Το 18ο Συνέδριο του Κόμματός μας δίνει τη δυνατότητα στην ΚΝΕ να δώσει παραπέρα ώθηση στην προσπάθειά της για ενίσχυση των επαναστατικών της χαρακτηριστικών. Κάθε μέλος της ΚΝΕ πρέπει να μελετήσει και να αφομοιώσει τις απαντήσεις που δίνει το Κόμμα μας για τις αιτίες νίκης της αντεπανάστασης και την επεξεργασία της αντίληψής του για το σοσιαλισμό. Αφομοιώνοντας κάθε ΚΝίτης τη δικιά μας αντίληψη για το σοσιαλισμό, στην ουσία μαθαίνει καλύτερα ποιος είναι ο σκοπός της πάλης του. Αυτό δεν μπορεί να αποκτηθεί απλά με τη συμμετοχή στους αγώνες.
Η ανάγκη αυτή μεγαλώνει ιδιαίτερα για τους νέους σε μια περίοδο που η κολακεία της νεολαίας πάει χέρι χέρι με την πολύμορφη πίεση για συνθηκολόγηση. Σε μία περίοδο που δυναμώνει η αντικομμουνιστική εκστρατεία κατασυκοφάντησης του σοσιαλισμού, μάλιστα η ΕΕ παίζει ξεχωριστό ρόλο σε αυτήν. Ιδιαίτερος στόχος της επίθεσης ενάντια στο σοσιαλισμό είναι η περίοδος που στην ηγεσία του κόμματος ήταν ο Στάλιν, περίοδος όπου, ανεξάρτητα από αδυναμίες, με επιτυχία οικοδομήθηκαν οι βάσεις του σοσιαλισμού, πραγματοποιήθηκε η εκβιομηχάνιση της χώρας και η κολεκτιβοποίηση, αντιπαλεύτηκαν οπορτουνιστικές ομάδες (Μπουχάριν, Ζινόβιεφ, Τρότσκι, κλπ.), οι οποίες βεβαίως εξέφραζαν συγκεκριμένα συμφέροντα που θίγονταν από την επέκταση και το βάθεμα των νέων σχέσεων παραγωγής. Αλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ουσία (όχι το γράμμα) των απόψεων του ρεύματος που εξέφρασε ο Στάλιν με το βιβλίο του «Οικονομικά προβλήματα σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ» απορρίφθηκε από το 20ό Συνέδριο.
Με την αντικομμουνιστική εκστρατεία στοχεύουν να απομακρύνουν τη νεολαία από το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ, να την εγκλωβίσουν σε δήθεν ανώδυνες λύσεις, να σπείρουν αυταπάτες ότι υπάρχουν λύσεις ...χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.
Η σημασία που έχει για κάθε ΚΝίτη η αφομοίωση της δικιάς μας αντίληψης για το σοσιαλισμό φαίνεται από το αξιοσημείωτο γεγονός ότι στη μεγάλη πλειοψηφία των ...αφιερωμάτων της αστικής τάξης ενάντια στο σοσιαλισμό, δεν προβάλλεται έτσι απλά η υπεροχή του καπιταλισμού αλλά μια σειρά από οπορτουνιστικές, αναθεωρητικές αντιλήψεις για το σοσιαλισμό, οι υποτιθέμενες «ανανεωτικές» αντιλήψεις, του «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο», με «ελευθερία και δημοκρατία», του «σοσιαλισμού με πλουραλισμό», του «σοσιαλισμού με αγορά»... Αλλωστε, και στη Σοβιετική Ενωση η διαπάλη εκφράστηκε γύρω από το ποια είναι η σωστή αντίληψη για το σοσιαλισμό. Ολοι στο όνομα του σοσιαλισμού μιλάγανε. Γι' αυτό σήμερα είναι κρίσιμο ζήτημα τα μέλη της ΚΝΕ να αφομοιώσουν την αντίληψη του Κόμματός μας για το σοσιαλισμό.
Από τη συζήτηση που έχει γίνει μέχρι τώρα στις Οργανώσεις της ΚΝΕ θεωρώ ότι πρέπει να επιμείνουμε στα εξής ζητήματα:
Α) Στην αντίληψή μας για τον κεντρικό σχεδιασμό ως κοινωνική σχέση και όχι ως τεχνικο-οικονομικό εργαλείο. Είναι κρίσιμο ζήτημα καθώς διαχωρίζεται από τις «ανανεωτικές» θεωρίες της «σοσιαλιστικής εμπορευματικής παραγωγής» ή του «σοσιαλισμού με αγορά» ή την αποδοχή του νόμου της αξίας ως νόμου του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής.
Ο Μπουχάριν στις πολύ συγκεκριμένες συνθήκες στα τέλη της δεκαετίας του 1920 όταν σαν καθήκον της σοβιετικής κοινωνίας έμπαινε η κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων στο χωριό, μέσω της πολιτικής της κολεκτιβοποίησης, διατύπωσε τη γνωστή θέση ότι «οι κουλάκοι μπορούν να ενσωματωθούν αρμονικά στο σοσιαλισμό». Οι κουλάκοι, ως γνωστόν, ήταν καπιταλιστές της υπαίθρου, εκμεταλλεύονταν ξένη μισθωτή εργατική δύναμη, κλπ.
Σε άλλες συνθήκες, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το καθήκον έπρεπε να είναι παραπέρα επέκταση και κυριαρχία των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής σε εκείνα τα πεδία της κοινωνικής παραγωγής όπου προηγούμενα δεν ήταν δυνατόν (από την άποψη της υλικής τους ωριμότητας), σταδιακά επικράτησε η άποψη ότι η σοσιαλιστική παραγωγή είναι εμπορευματική παραγωγή, ότι η «αγορά ενσωματώνεται αρμονικά στο σοσιαλισμό», ότι η αγορά μπαίνει στην υπηρεσία του σοσιαλισμού.
Κατά τη γνώμη μου οι δύο παραπάνω θέσεις που διατυπώθηκαν σε διαφορετικές συνθήκες και εποχές δεν είναι αποτέλεσμα απλά γνωσιολογικών λαθών (υπάρχουν και τέτοια στοιχεία). Στην ουσία ο Μπουχάριν εξέφρασε τους κουλάκους που αντιστέκονταν σθεναρά στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, ενώ οι «αγοραίες απόψεις» που επικράτησαν σταδιακά μετά το 20ό Συνέδριο εξέφρασαν την κοινωνική αντίσταση δυνάμεων (κολχόζνικοι αγρότες, διευθυντικά στελέχη) που δεν ήθελαν την παραπέρα επέκταση και εμβάθυνση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής.
B) Να επιμείνουμε να κατανοηθεί ότι η αντίληψη του κειμένου διαχωρίζεται τόσο από μια βουλησιαρχική αντίληψη κοινωνικοποίησης υλικά ανώριμων παραγωγικών δυνάμεων, όσο όμως και από τη μη κοινωνικοποίηση υλικά ώριμων παραγωγικών δυνάμεων.
Από βουλησιαρχία διακατέχεται αυτός που προσπαθεί να υπερπηδήσει ή να παραγνωρίσει τους αντικειμενικούς νόμους της κοινωνικής εξέλιξης. Το Κόμμα μας βλέποντας κριτικά τις επιλογές του υποκειμενικού παράγοντα, δεν ασκεί κριτική γιατί δεν υπερπήδησε δήθεν ο υποκειμενικός παράγοντας τις νομοτέλειες της κοινωνικής εξέλιξης. Αντίθετα, η κριτική εστιάζεται ακριβώς στο ότι παραγνωρίστηκαν οι νομοτέλειες του σοσιαλισμού, ως ανώριμης βαθμίδας του κομμουνισμού. Ακριβώς γιατί θεωρήθηκε, λαθεμένα, ως νόμος του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής ο νόμος της αξίας και όχι αυτός της σχεδιασμένης ικανοποίησης των ολοένα και διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών.
Εδώ να θυμηθούμε ότι η κατηγορία για βουλησιαρχία ή βολονταρισμό ήταν αγαπημένο θέμα των μενσεβίκων απέναντι στους μπολσεβίκους. Σύμφωνα με τους μενσεβίκους δεν υπήρχαν στη Ρωσία υλικές προϋποθέσεις για τη σοσιαλιστική επανάσταση και γι' αυτό οι μπολσεβίκοι στην ουσία ...επιχειρούσαν να παραβιάσουν τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης. Την ίδια κατηγορία για βολονταρισμό εξαπόλυσε και ο μπολσεβίκος Κάμενεφ τον Απρίλη του 1917, ο οποίος κατηγορούσε τον Λένιν ότι επιδίωκε ετσιθελικά να «εισαγάγει το σοσιαλισμό». Δηλαδή, η κατηγορία για βολονταρισμό έχει συνήθως ένα συγκεκριμένο ιστορικο-φιλοσοφικό περιεχόμενο. Την απευθύνουν αυτοί που προσπαθούν να εναντιωθούν ...βουλησιαρχικά σε ένα βασικό νόμο της αντικειμενικής πραγματικότητας: Το νόμο της κίνησής της από το κατώτερο στο ανώτερο.
Γ) Να ενισχύσουμε την ταξική αντίληψη σχετικά με τη φυσιογνωμία της σοσιαλιστικής εξουσίας και τη βαθύτερη κατανόηση της θέσης ότι η ταξική πάλη συνεχίζεται στο σοσιαλισμό.
Μια σειρά από οπορτουνιστικές θεωρίες αρνούνται την ουσία της δικτατορίας του προλεταριάτου, ενώ την αποδέχονται στα λόγια. Παρουσιάζουν μία ονειρική εικόνα για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, που υπάρχει μόνο στη φαντασία των οπορτουνιστών που είναι πλήρως διεφθαρμένη με κοινοβουλευτικές αυταπάτες. Αλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Κάουτσκι, επιφανής ηγέτης της Β΄ Διεθνούς, αποδεχόταν τη δικτατορία του προλεταριάτου στα λόγια, αλλά απλώς την ερμήνευε ως μια «κατάσταση κυριαρχίας», στην οποία η μειοψηφία υποτασσόταν ειρηνικά στην πλειοψηφία. Γι' αυτό κατηγορούσε τους μπολσεβίκους για «πραξικοπηματίες» που επιβάλλουν το δεσποτισμό, που κατάργησαν τη συντακτική συνέλευση, κλπ. Ετσι και πολλοί οπορτουνιστές σε άλλες περιόδους δεν αρνούνται τη δικτατορία, απλώς ...το δικαίωμα της εργατικής τάξης να χρησιμοποιεί το κράτος της ενάντια σε αντεπαναστατικές απόπειρες(Τσεχοσλοβακία '68, Ουγγαρία '56, Αφγανιστάν), το δικαίωμά της να έχει επαναστατικά δικαστήρια, κλπ., στην ουσία αρνούνται το δικαίωμα της εργατικής τάξης να χρησιμοποιεί το κράτος της δικτατορίας του προλεταριάτου, ως όργανο στην ταξική της πάλη, η οποία στο σοσιαλισμό συνεχίζεται και ανάλογα με τις συνθήκες μπορεί ενίοτε και να οξύνεται.
Δ) Να επιμείνουμε στον αναντικατάστατο ρόλο του κόμματος, ως πρωτοπορίας της εργατικής τάξης στη σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Στο πώς το κόμμα μέσα από τη θεωρητική επάρκεια, την ταξική ματιά, τη διασφάλιση κατάλληλης κοινωνικής σύνθεσης θα αντέχει στην οπορτουνιστική πίεση για προσαρμογή, η οποία μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να φαίνεται σαν πίεση μαζών.
Η εργατική τάξη συγκροτείται, ως ηγετική δύναμη της νέας εξουσίας, πάνω από όλα με το κόμμα της. Αυτό που αποδείχτηκε είναι ότι χωρίς την καθοδήγηση του ΚΚ σε επαναστατική γραμμή η εργατική τάξη δεν μπορεί ούτε να πάρει την εξουσία αλλά ούτε και να τη διατηρήσει ή να την ασκήσει. Αλλωστε, η κομμουνιστική ιδεολογία και πράξη δε διαμορφώνεται αυθόρμητα στην εργατική τάξη ούτε στον καπιταλισμό, αλλά ούτε και στο σοσιαλισμό. Ασφαλώς το κόμμα πρέπει να συνδέεται με την τάξη, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να ταυτίζεται με την τάξη, πόσο μάλλον γενικώς με τις μάζες. Αυτό ισχύει και στον καπιταλισμό και στο σοσιαλισμό. Το κόμμα και στον καπιταλισμό και στο σοσιαλισμό παραμένει τμήμα της τάξης, οργανωμένο και πρωτοπόρο. Το γεγονός ότι η αντεπανάσταση πραγματοποιήθηκε από τα πάνω ως αποτέλεσμα του οπορτουνιστικού εκφυλισμού του κόμματος αποδεικνύει με αρνητικό τρόπο τον αναντικατάστατο, καθοριστικό ρόλο του ΚΚ στη σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Η αίσθηση υπεροχής που μας δίνουν οι Θέσεις του Κόμματος για το σοσιαλισμό μας επιτρέπει να σαλπίσουμε αντεπίθεση στο λαϊκό κίνημα και στους εαυτούς μας για να ανέβουμε σε ακόμα μεγαλύτερο σκαλοπάτι ωρίμανσης, αλλά επιτρέπει να σαλπίσουμε αντεπίθεση και ενάντια στα ψηλά κύματα του οπορτουνισμού που σηκώθηκαν μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές.
Τάσος Τραβασάρος
ΚΣ της ΚΝΕ
Ριζοσπάστης - 30 Νοεμβρίου 2008
