που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σβήνουν τα όρια μεταξύ των τάξεων7, ότι οι τάξεις στην ΕΣΣΔ δεν είναι ανταγωνιστικές, αλλά φιλικές8. Η θεμελίωση της δικτατορίας της εργατικής τάξης πάνω σε αυτή τη βάση είναι αδύνατη. Αποτέλεσμα αυτής της θεώρησης είναι οι αλλαγές στο Σύνταγμα του 1936 που καταργούν στην πράξη τα Σοβιέτ σαν φορείς της δικτατορίας του προλεταριάτου και τα μετατρέπουν ουσιαστικά σε εδαφικές εκλογικές περιφέρειες. (γ) Στο 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (1935) έμπαινε σαν μόνος όρος ενότητας η «κοινή δράση ενάντια στο φασισμό, την επιθετικότητα του κεφαλαίου, την απειλή του πολέμου, τον ταξικό εχθρό9», χωρίς να θέτει σαν στόχο το σοσιαλισμό. Τέλος, ο Στάλιν στο 19ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ (14/10/1952) λέει «το λάβαρο των αστικών δημοκρατικών ελευθεριών έχει πεταχτεί από τα χέρια της αστικής τάξης και πρέπει τα ΚΚ να το σηκώσουν και να συσπειρώσουν γύρω τους την πλειοψηφία των ανθρώπων», ενώ κεντρικό ζήτημα γίνεται η διατήρηση της ειρήνης στον κόσμο.

Νομίζω ότι δεν μπορούμε να παρακάμψουμε αυτές τις τοποθετήσεις της ηγεσίας του ΚΚΣΕ που φανερώνουν τη συνέχεια σε μια μακρά και αντιφατική διαδικασία που επιταχύνθηκε με το 20ό Συνέδριο. Το να οριοθετούμε το λάθος από το 1956 οδηγεί στο να στεκόμαστε παθητικά στο κύριο που κατά τη γνώμη μου ξεκινάει αρκετά πριν και είναι το αδυνάτισμα της επαναστατικής γραμμής του κόμματος, παρά τις κοσμοϊστορικές κατακτήσεις για εκατομμύρια ανθρώπους που πραγματοποιήθηκαν εν μέσω της ασίγαστης ιμπεριαλιστικής επέμβασης, που οδήγησε σε αδυνάτισμα του εργατικού ελέγχου και της δυνατότητας άμεσης άσκησης από την τάξη της εξουσίας της.

ΖΗΤΩ ΤΟ 18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΗΡΩΙΚΟΥ ΚΚΕ

ΖΗΤΩ Ο ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ - ΛΕΝΙΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΟΣ ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ

Σημειώσεις

1. Με τον όρο «νόμος» εννοούμε μια «αναγκαία σχέση ανάμεσα στα φαινόμενα», Βασικές Αρχές της Μαρξιστικής Φιλοσοφίας, «Σύγχρονη Εποχή», 2005, σελ. 304

2. Χωρίς αυτό να σημαίνει αποδοχή μιας μηχανιστικής σχέσης εξάρτησης

3. Μαρξ, Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας, εκδόσεις Οικονομικής και Φιλοσοφικής Βιβλιοθήκης, σελ. 6-7

4. Η χρήση αναφορών από ομιλίες του ΓΓ της ΚΕ του ηρωικού ΚΚΣΕ δεν αποσκοπεί στην ανάδειξη προσωπικών ευθυνών, αλλά στο να φωτίσει τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην πράξη σε εκείνη την περίοδο.

5. Απαντα Στάλιν, τόμος 14, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 76

6. Απαντα Στάλιν, τόμος 14, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 179

7. Απαντα Στάλιν, τόμος 14, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 183

8. Απαντα Στάλιν, τόμος 14, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 189

9. Εκθεση Δημητρώφ στο VII Συνέδριο της ΚΔ

Κ. Πασσάς

Ριζοσπάστης - 26 Νοεμβρίου 2008

ΤΖΑΤΖΑΝΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ - "Κομμουνιστικές" ή "Σοσιαλιστικές" σχέσεις;

Οι Θέσεις μπαίνουν σε βάθος και δένονται καλά με το Πρόγραμμά μας. Επιχειρούν μια καλοπροαίρετη διερεύνηση, μέσα στο γενικό προσανατολισμό των κομμουνιστών που 'χουν απώτερο στόχο τον κομμουνισμό, όπου έχουν εξαφανιστεί οι τάξεις, δεν υπάρχει Κράτος αλλά αυτορρύθμιση της Κοινωνίας, που έχει τόσο αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις που μπορεί να παρέχει στον καθένα αγαθά «σύμφωνα με τις ανάγκες του».

Η πορεία προς το στόχο αυτό περνά από το «ανώριμο στάδιο του Κομμουνισμού», το Σοσιαλισμό. Και στην ενιαία σχετική επεξεργασία που κάνουν οι κλασικοί μας, καμιά σχέση δεν έχει αυτή η «ανωριμότητα» με ατέλειες, με κάτι μη επαρκές κλπ., συνειρμούς που θα μπορούσε να 'χει κάποιος διαβάζοντας μερικά σημεία των Θέσεων.

Ο Σοσιαλισμός έχει τους δικούς του κανόνες: Τη Δικτατορία του Προλεταριάτου, που «οπλισμένο επιβλέπει» τους διοικητές - υπαλλήλους - διαχειριστές που παίρνουν μισθό εργάτη. Το κεντρικό σχεδιασμό για την ικανοποίηση των αναγκών όλης της κοινωνίας. Και για την ατομική κατανάλωση, το «στον καθένα σύμφωνα με την εργασία του».

Αυτός ο Σοσιαλισμός ανατράπηκε (με το σωστό περιεχόμενο που δίνουμε στον όρο «ανατροπή», για το οποίο δεν πείσθηκα ακόμα πως δεν ανταποκρίνεται καλύτερα ο όρος «πτώση»). Και βέβαια η πορεία σοσιαλιστικής οικοδόμησης (που αρχίζει με την απόσπαση από τους Καπιταλιστές της Εξουσίας και των μεγάλων μέσων παραγωγής), πρέπει να είναι τέτοια που να μειώνονται συνεχώς η όποια ατομική παραγωγή και ο όποιος ατομικός χαρακτήρας παραγωγικής ιδιοκτησίας και ιδιαίτερων συμφερόντων των συνεταιρισμένων. Αυτό θα γίνεται ευθύγραμμα; Ή διαλεκτικά, σε σχέση με τα νέα προβλήματα και λάθη, με την περικύκλωση κλπ;

Καλά κάνουμε και ψάχνουμε στη ρίζα, στις παραβιάσεις στην οικονομία. Στην ανάλυσή μας όμως συχνά αναφέρουμε ότι «δεν προχώρησαν στις κομμουνιστικές σχέσεις». Και με τον όρο αυτό πάει στο μυαλό το «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του» (αφού ο κεντρικός σχεδιασμός υπάρχει και στον Σοσιαλισμό και στον Κομμουνισμό και πουθενά δεν αμφισβητούμε τη δικτατορία του προλεταριάτου). Νομίζω ότι είναι λάθος. Το «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του» ήταν τελείως ανέφικτο για τις παραγωγικές συνθήκες σ' όλο το διάστημα της 70χρονης εποποιίας, θα είναι ανέφικτο και στο εγγύς προβλεπόμενο μέλλον επιπέδου δεκαετιών, θα είναι και άδικο όσο υπάρχει έστω και ένας εκμεταλλευόμενος στη Γη από κάποιον τοπικό Καπιταλισμό. Γιατί να μην πούμε δεν προχώρησαν «στις σοσιαλιστικές σχέσεις»; Δε φτάνανε αυτές για να διορθωθούν οι παρεκκλίσεις; Αλλωστε, τα στοιχεία που δίνουμε, όλα, αφορούν τέτοιες παρεκκλίσεις (βάλανε την αγορά, το κριτήριο κέρδους κλπ.).

Οσο για το «Νόμο της Αξίας», πέρα από τις διαφωνίες και τα ψαξίματά τους σε κάτι πρωτόγνωρο (και κει βλέπουμε ακόμα μια εκδήλωση της δημοκρατικότητας του Κόμματος επί Στάλιν), πρέπει να κρατήσουμε την ουσία: Στο σοσιαλισμό και ο κεντρικός σχεδιασμός και η κατανομή των αγαθών ατομικής κατανάλωσης μετριόνται με την αξία, δηλαδή με τις ώρες δουλειάς που ενσωματώνεται στα προϊόντα. Και έτσι μόνο μπορεί να εφαρμοστεί και το «σύμφωνα με την εργασία του». Και αν κάποια προϊόντα είναι και εμπορεύματα, όπως το αποδεχόμαστε στο κείμενο, πρέπει να διακρίνουμε πως δεν είναι εμπορεύματα με το στοιχείο της κερδοσκοπίας που υπάρχει στον Καπιταλισμό, που απομακρύνει συχνά την τιμή τους από την αξία τους, που κάποια θάβονται για να ανέβουν οι τιμές, που παίζονται στις δημοπρασίες, το χρηματιστήριο κλπ. Εχουν το στοιχείο εμπορεύματος μόνο στο μέτρο που δεν μπορούμε ν' αποφασίσουμε λεπτομερώς για την κατανομή και διάθεσή τους, στο μέτρο που ισχύει η προσφορά και ζήτηση σε σοσιαλιστικές συνθήκες, πολύ πιο περιορισμένα απ' ό,τι στον Καπιταλισμό. Ετσι π.χ. δεν μπορεί να απομακρυνθεί η τιμή από την αξία τους παρά μόνο με κοινωνική απόφαση, χωρίς ατομική κερδοσκοπική ωφέλεια. Και γι' αυτό αποτελεί καραμπινάτη παραβίαση του σοσιαλισμού η παράλληλη και μαύρη αγορά, που είχαν τα πολιτικά μέσα να την εκμηδενίσουν. Εχω την εντύπωση ότι το κείμενο σε μερικά σημεία είναι ασαφές σε σχέση με τα παραπάνω.

Καλά κάνουμε και συνδέουμε διαλεκτικά τις οικονομικές παραβιάσεις του σοσιαλισμού με το Εποικοδόμημα, με το επιτελείο της εξουσίας, με τη διαλεκτική επαφή του με τις μάζες. Αλλά νομίζω πως δεν προχωράμε στο σημείο αυτό όσο πρέπει. Η Ιστορία έχει διδάξει πως η εξουσία δημιουργεί τα δικά της συμφέροντα επιβίωσης, απομακρύνεται από τους εξουσιαζόμενους. Στη Γαλλική Επανάσταση ήταν χαρακτηριστική η εξέλιξή της στο Βοναπαρτισμό.

Το αντίδοτο είναι ο εργατικός έλεγχος του Λένιν και το κείμενο κάνει σημαντικά θετικό άνοιγμα: «Απρόσκοπτη κριτική». Αποσπασματικό όμως και όχι δεμένο με την οικονομική ανάλυση. Και πρέπει να βρούμε περισσότερα στοιχεία για το πώς απομακρύνθηκαν από τον εργατικό έλεγχο πώς απομάκρυναν τις μάζες και γιατί η κριτική δεν τους άγγιζε. Γιατί υπήρξε κριτική. Αλήθεια πώς απομάκρυναν τον Μπουλγκάνιν; Και ποιες δικλίδες θα βρούμε να μην μπορούν; Το φιλμ «Πριμ» κάτι έψαχνε. Και νομίζω ότι κυρίως έβαζε ανάγλυφα τις ευθύνες του μέλους της Κοινωνίας, πρώτα απ' όλα του Κομμουνιστή, να μην κάνει την πάπια, να μη βολεύεται.

Σ' αυτό τον έλεγχο, σ' αυτή τη βελτίωση της σοσιαλιστικής μας δημοκρατίας πρέπει να δώσουμε βάρος και να ξαναενθουσιάσουμε τις μάζες, που μας βλέπουν τώρα καχύποπτα.

Δε νομίζω ότι έχουμε αρκετά ιστορικά επιχειρήματα για να πούμε πως θα 'πρεπε να είναι καλύτερα οργανωμένα τα πράγματα πριν, κατά και αμέσως μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί δόθηκε μια γιγάντια νικηφόρα μάχη του Σοσιαλισμού ενάντια στον επιτιθέμενο Καπιταλισμό. Η ανάγκη να διατηρηθεί η αντιφασιστική Συμμαχία σ' όλες τις φάσεις της μάχης αυτής δεν ήταν οπορτουνισμός, ήταν ιστορική εποποιία, που στην κορυφή της εξέφρασε τον ιστορικό του ρόλο ένα πρόσωπο καλύτερα από ποτέ, ο Στάλιν. Ακόμα και με τις αναγκαίες υποχωρήσεις του, αφού η Συμμαχία ήταν εύθραυστη ακόμα και το 1944 που οι Αγγλοι είχε συμφωνηθεί να έχουν το πρώτο λόγο στην Ελλάδα και που τη Γαλλία και Ιταλία κατέλαβαν οι καπιταλιστές. Ποιος αμφισβητεί ότι κινδύνευσε και ο Σοσιαλισμός και η Ανθρωπότητα και ο Πολιτισμός και στο όριο αποκρούστηκε το Τέρας; Εχω αμφιβολίες για την ιστορική κριτική που επιχειρούμε, τουλάχιστον τώρα, και μάλιστα μέσα στο πλαίσιο της εξήγησης γιατί ανατράπηκε ο Σοσιαλισμός. Βέβαια και να σκύψουμε καλύτερα, παραπέρα απ' ό,τι κάναμε ήδη, για τις επιλογές του ΚΚΕ το 1943 - 45, να δούμε τα δεξιά λάθη Γάλλων και Ιταλών που επικρίθηκαν και από την Κομιμφόρμ, αλλά γενικά το παγκόσμιο Κομμουνιστικό Κίνημα είχε καλό προσανατολισμό και μεταπολεμικά και δεν απεμπόλησε την πάλη των Τάξεων και τις βασικές αρχές μας. Και έκανε και γιουρούσια εκεί που μπορούσε (Κίνα, Κορέα, Σουέζ, Κούβα, Βιετνάμ, Χιλή, Αφγανιστάν κλπ).

Στις Θέσεις 28 και 29 παρουσιάζεται το ιμπεριαλιστικό σύστημα πανίσχυρο και πανέξυπνο, καλά να κάνει τη δουλειά του και το Σοσιαλιστικό όλο λάθη. Κι όμως και στην παραγωγή έκανε θαύματα, περνώντας τους Αμερικάνους στο ατσάλι και θριαμβεύοντας στο Διάστημα και στην αέναη πάλη για την ανατροπή του Καπιταλισμού που εγκαινίασε ο Μαρξ είχε επιτυχίες και έκανε τα γιουρούσια που ανέφερα και για την Παγκόσμια Ειρήνη πάλευε σωστά και τους «πέρσιγκ και Κρουζ» απέκρουσε και βοήθησε τα αντιαποικιοκρατικά κινήματα σ' όλη τη Γη. Ακόμα και η οπορτουνιστική παρέκκλιση του «ευρωκομμουνισμού» επικρίθηκε από τη Σοβιετική Ενωση.

Νομίζω ότι το κύριο που μπορούμε να βγάλουμε σήμερα για την Ανατροπή είναι οι οπορτουνιστικές επιλογές στο 20ό Συνέδριο και μετά, η οπισθοδρόμηση στην οικονομία με την «παράλληλη αγορά» και το δέσιμό της με την εξουσία που κατρακυλούσε σε αντισοσιαλιστικές επιλογές, ώσπου γεννήθηκε η Γκορμπατσοφική αντεπανάσταση.

Και βέβαια να μην ξεχνάμε: Μ' όλες τις ατέλειες και προβλήματα, το σύνολο της 74χρονης παρουσίας του Σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα, αποτελεί τη σύγχρονη εποποιία του Ανθρώπινου Πολιτισμού, που με το Μεγάλο Οκτώβρη έκανε ένα άλμα προς τα μπρος.

Κώστας Τζατζάνης
ΚΟΠ

Ριζοσπάστης - 26 Νοεμβρίου 2008

ΛΥΚΟΜΗΤΡΟΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ - Ανατροπή ή κατάρρευση

Θα 'θελα και εγώ να καταθέσω την άποψή μου γύρω από ορισμένα ζητήματα. Και αρχίζω από τη διαμάχη αν αυτό που έγινε στις σοσιαλιστικές χώρες ήταν ανατροπή ή κατάρρευση. Να δεχτώ ότι ήταν ανατροπή. Πού ήταν τη δεδομένη στιγμή οι αντιστάσεις, τα στηρίγματα, η περιφρούρηση, οι φρουροί της επανάστασης; Πώς μια μαφία Γκορμπατσόφ - Γιέλτσιν κατάφερε να γκρεμίσει ένα οικοδόμημα 70 χρόνων και να φέρει τα πάνω - κάτω; Θα πείτε ίσως ότι από καιρό είχαν πιάσει τα πόστα και το πέτυχαν. Το άγρυπνο μάτι της επανάστασης κοιμόταν; Πού είναι και τώρα; Ή μήπως νομίζουν οι Ρώσοι ότι η εξουσία μπορεί να κατακτηθεί με τις χορευτικές φιγούρες του Ζιουγκάνοφ;

Για την υπεράσπιση του δίκιου και των κατακτήσεων, οι λαοί προτάσσουν τα στήθη στα τανκς του Γιέλτσιν όταν βομβαρδίζεται το Κοινοβούλιο και δεν παραμένουν απαθείς στο απέναντι πεζοδρόμιο να παρακολουθούν τα δρώμενα. Δε σας κάνει εντύπωση που η παράδοση έγινε αμαχητί, χωρίς να πέσει ούτε μια ντουφεκιά; Μήπως ο κόσμος περίμενε, τηρώντας αυτή τη στάση, κάτι καλύτερο; Τώρα, βέβαια, μπορεί να κρίνει και να συγκρίνει, αλλά είναι αργά. Κανείς δεν αμφιβάλλει ούτε ο πιο φανατικός αντίπαλος ότι ο σοσιαλισμός έλυσε πολλά κοινωνικά προβλήματα που ο καπιταλισμός όχι μόνο δεν τα έχει λύσει, αλλά δημιουργεί και άλλα, επιδεινώνοντας την κατάσταση. Δεν έλαβε όμως υπ' όψιν ότι ο άνθρωπος δεν είναι μηχανή. Εχει ψυχή, έχει καρδιά, αίσθημα, συναίσθημα, επιθυμίες, περιέργεια, χαίρεται, πονάει, δακρύζει, λυπάται, φοβάται κλπ.

Οταν τελείωσε η ανηφόρα και μπήκε στο ίσωμα η επανάσταση, έπρεπε ο πολίτης να απολαμβάνει όλων των υλικών αγαθών που παρήγαγε. Καλά είναι τα βραβεία και οι έπαινοι, αλλά ως φαίνεται δεν ήσαν αρκετά. Δεν μπορεί να κρατάς την τεχνολογία στο διάστημα και ο πολίτης να περιμένει πολύ καιρό για μια κουζίνα, ένα πλυντήριο ή ένα αυτοκίνητο. Και μιλάμε για τεχνολογία που έδινε τη δυνατότητα να προσγειώνουν τα διαστημόπλοια, όταν οι Αμερικάνοι τα έριχναν στον Ειρηνικό.

Η εσωστρέφεια και η απαγόρευση εξόδου των πολιτών από τη χώρα, για οποιονδήποτε λόγο, έκαναν ως φαίνεται ζημιά. Διότι οι σειρήνες των ΜΜΕ, που βομβάρδιζαν νυχθημερόν, παρουσίαζαν τη βιτρίνα του καπιταλισμού, η οποία όπως και να το κάνουμε είναι άριστη. Βγαίνοντας όμως έξω από τα σύνορα, θα έβλεπαν πίσω από τη βιτρίνα, άστεγους, άνεργους, ναρκωτικά, υγεία και παιδεία πανάκριβα.

Επρεπε να φτιάξουν ένα κράτος πρότυπο, με πολίτες ευτυχισμένους, διότι έτσι θα ήταν θωρακισμένο, ανοιχτό όμως, ένα αστέρι ολόλαμπρο, πόλο έλξης, στέλνοντας μήνυμα σε όλους: «Αυτός είναι ο σοσιαλισμός, εφαρμόστε τον και εσείς να μας φτάσετε και εμείς εδώ είμαστε», λαμβάνοντας υπόψη τα δισ. δολάρια που ξόδευε ο καπιταλισμός για τη διάβρωσή του. Προσπάθησε όμως να τα κάνει όλα μαζί, ανάπτυξη, άμυνα, βοήθεια σε επαναστατικά κινήματα, ανταγωνισμό στο διάστημα από μόνη της, δεν άντεξε οικονομικά και λύγισε. Ο καπιταλισμός ξοδεύει αφειδώς, αλλά λεηλατεί όλον τον κόσμο.

Και διερωτώμαι μήπως το σύστημα είχε φθάσει στα όριά του; Μήπως όταν έσβησε η φλόγα των επαναστατών το χρεοκόπησε η αδιαφορία των μετεπαναστατών; Μήπως όλες οι θεωρίες, πλην εκείνων για τους φυσικούς νόμους, έχουν ημερομηνία λήξης και πριν τη λήξη πρέπει να γίνεται κάποια διορθωτική κίνηση και βελτίωση, όχι βέβαια σαν αυτή της περεστρόικα και της γκλάσνοστ; Μήπως πρέπει να μελετηθούν όλοι, ακόμη και οι αντιφρονούντες, για να βγει το σωστό συμπέρασμα; Πού είναι τελικά το ίζημα 70 ετών;

Μη βιαζόμαστε να κατηγορήσουμε την Κίνα. Δεν επικρατεί παγκοσμίως ο σοσιαλισμός, και αποσκίρτησε από αυτό το στρατόπεδο, για να οδηγήσει τη χώρα στον καπιταλισμό. Δρα σε καπιταλιστικό περίγυρο και κάνει διάφορους ελιγμούς. Πιθανώς να βλέπει ότι δεν μπορεί γύρω -γύρω να είναι Κυριακή και στη μέση Σάββατο που λέει και το ανέκδοτο. Εχουν και αυτοί σαν λαός λαμπρή ιστορία και ίσως να 'χουν πράγματι κληρονομήσει τη σοφία των προγόνων τους και να μην είναι σαν εμάς, που κορδωνόμαστε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και έχουμε αποδειχθεί σκύβαλα.

Οσον αφορά τον Στάλιν, πιστεύω ότι ήταν μεγάλη αλεπού και του ρίχνουν λάσπη γιατί δεν μπορούν να χωνέψουν ότι ήταν πιο έξυπνος απ' ό,τι νόμιζαν. Εκμεταλλεύτηκε τη φαγωμάρα και τον ανταγωνισμό των αντιπάλων του και την κατάλληλη στιγμή μπήκε ανάμεσά τους και κατάφερε να τους στρέψει εναντίον του ομογάλακτού τους Χίτλερ.

Ξέρεις τι είναι να θέλουν να σε αφανίσουν και εσύ να βγαίνεις κερδισμένος από πάνω, «επιβάλλοντας» το σοσιαλισμό σε μια σειρά χώρες ακόμη; Είναι αυτό που λέμε πήγαν για μαλλί και βγήκαν κουρεμένοι.

Σίγουρα έγιναν εγκλήματα. Δεν ξέρω αν σε μια επαναστατική διαδικασία μπορεί να αποφευχθούν. Αλλά τόσο αλλήθωροι είναι; Αγγλοι, Γάλλοι, Αμερικανοί έχουν κατασφάξει λαούς, έχουν ματώσει τη θάλασσα και οι τελευταίοι εξακολουθούν να διαπράττουν τερατουργήματα, χωρίς λογαριασμό να δίνουν, δεν τους βλέπουν, δεν ενοχλούνται;

ΣΥΡΙΖΑ. Πέραν των ιδεολογικών διαφορών με το ΚΚΕ, υπάρχει μια «βεντέτα» μεταξύ των στελεχών των δύο κομμάτων και η αντιπαράθεση δημιουργεί μια κατάσταση που μοιάζει με τσακωμό αδελφών και το μίσος που δημιουργείται είναι μεγαλύτερο από εκείνο μεταξύ εχθρών. Στις δεξαμενές του όμως ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αγωνιστές και εκεί πρέπει να στοχεύουμε. Και μην ξεχνάτε ότι οι μπολσεβίκοι έκαναν την επανάσταση μαζί με τους μενσεβίκους και τους εσέρους.

Εκφράζονται παράπονα για το ότι θέτουν εκτός νόμου τα ΚΚ σε πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Ξέχασαν όμως ότι ούτε αυτοί έδιναν δυνατότητα έκφρασης διαφορετικής άποψης μέσω κομμάτων. Ισως δεν είχαν υπόψη τους «Ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις».

Γεώργιος Λυκομήτρος

Ριζοσπάστης - 25 Νοεμβρίου 2008

ΜΠΟΥΤΣΙΔΗΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ - Για το δεύτερο θέμα

Θέση 21 (σελ. 25)

«...Ο άνθρωπος, γινόμενος κυρίαρχος των κοινωνικών διαδικασιών, περνάει βαθμιαία από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας. Από δω απορρέει ο ανώτερος ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα σε σχέση με όλους τους προηγούμενους κοινωνικοοικονομικούς σχηματισμούς, όπου η ανθρώπινη δράση κυριαρχείται από την αυθόρμητη επιβολή των κοινωνικών νόμων στη βάση των αυθόρμητα αναπτυσσόμενων μέσων παραγωγής».

«... Η συνείδηση της πρωτοπορίας οφείλει να βρίσκεται πάντα πιο μπροστά από τη συνείδηση που διαμορφώνουν μαζικά στην εργατική τάξη οι οικονομικές σχέσεις».

(Υπογραμμίσεις του γράφοντα)

Η πιο πάνω θέση αναδεικνύει ένα πολύ κρίσιμο στοιχείο της κοσμοθεωρίας, τον υποκειμενικό παράγοντα (ΥΠ). Η κατανόησή του είναι το κλειδί για τη συνολική κατανόηση της κοσμοθεωρίας, είναι ο συνδετικός κρίκος που διακρίνει ποιοτικά το «βασίλειο της αναγκαιότητας» από το «βασίλειο της ελευθερίας». Είναι το συστατικό που λείπει ώστε «ο σκοπός μας να γίνει, όχι μόνο να ερμηνεύσουμε τον κόσμο, αλλά να τον αλλάξουμε».

Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού, πέρα από το νομοτελειακό χαρακτήρα της εμφάνισής του ως αναγκαίο αντικαταστάτη του καπιταλισμού, σηματοδοτεί την αντικατάσταση της αναγκαιότητας με τη συνειδητή προσπάθεια στην εξέλιξη της κοινωνίας.

Ο σοσιαλισμός είναι το πρώτο στάδιο που υπάρχει η δυνατότητα στην ανθρωπότητα να επιβεβαιώσει το ρόλο της ως ένα σύνολο όντων με συνείδηση του εαυτού του, ως κοινωνίας με συλλογική συνείδηση. Η εξέλιξη των κοινωνικοοικονομικών συστημάτων μέχρι σήμερα είναι μια ανοδική πορεία της ανθρωπότητας προς το σκοπό αυτό, της πλήρους ενιαίας αυτοσυνείδησης.

Οσο θεωρητικό κι αν ακούγεται αυτό, ο λόγος ύπαρξης του Κομμουνιστικού Κόμματος σε βάθος χρόνου αυτός είναι. Ο σοσιαλισμός και μετά απ' αυτόν ο κομμουνισμός, η αταξική κοινωνία, στην ουσία δεν είναι άλλο από μια κοινωνία που έχει μάθει τον εαυτό της τόσο βαθιά, που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Η κοινωνία γίνεται ενιαία οντότητα και ταυτόχρονα, το πρόσωπο δε χάνεται μέσα στο πλήθος, αντίθετα αναπτύσσει όλες τις ικανότητές του στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, αλλιώς η κοινωνία δεν αποκτά συνείδηση του εαυτού της, πάλι γίνεται έρμαιο της ανάγκης. Στο σοσιαλισμό ο ατομισμός καταπολεμάται, η προσωπικότητα αναπτύσσεται.

Στις Θέσεις, σε πολλά σημεία όπου γίνεται ανάλυση για τις αιτίες της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στην ΕΣΣΔ, υπάρχει η σκιά της υποχώρησης του ΥΠ:

Θέση 12 (σελ. 14): «... Πάνω σ' αυτό το υλικό έδαφος βάρυναν θεωρητικές ελλείψεις κι αδυναμίες που παρουσίασε ο ΥΠ στη διαμόρφωση και υλοποίηση του κεντρικού σχεδίου...».

Θέση 17 (σελ. 19): «...Αδύνατο σημείο του επαναστατικού ρεύματος [...το συνεπές ρεύμα διανόησης και πολιτικής, υπό την ηγεσία του Στάλιν...] ήταν η μη ολοκληρωμένη ερμηνεία των σχέσεων κατανομής, όσον αφορά το μέρος του κοινωνικού προϊόντος που κατανέμεται ανάλογα με την εργασία».

Θέση 18 (σελ. 20): «....Οι "αγοραίοι" οικονομολόγοι [...] ερμήνευαν λαθεμένα τα υπαρκτά προβλήματα της οικονομίας, όχι ως υποκειμενικές αδυναμίες στο σχεδιασμό...» και πιο κάτω «...Ισχυρίστηκαν ότι θεωρητική αιτία [για τα προβλήματα της οικονομίας] ήταν [...] η υπερεκτίμηση της δυνατότητας υποκειμενικής επέμβασης στη διεύθυνση της οικονομίας».

Υπάρχει μια ημιτελής αντίληψη που λέει ότι, με την προλεταριακή επανάσταση η κοινωνία δέχεται μια ισχυρή ώθηση προς τα εμπρός. Ετσι, η διαδικασία της οικοδόμησης είναι πιο εύκολη υπόθεση, καθώς έχει λυθεί το ζήτημα της εξουσίας, τα δύσκολα πέρασαν...

Η ζωή έδειξε ότι όταν τα πράγματα αφέθηκαν στην υποτιθέμενη «κεκτημένη ταχύτητα» που απέκτησε η κοινωνία από το επαναστατικό άλμα, ο σοσιαλισμός κατρακύλησε προς τα πίσω, στις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Συσσωρεύτηκε κεφάλαιο σε λίγα χέρια, δημιουργήθηκε μια σκοτεινή εκμεταλλεύτρια τάξη με πρόσβαση στο κομμουνιστικό κόμμα, η οποία αργά ή γρήγορα θα εκφραζόταν και πολιτικά. Και όχι μόνο αυτό, αλλά θα επιδίωκε να κατακτήσει την εξουσία, μέσα από το κόμμα, θα επιχειρούσε να προσαρμόσει τα συμφέροντά της σε θεωρητικό, ιδεολογικό επίπεδο. Οπως και έγινε. Η εξέλιξη αυτή ήταν ακριβώς αποτέλεσμα της υποχώρησης του ΥΠ, του αδυνατίσματος της συνείδησης από τους πρωτοπόρους της οικοδόμησης.

Το κυριότερο στοιχείο που αναδεικνύει τον ΥΠ σε καθοριστικό στοιχείο είναι ότι στο σοσιαλισμό δεν υπάρχουν οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής (κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής) στα σπλάχνα του καπιταλισμού, ενώ όλες οι προηγούμενες σχέσεις παραγωγής δημιουργούνταν στα σπλάχνα κάθε προηγούμενου κοινωνικοοικονομικού συστήματος αυθόρμητα, ωθούμενες από την αναγκαιότητα.

Οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής στο σοσιαλισμό εφαρμόζονται συνειδητά. Και μάλιστα η εφαρμογή τους είναι ένα ολοκληρωτικό αναποδογύρισμα, απ' την ιδιοκτησία των λίγων ή τους ενός στην ιδιοκτησία των πολλών ή όλων, είναι ένα διαλεκτικό άλμα, αυτό που θα λέγαμε με επιστημονική ορολογία «λύση της βασικής αντίθεσης στον καπιταλισμό, αντιστοίχιση της κοινωνικοποιημένης παραγωγής και κατάργηση της ατομικής ιδιοποίησης των αποτελεσμάτων της». Εδώ είναι όλη η ουσία της επανάστασης: μόνο με επαναστατικό τρόπο λύνεται αυτή η αντίθεση.

Η υποχώρηση του ΥΠ συνοδεύεται πάντα από ισχυροποίηση έως και επικράτηση ρεφορμιστικών και οπορτουνιστικών αντιλήψεων. Αναγκαστικά το σύστημα διολισθαίνει προς τα πίσω και αυτό θεμελιώνεται θεωρητικά. Στις επεξεργασίες του ΚΚ πάντα υπάρχει μια προσήλωση στην ανάλυση των αντικειμενικών νόμων του καπιταλισμού. Αυτός που καταλαβαίνει καλύτερα τις αντικειμενικές συνθήκες, τότε μόνο μπορεί να αντιληφθεί τη σημασία του ΥΠ, τότε ξεπερνάει την αντίθεση αντικειμένου - υποκειμένου.

Η αντίθεση αυτή καλλιεργεί δύο ειδών αντιλήψεις στο μαζικό κίνημα:

1) Τη μηχανιστική αντίληψη για τη σοσιαλιστική επανάσταση, ότι θα συμβεί ανεξάρτητα από τη συνειδητή δράση της εργατικής τάξης. Η αντίληψη αυτή οδηγεί σε παθητικότητα, απολυτοποιεί το χαμηλό επίπεδο οργάνωσης και αγωνιστικότητας της εργατικής τάξης, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται σε πολλούς εργαζόμενους η πεποίθηση ότι τελικά «δε γίνονται πια επαναστάσεις» ή ότι «δεν μπορεί να υπάρχει τέτοιο σύστημα, είναι ουτοπία» ή και πιο απλά συμπεράσματα ότι οι απεργίες, τα συλλαλητήρια και οι διαδηλώσεις «δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα».

Το κομμάτι της εργατικής τάξης που υιοθετεί τέτοιες αντιλήψεις συνήθως δεν απεργεί, δεν αγωνίζεται, περιμένει πρώτα να ισχυροποιηθεί το κίνημα και μετά να συμμετάσχει. Και πιο μακριά, περιμένει να διαμορφωθούν συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης (όχι ταυτόχρονα και σχετικής) «για να γίνει επανάσταση», να γίνουμε δηλαδή όλοι ζητιάνοι. Ως τότε όμως η προετοιμασία της εργατικής τάξης, οι αγώνες σε φαινομενικά ήρεμες περιόδους, οι μικρές προσωρινές κατακτήσεις «δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα»... Επόμενο είναι αυτό το τμήμα να είναι ευάλωτο σε αστικά ιδεολογήματα, να χειραγωγείται εύκολα από τα ΜΜΕ, επιλέγει κόμμα με τη λογική του λιγότερου κακού.

2) Τη βουλησιαρχική αντίληψη, ότι θα συμβεί ως αποτέλεσμα αποκλειστικά της δράσης της εργατικής τάξης, ανεξάρτητα από τις αντικειμενικές συνθήκες. Αυτή η αντίληψη στον αντίποδα δημιουργεί υπερεπαναστατισμό, βιασύνη, υπερεκτίμηση των δυνάμεων της εργατικής τάξης, άγνοια του συσχετισμού δύναμης, γρήγορη απογοήτευση, αποδοχή της «κοινωνικής συναίνεσης» και τελικά αντιδραστικοποίηση. Η επαναστατικότητα αναγορεύεται σε ιδιαιτερότητα της εφηβείας, η «ωριμότητα» που έρχεται με τα χρόνια οδηγεί στην ενσωμάτωση.

Οσον αφορά τα καθήκοντα του Κόμματος μετά το Συνέδριο, δεν τονίζεται η σημασία του ΥΠ όσο θα 'πρεπε μπροστά στο καθήκον της ισχυροποίησης του Κόμματος: πρέπει να «δημιουργήσουμε» προϋποθέσεις αντεπίθεσης. Στα σημερινά μέτρα από το πιο μικρό καθήκον ως το πιο μεγάλο, και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο, ΥΠ απλά σημαίνει συνειδητή προσπάθεια, κινητοποιώ τον εαυτό μου, δεν ακολουθώ απλά το πλήθος.

Ο τρόπος που ο εργαζόμενος κατακτά την ταξική του συνείδηση έχει την αντανάκλασή του στο πώς τελικά, συνειδητοποιημένος ων, κατακτά τα δικαιώματά του. Στο πώς ένα μέρος της εργατικής τάξης κατακτά τη συνείδησή του και πιο πέρα ακόμα, στο πώς η κοινωνία ολόκληρη γίνεται κυρίαρχος του εαυτού της, οικοδομεί δηλαδή σοσιαλισμό.

Αποστόλης Μπουτσίδης
Θεσσαλονίκη

Ριζοσπάστης - 25 Νοεμβρίου 2008