Στην αρχή ήταν η καταδίκη της προσωπολατρίας. Ακολούθησαν τα λάθη του Στάλιν. Συνεχίστηκε με τα εγκλήματα του Στάλιν και του σταλινισμού. Προχώρησαν πρόσφατα στην εξίσωση Στάλιν με Χίτλερ και τη συστηματική συκοφάντηση του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε. Στόχος είναι φυσικά η κομμουνιστική ιδεολογία. Η θωράκιση του ιμπεριαλισμού απέναντι στον πάντα υπαρκτό κίνδυνο ανατροπής του και επικράτησης της μόνης ανθρωπιστικής ιδεολογίας, που ανέδειξε η ανθρώπινη κοινωνία.
Ας επιχειρήσουμε όμως μία ακόμη προσέγγιση εκείνης της εποχής.
Θα πρέπει εκ των προτέρων να διευκρινίσουμε ότι είναι καθαρά αντιεπιστημονική η προσέγγιση ενός ιστορικού γεγονότος ξεκομμένου από τον τόπο, το χρόνο και το περιβάλλον στο οποίο συντελέστηκε.
Ο Μπέρναρντ Σω, ο γνωστός Ιρλανδός λογοτέχνης και φιλόσοφος, ο οποίος έζησε τα γεγονότα, την εποχή και τον περίγυρό τους και επισκέφθηκε τη Σοβιετική Ενωση στα 1931, γράφει στα 1937 ότι η εκτέλεση της τσαρικής οικογένειας με τον τρόπο που έγινε, ήταν η πιο ανθρωπιστική βασιλοκτονία που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Γιατί το λέει αυτό;
Γιατί γνωρίζει τα ήθη και τα έθιμα της εποχής, γνωρίζει τι συμβαίνει μέσα στην τότε Ρωσία και στον υπόλοιπο κόσμο. Γνωρίζει ότι στην Ευρώπη επικρατεί ο φασισμός και διώκεται κάθε τι το προοδευτικό και ριζοσπαστικό. Εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι δολοφονημένοι προοδευτικοί άνθρωποι, οι διωκόμενοι, οι φυλακισμένοι και οι εξόριστοι. Ακόμα και στα προπύργια της αστικής δημοκρατίας, τη Γαλλία και την Αγγλία. Γνωρίζει ότι μέσα στη Ρωσία ο αντίπαλος παίρνει κεφάλια και δεν έχει καμία διάθεση να παραδοθεί.
Αν τώρα απομονώσουμε το γεγονός και το φέρουμε στη σημερινή εποχή, πολύ εύκολα μπορεί να παρασυρθούμε σε μια ψευτοανθρωπιστική καταδίκη του.
Προκύπτει αβίαστα λοιπόν το συμπέρασμα ότι χρειάζεται μεγάλη προσοχή στο ποιες, πώς και γιατί χρησιμοποιούμε τις πηγές.
Τι άλλο λέει όμως ο Μπέρναρντ Σω στο βιβλίο του «Κοινωνικά Συστήματα» στο κεφάλαιο περί σοβιετισμού, το οποίο έγραψε στα 1937; Τονίζει ότι στα χρόνια που ακολούθησαν τη Ρωσική επανάσταση μέχρι τις μέρες του, παρά τις αδυναμίες, τα λάθη, τις παραλείψεις, τις εξωτερικές και εσωτερικές επεμβάσεις, το διεθνή αποκλεισμό, ένα δίκαιο κοινωνικό σύστημα οικοδομείται, το οποίο ονομάζει σοβιετισμό. Συνεχίζοντας λέει ότι σ' αυτή τη φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, ήδη τη δεκαετία του '30 κανένα παιδί δεν πεινάει, σε αντίθεση με τη δική του χώρα, την Αγγλία, την πιο αναπτυγμένη τότε καπιταλιστική χώρα, όπου τα παιδιά της εργατικής τάξης ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες.
Τέλος, τονίζει ότι στη διαμάχη του Στάλιν με τον Τρότσκι, μία επιπλέον ενδιαφέρουσα για τη σημερινή εποχή συζήτηση, η θέση του Στάλιν για οικοδόμηση σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα είναι ο θρίαμβος της λογικής.
Ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο γνωστός δημοσιογράφος, ο οποίος δεν είχε τις καλύτερες των σχέσεων με τον Στάλιν, ασπάζεται, στο βιβλίο του «Η περιπέτεια του Μαρξισμού», την ακραία προπαγανδιστική μορφή του όρου, ταυτίζοντας το σταλινισμό με το έγκλημα. Κι όμως, στο βιβλίο του αυτό αποδέχεται ότι μέχρι περίπου το 1935 ο Στάλιν παρά τις μικρές παρασπονδίες του είναι δημοκράτης και ότι ο σταλινισμός αρχίζει με τις δίκες του 1936 - '37 και τελειώνει με το θάνατό του στα 1953. Επειδή όμως κανείς δεν μπορεί στα σοβαρά να ισχυριστεί ότι στην περίοδο από το 1940 μέχρι το 1953 υπήρξαν σοβαρές παραβιάσεις των δημοκρατικών αρχών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ουσιαστικά η σταλινική περίοδος ταυτίζεται με τις διαβόητες δίκες της Μόσχας, κατά τη διάρκεια των οποίων ο Στάλιν «προσωπικά καταδίκαζε και εκτελούσε αθώους ανθρώπους». Εχει προχωρήσει μάλιστα τόσο πολύ η μαύρη προπαγάνδα, θύματα της οποίας άθελά μας γινόμαστε κι εμείς αρκετές φορές, που έφθασαν να μιλούν για 70 - 80 εκατομμύρια νεκρούς από τη «σταλινική θηριωδία». Αν σ' αυτά προσθέσουμε τα 20 εκατομμύρια νεκρούς κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και βέβαια τους νεκρούς από φυσικά αίτια, τότε αυτή η χώρα θα έπρεπε να έχει εξαφανιστεί από τον παγκόσμιο χάρτη.
Τι λέει όμως γι' αυτές τις περιβόητες δίκες ένας άνθρωπος που τις έζησε και συνελήφθη στα 1939, για αντισοβιετική δραστηριότητα; «Είναι αλήθεια», λέει, «ότι συνωμοτούσαμε σε βάρος του σοβιετικού καθεστώτος και εγώ προσωπικά πήρα μέρος σ' αυτή τη συνωμοσία. Τι έπρεπε να κάνουν, να μας δώσουν παράσημο;» είχε απαντήσει σε ερώτηση το 2005.
Αυτά λέει ο διαβόητος Σοβιετικός αντιφρονών Αλεξάντρ Ζινόβιεφ, ο οποίος είχε εγκαταλείψει στα 1978 τη Σοβιετική Ενωση και στα τελευταία χρόνια της ζωής του έκανε την αυτοκριτική του («Ριζοσπάστης», 16-5-06) και μεταβλήθηκε σε υπερασπιστή του σοβιετικού συστήματος, έφθασε μάλιστα στο σημείο να ζητήσει συγνώμη από το ρωσικό λαό.
Κατά συνέπεια, μέσα στο γενικότερο κλίμα αντιπαλότητας, οι δίκες δεν ήταν αδικαιολόγητες και αν υπήρξαν κάποιες άδικες καταδίκες, πράγμα πολύ πιθανό, αυτό δεν μπορεί να καταλογιστεί κατά κανέναν τρόπο στην «εγκληματική φυσιογνωμία του Στάλιν».
Σύντροφοι και συντρόφισσες,
Το κόμμα μας πολύ καλά κάνει και υπερασπίζεται το σοβιετισμό, δηλαδή το σοσιαλισμό που οικοδομήθηκε από το 1917 και μετά στη Σοβιετική Ενωση.
Μία χώρα φτωχή, καταστραμμένη πρώτη φορά από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεύτερη φορά από τις εξωτερικές και εσωτερικές επεμβάσεις μετά την επικράτηση της επανάστασης, τρίτη και χειρότερη φορά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διεθνώς αποκλεισμένη, κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει αλλά να δώσει σ' όλο το λαό της τα μέσα για μία αξιοπρεπή ζωή. Συνέβαλε, επίσης, ακόμα και στον καπιταλιστικό κόσμο η εργατική τάξη και τα άλλα χαμηλά λαϊκά στρώματα να βελτιώσουν τη ζωή τους. Εφθασε να αναδειχτεί σε παγκόσμια υπερδύναμη. Και όλα αυτά τα πέτυχε εξαιτίας και λόγω του κοινωνικού συστήματος που είχε υιοθετήσει.
Μπορούσε να πετύχει περισσότερα; Αναμφίβολα. Μπορούσε το σύστημα να μην έχει ανατραπεί; Σίγουρα. Θα δυσκολευτεί το λαϊκό κίνημα να ξανακατακτήσει την εξουσία; Κανείς μας δεν αμφιβάλλει γι' αυτό.
Ας βγάλουμε όμως τα συμπεράσματά μας απ' όλη αυτή την ιστορία για να μην υπάρξουν άλλα πισωγυρίσματα, τόσο στην οικοδόμηση του κόμματος, όσο και του σοσιαλισμού πριν και μετά την κατάκτηση της εξουσίας. Εκεί πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας και νομίζω ότι η συζήτηση που ανοίξαμε με βάση τις Θέσεις του Κόμματος για το 18ο Συνέδριό μας και το σοσιαλισμό, μας δίνουν μία θαυμάσια ευκαιρία να το πετύχουμε.
Γιάννης Νομικός
ΚΟΒ Γιάννη Χαλκίδη, Αμπελόκηποι Θεσσαλονίκης
Ριζοσπάστης - 30 Νοεμβρίου 2008
