February 21, 2009

ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ, ΑΓΗΣ - Σκέψεις για το δεύτερο θέμα

1] Ο επιστημονικός χαρακτήρας (όχι με την έννοια της προνομιακής εξειδίκευσης) του θέματος θέτει απαιτητικότερους όρους διαλόγου, χωρίς να σημαίνει ότι και στην τρέχουσα πολιτική καλύπτονται οι πραγματικές απαιτήσεις ιδεολογικο-πολιτικής επεξεργασίας.

Οι Θέσεις μπορούν να αποτελέσουν - θετικά και αρνητικά - βάση διεξοδικού διαλόγου που θα διεξαχθεί έως το επόμενο συνέδριο, με χρονική επάρκεια, δυνατότητα αναφοράς σε τοποθετήσεις άλλων, ανατοποθετήσεων στη βάση της συζήτησης. Για το σκοπό αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί και το διαδίκτυο, που η καθυστέρηση αξιοποίησής του, κομματικά και στη βάση των διαδραστικών τεχνικών δυνατοτήτων του για τις ανάγκες της ιδεολογικής αντιπαράθεσης και επεξεργασίας, ισοδυναμεί με καθυστέρηση αξιοποίησης της τυπογραφίας μετά Γουτεμβέργιο.

2] Στις «Παρατηρήσεις πάνω σε οικονομικά ζητήματα...» (Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, Σ.Ε. σελ 35-36) ο Στάλιν γράφει για «εθνικοποίηση όχι ενός μέρους των μέσων παραγωγής, αλλά όλων των μέσων παραγωγής» (περιορίζοντας το ζήτημα και ταυτόχρονα διευρύνοντάς το πέρα από τα όρια του: «δηλαδή... όχι μονάχα στη βιομηχανία αλλά και στην αγροτική οικονομία»), καθώς «... σε άλλο σημείο του Αντι-Ντίρινγκ ο Ενγκελς μιλάει για κυριαρχία πάνω σε "όλο το σύνολο των μέσων παραγωγής"».

Ομως στο Αντι-Ντίρινγκ (στο μέρος του που εκδόθηκε και ξεχωριστά ως «Ουτοπικός και επιστημονικός σοσιαλισμός») γράφει επίσης για «... πανηγυρική αναγνώριση του γεγονότος, ότι οι σύγχρονες παραγωγικές δυνάμεις είναι από τη φύση τους, ίδια κοινωνικές και γι' αυτό θα πρέπει να εναρμονιστεί αυτός ο τρόπος παραγωγής, ιδιοποίησης και ανταλλαγής με τον κοινωνικό χαρακτήρα των μέσων παραγωγής. Και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν η κοινωνία ανοιχτά και χωρίς περιστροφές πάρει στην κατοχή της τις παραγωγικές δυνάμεις, που έχουν τόσο μεγαλώσει [σ.μ.: αποδίδεται και ως «ωριμάσει», «ενηλικιωθεί» - γερμ. «erwachsen», λέξη παραλειπόμενη στη μετάφραση της Σ.Ε. σελ. 431-432] ώστε να μην υπακούουν σε καμιά άλλη διεύθυνση εκτός από τη δική της» (Αναγνωστίδης σελ. 414).

Το 1951 κάθε τοποθέτηση μετριόταν ίσως και στο επίπεδο των πρακτικών συνεπειών της στην ήδη υπάρχουσα οικονομική βάση και σχέσεις μετά από 2-3 δεκαετίες σοσιαλισμού.

Ομως κάθε σύγχρονη τοποθέτηση για το σοσιαλισμό οφείλει αν όχι να απαντήσει σε αυτό το θεμελιακό ερώτημα, τουλάχιστον να το θέσει, όχι μόνο στη βάση των συνθηκών που τέθηκε το 1951, αλλά στη βάση των σημερινών συνθηκών και σε γενική θεωρητική βάση.

Το ερώτημα ανάγεται και στην κριτική του Μαρξ στο «Πρόγραμμα της Γκότα», όπου αντιστρατεύεται την κατάταξη των μικροαστικών στρωμάτων μαζί με τους γαιοκτήμονες σε «μια αντιδραστική μάζα». Από την άλλη, ο ακαδημαϊκός σοσιαλδημοκρατικός «μαρξισμός» - θεωρητικές επιδράσεις του οποίου δεν ήταν μικρές από την αρχή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης - καθώς γενικά θεωρεί το σοσιαλισμό σαν «αυτόματο» αποτέλεσμα ενός επιπέδου ολοκληρωτικής συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης κεφαλαίου, θα έδινε την ίδια απάντηση στο ερώτημα της «τύχης» των «μικρών» παραγωγικών δυνάμεων, της μικρής παραγωγής, της μικροϊδιοκτησίας στο σοσιαλισμό: θα την είχε εξαφανίσει. Κι αν στον καπιταλισμό τα θεωρητικά αυτά στοιχεία υπηρετούν τις βλέψεις του μονοπωλιακού κεφαλαίου, σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης συνενώνονται με στοιχεία «ουτοπικού» σοσιαλισμού, επαναστατικού αυθορμητισμού, ενισχυμένα μόνο εν μέρει από πρακτικές αναγκαιότητες μικρότερης ή μεγαλύτερης σημασίας, η αντιμετώπιση των οποίων μπορεί να χαράζει ή να μην χαράζει «μονόδρομο».

Το ζήτημα δεν αφορά κάποια «επιστροφή» σε προκαπιταλιστικές μορφές. Αφορά οικονομικές μορφές που βρίσκει ο σοσιαλισμός ως υπάρχουσες στην οικοδόμησή του... Την ικανότητά του να αφομοιώνει τη «μικρή παραγωγή» στη μεγάλη... Το κατά πόσον η «γέννηση της μεγάλης παραγωγής από τη μικρή» μπορεί σε συνθήκες σοσιαλισμού να σημαίνει όχι επιστροφή στον καπιταλισμό αλλά αναπαραγωγή της σοσιαλιστικής οικονομικής βάσης... Το κατά πόσον οι «ανώριμες» παραγωγικές δυνάμεις μπορούν να διευθυνθούν από την κοινωνία «έμμεσα» και με «περιστροφές», α) χάρη στο άμεσο και χωρίς περιστροφές πέρασμα στην κατοχή της κοινωνίας των παραγωγικών δυνάμεων που έχουν ωριμάσει ώστε μόνη διεύθυνση που τους αρμόζει να είναι η κοινωνική και β) χάρη στη δικτατορία του προλεταριάτου...

Σε κανονικές συνθήκες δεν είναι η παραγωγικότητα (όσο κι αν αυτή σαν ζήτημα δεν επιδέχεται μονοσήμαντες προσεγγίσεις) το αποφασιστικό κριτήριο απάντησης στο ερώτημα, αλλά οι όροι γέννησης της νέας κοινωνίας μέσα από τις υλικές προϋποθέσεις που έχουν ωριμάσει στην παλιά...

2] Η εσωκομματική αντιπαράθεση της δεκαετίας του '30 δεν υποτασσόταν μόνο στις διεθνείς συνθήκες οξυμένης ταξικής πάλης, αλλά αντικειμενικά αποτελούσε και εργαλείο ανόδου στην ιεραρχία για τμήμα στελεχών ικανών στον «χειρισμό» τέτοιων «σχέσεων»...

Οταν στην έκδοση της Σ.Ε. (1999). «Παρατηρήσεις [του Λένιν] στο Βιβλίο του Μπουχάριν "Η οικονομία της μεταβατικής περιόδου"» διαβάζουμε στις σημειώσεις της μεταφρασμένης σοβιετικής έκδοσης (του 1985 ή 1929;), ότι «... Ο Μπουχάριν, διατυπώνοντας την εσφαλμένη θεωρία του "εξωοικονομικού εξαναγκασμού", τασσόταν συγχρόνως υπέρ της αποδέσμευσης από οποιεσδήποτε κατευθυντήριες αρχές στον τομέα της οικονομικής πολιτικής» (σελ. 85) και συγκρίνουμε τις παρατηρήσεις του Λένιν για το συγκεκριμένο κεφάλαιο περί «εξωοικονομικού εξαναγκασμού», που συνοψίζονται στη φράση: «αυτό είναι ένα υπέροχο κεφάλαιο» (σελ. 75), μπορούμε να συμπεράνουμε πως η συγκεκριμένη χυδαία μεταχείριση του Μπουχάριν (και του Λένιν) από το σοβιετικό εκδοτικό (την οποία ασχολίαστα αναπαράγει η Σ.Ε.) επικεντρώνεται στον «εξωοικονομικό εξαναγκασμό», όχι από απέχθεια προς τον «εξαναγκασμό», όπως θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος καλοπροαίρετος, αλλά από απέχθεια προς τον κοινωνικό σχεδιασμό και διεύθυνση της οικονομίας που έχουν πράγματι «εξωοικονομικό» χαρακτήρα, σε αντίθεση με τα «οικονομικά» στοιχεία της προσφοράς - ζήτησης και του κέρδους, των οποίων ο «εξαναγκασμός» γινόταν ζωτική ανάγκη για την κοινωνική «νομιμοποίηση» της προνομιακής θέσης στρωμάτων που ήλπιζαν, ότι με την ανατροπή του σοσιαλισμού θα αποτελούσαν τη νέα ρωσική αστική τάξη.

Τα κριτήρια ιστορικής αποτίμησης πρέπει να αντλούνται από τη συνολική ιστορική εμπειρία κι όχι αποκλειστικά από τους «περιορισμένους» όρους της στιγμής όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα...

3] Παρά την ισχύουσα τυπολογία «πολεμικός κομμουνισμός» ήταν και ο σοσιαλισμός της δεκαετίας του '30, καθορισμένος από τις αναγκαιότητες της ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης και της απόκρουσης της επικείμενης ναζιστικής επίθεσης.

Η ναζιστική Γερμανία αποτέλεσε τη δεκαετία του '30 την πολεμική αιχμή του ιμπεριαλισμού κι η ΕΣΣΔ την πολεμική αιχμή του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.

Ομως δεν επιτρέπεται να παραγνωρίζονται οι στρεβλώσεις που αυτές οι συνθήκες επιφέρουν στους πολιτιστικούς, πολιτικούς και οικονομικούς «ρυθμούς» της σοσιαλιστικής ανάπτυξης, ούτε να αναγνωρίζονται αυτές ως το θεωρητικό πρότυπο της «ομαλής» σοσιαλιστικής ανάπτυξης.

4] Η απόπειρα εξομοίωσης κομμουνισμού και ναζισμού, Στάλιν και Χίτλερ, στοχεύει όχι μόνο στην «ποινικοποίηση» του κομμουνισμού, αλλά ταυτόχρονα και στη νομιμοποίηση του ναζισμού, «εξομοιώνοντάς» τον με τον κομμουνισμό που ήταν, είναι και θα είναι νόμιμος στις συνειδήσεις των λαών.

5] Το ζήτημα της διαφοράς αστικής και σοσιαλιστικής δημοκρατίας (θέση 103 για το 1° θέμα) μόνο εν μέρει μπορεί να προβληθεί στη βάση της ιστορικής εμπειρίας. Ο «αλτήρας» από τον οποίο προέκυψε αυτή ήταν το τσαρικό κράτος. Ο «αλτήρας» σήμερα είναι η αστική δημοκρατία, γι' αυτό σε σχέση με χτες είναι ανώτερες οι δημοκρατικές απαιτήσεις κάθε «μαγείρισσας που πρέπει να μάθει να κυβερνά»...

6] Κανένας περιορισμός στην έκφραση δε στάθηκε ικανός να αποτρέψει την ανατροπή ακριβώς από ορισμένους θεματοφύλακες των περιορισμών στο όνομα της υπεράσπισης του σοσιαλισμού.

Αντίθετα οι περιορισμοί αποτέλεσαν βάση δυνατοτήτων του ιμπεριαλισμού για συμμαχίες με σημαντικά τμήματα της διανόησης κλπ. Οι περιορισμοί στην έκφραση θίγουν αντικειμενικά και τις δυνατότητες πολιτικής έκφρασης της ίδιας της εργατικής τάξης...

7] Η αντίθεση μεταξύ πνευματικής - χειρωνακτικής εργασίας ανάγεται και ολοκληρώνεται στην αντίθεση του καταμερισμού μεταξύ διευθυντικής - εκτελεστικής εργασίας. Το θεωρητικό παράδειγμα της «μαγείρισσας που μαθαίνει να κυβερνά» είναι παράδειγμα άρσης της αντίθεσης μεταξύ χειρωνακτικής - πνευματικής εργασίας...

8] Αντιλήψεις όπως π.χ. η καταδίκη της ελεύθερης συμβίωσης των φύλων ως «αστικής» (αναφέρομαι σε γράμμα στον προσυνεδριακό διάλογο), εφόσον επικρατούσαν «κομματικά» και κατόπιν «κοινωνικά», είναι πιο επιζήμιες από χίλιους οπορτουνισμούς. Από μόνες τους θα αποτελούσαν βάση συμμαχιών του ιμπεριαλισμού με πλατιά τμήματα της νεολαίας...

Άγης Μαραγκουδάκης

Ριζοσπάστης - 22 Ιανουαρίου 2009

ΜΠΟΖΙΚΗΣ, ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ - Για το σοσιαλισμό

Ενα μεγάλο χάσμα χωρίζει την άποψη και την κριτική του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό από αυτές των διάφορων «διαβασμένων» και «ψαγμένων» πάσης φύσης, απόχρωσης και απόκλισης «αριστερών», αριστερούτσικων, μισοαριστερών, ψευτοαριστερών, «διανοητών αριστερών», αριστερών χωρίς πρόγραμμα ή με πρόγραμμα και πάσης φύσης εκσυγχρονισμένων και εκσυγχρονιστών δημοκρατών της αστικής δικτατορίας με κοινοβούλιο ή των οπαδών του «σοσιαλισμού με δημοκρατία».

Είναι το χάσμα της ποιοτικής διαφοράς της πάλης και του στρατηγικού στόχου του ΚΚΕ για τον επαναστατικό σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, την εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, της κατάργησης της εκμεταλλευτικής κοινωνίας και των τάξεων, της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, της σχεδιομετρικής ανάπτυξης της οικονομίας (κεντρικός σχεδιασμός). Ζητήματα που ουδόλως απασχολούν και ενδιαφέρουν τους προαναφερόμενους παραπάνω που βολεύτηκαν άνετα στον καναπέ της ευρωσάλας (μικροαστικές αυταπάτες) και μάλιστα και με συμβόλαια (όπως το ευρωκαταστατικό του ΚΕΑ) σαν αριστερό δόλωμα στη φάκα της αστικής προπαγάνδας αφού θα βάλουν, λένε, «τον άνθρωπο πάνω από τα κέρδη!».

Αυτό το θεμελιακό γεγονός της διαφοράς του στρατηγικού στόχου καθορίζει τον τρόπο και την ποιότητα του πώς κριτικάρει κανείς το σοσιαλισμό που οικοδομήθηκε, τις αιτίες των ανατροπών, τον Οχτώβρη του '17, την περίοδο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης (Στάλιν), τον Β΄ Πόλεμο και όλα τα μετέπειτα. Καθορίζει επίσης και την κριτική που ασκεί κάποιος στις Θέσεις της ΚΕ για το Σοσιαλισμό στο 18ο Συνέδριο. Καθορίζει το αν ενδιαφέρεται να πατάει στην πραγματικότητα ή να την κάνει λάστιχο.

Εάν σε ενδιαφέρει η υπόθεση της εργατικής τάξης, της λαϊκής εξουσίας και οικονομίας, του λαϊκού μετώπου που θα παλέψει γι' αυτά, της πρωτοπορίας τους, δηλαδή, του Μαρξιστικού - Λενινιστικού Κομμουνιστικού Κόμματος, δεν μπορεί παρά να μελετάς, να εξετάζεις, να εξοπλίζεσαι, να αντιλαμβάνεσαι ότι πράγματι ο κομμουνισμός είναι η επιστημονική έκφραση των συμφερόντων της εργατικής τάξης, ότι πράγματι οικοδομήθηκε ο σοσιαλισμός αφού τα σημερινά αιτήματα των εργαζομένων είχαν γίνει πράξη στο σοσιαλισμό και πληρούνταν όλοι οι όροι της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, ότι η ΕΣΣΔ ήταν ο κύριος φορέας του προλεταριακού διεθνισμού και της Μεγάλης Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, ο εγγυητής της ειρήνης, ο αρωγός των απανταχού κατατρεγμένων.

Σήμερα που φαίνεται η διαφορά με τη συμφορά των ανατροπών, της «νέας τάξης» και της παγκοσμιοποίησης (ιμπεριαλισμού) μπορείς να καταλάβεις γιατί ήταν ανατροπή και όχι κατάρρευση, γιατί δε λειτουργεί ο νόμος της αξίας και η αγορά στο σοσιαλισμό, γιατί η βάση των στρεβλώσεων ήταν στα οικονομικά ζητήματα και στην κατεύθυνση της λύσης τους, που πώς και γιατί φυτρώνει ο οπορτουνισμός.

Εάν δε σε ενδιαφέρει όμως η υπόθεση της εργατικής λαϊκής νίκης, του σοσιαλισμού, τότε από τον πάτο της αστικής πολυθρόνας σου (που λέγαμε), εφευρίσκεις τα φληναφήματα περί Στάλιν, περί «σοσιαλιμπεριαλισμού», περί «διωγμών και εξόντωσης» αντιφρονούντων (οι οποίοι το τι θέλανε φαίνεται σήμερα), περί έλλειψης δημοκρατίας (αστικής φυσικά), περί Κα Γκε Μπε και Στάζι, περί τυφλωμένου, δογματικού σταλινικά πωρωμένου ΚΚΕ, περί κατρακύλας του «Περισσού», κλπ., και αρπάζεσαι από την πολυπολικότητα, την ευρωκουλτούρα, την πολυπολιτισμικότητα, τον «εθελοντισμό» των ΜΚΟ και από κάθε καρικατούρα των επιτελών του ευρωκεφαλαίου, ενάντια στο οποίο σκούζεις μόνο για άλλοθι συνύπαρξης και κοινωνικών διαλόγων. Μιλάς για κατάρρευση ανελεύθερου καθεστώτος γι' αυτό και ταυτίζεις με άνεση το Γκουαντάναμο με τη σοσιαλιστική Κούβα αφού και στα δύο παραβιάζονται λες τα ανθρώπινα δικαιώματα!

Οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό απευθύνονται ασφαλώς σε όλους, αλλά πρώτα απ' όλους και ειδικά στους εργάτες που δε σκότωσε ο Στάλιν αλλά το εφοπλιστικό κεφάλαιο στα αμπάρια του γκαζάδικου, στους οικοδόμους που τσάκισε η εργοδοσία στο γιαπί και όχι η γραφειοκρατία στην ΕΣΣΔ, στο σπουδαστή που πρέπει να δουλέψει γιατί ο πατέρας του είναι «δημοκρατικά» απολυμένος, στον αγρότη που μένει χωρίς γη γιατί του την αρπάζει η ΚΑΠ της ΕΕ και όχι η κολεκτιβοποίηση (που του έδωσε γη και μέσα), σε κάθε βιοπαλαιστή εργαζόμενο που φτύνει κάθε μέρα αίμα για να τα φέρει βόλτα στη μαύρη «ελεύθερη» αγορά, στον αυτοαπασχολούμενο που κλείνει λόγω καπιταλιστικής κρίσης και όχι απ' το κίνημα της συνεταιριστικοποίησης, στον τοξικομανή που δε βρίσκει δημόσιο στεγνό πρόγραμμα σε χώρα της ΕΕ, στο μετανάστη σκλάβο και όμηρο στην ΕΕ κι όχι σε «γκούλαγκ», που δεν τον έδιωξε απ' την πατρίδα του η «εθνοκάθαρση του Στάλιν» αλλά ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και η φτώχεια. Οι Θέσεις της ΚΕ απευθύνονται επίσης σε όσους δεν αντέχουν την ιμπεριαλιστική μπότα στον κόσμο της αστικής «δημοκρατίας» σήμερα, που είσαι «ελεύθερος» να λες ό,τι σου κατέβει, αλλά να κάνεις ό,τι προστάζει η πλουτοκρατία αλλιώς γίνεσαι Γάζα (πάνε περίπατο κι οι θεωρίες για τη Γιάλτα και του ποιος χτίζει τείχη).

Λέω, δηλαδή, ότι συμφωνώ απόλυτα με τις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό στο 18ο Συνέδριο του Κόμματος. Οπου χρειάζεται (π.χ., σε συναδέλφους) μπορώ να τεκμηριώσω τη θέση μου πλήρως και ολοσχερώς. Εδώ δε χρειάζεται τίποτα περισσότερο ή κουλτουριάρικο. Σαν εργαζόμενος με παιδί που σπουδάζει έτσι τα καταλαβαίνω τα πράγματα. Απλά.

Αν θες την εργατική νίκη μιλάς με ιστορική και πολιτική σοβαρότητα, καλοπροαίρετα. Αν δε θες την εργατική νίκη και το σοσιαλισμό τότε πέφτεις στον οπορτουνισμό, στην αντίδραση και λες ό,τι σου κατέβει αρκεί να παραμένεις μέσα στο «παιχνίδι», να είσαι «in» διά παν ενδεχόμενον, όπως κάθε καλός μικροαστός, άσχετα απ' την ταμπέλα που φέρει αναρτημένη.

Είναι πολύ θετικό που οι Θέσεις της ΚΕ δεν αρέσουν στο μικροαστικό στοιχείο και στις αστικές φυλλάδες. Ετσι κι αλλιώς δεν τους άρεσε ποτέ τίποτα το αληθινά φιλολαϊκό και εργατικό (είναι τρε μπανάλ για Ευρωπαίους ΝΑΤΟφρονες!) και το πολεμάνε με λύσσα.

Γιατί στο σοσιαλισμό Μαυρογιαλούροι και όλα τα σχετικά γιοκ! Γι' αυτό μελετάμε το σοσιαλισμό. Για να γίνει νόμος άπαξ διά παντός το δίκιο του εργάτη. Αυτό ενδιαφέρει το ΚΚΕ και έτσι εξετάζει τα πράγματα.

ΖΗΤΩ ΤΟ 18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ!

Λυκούργος Μποζίκης
ΚΟΒ Ελληνορώσων ΚΚΕ

Ριζοσπάστης - 22 Ιανουαρίου 2009

ΜΠΑΖΗΣ, ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ - Συμβολή στο διάλογο

Από τον «Ριζοσπάστη» της 24/12/2008, διαβάζοντας κανείς το κείμενο για το δεύτερο θέμα του συνδικαλιστή Παύλου Ταμουρίδη μας βάζει σε μεγάλο πειρασμό να σκεφτούμε πολύ πλατιά και άκρως σοβαρά για τις εκτιμήσεις του στο θέμα των αιτιών που προκάλεσαν τις ανατροπές των σοσιαλιστικών χωρών.

Ομως, με μια ζωή επί 30 χρόνια στην πολιτική προσφυγιά διαφωνώ καθέτως με το απαράδεκτο για μένα κείμενο. Εζησα με αυτούς τους λαούς, δούλεψα μαζί τους και τις καλές και τις δύσκολες στιγμές, γνώρισα τον πολιτισμό τους και μαζί ζούσαμε τα προβλήματά τους, που ήταν και δικά μας προβλήματα και με την πείρα της ζωής μου σ' αυτές, τολμώ να φωνάξω δυνατά ένα τρανό ΟΧΙ στους ισχυρισμούς αυτούς. Γιατί, αν αυτό κυριαρχήσει στο ΚΚΕ και στη ζωή μας γενικότερα, μηδενίζουμε κάθε δύναμή μας και αγωνιστική συνείδηση και προοδευτική προοπτική του μέλλοντος μιας κοινωνίας που ονειρευόμαστε και για την οποία μια ζωή με αγώνες και θυσίες αφιερώσαμε.

Αν δεν είναι έτσι και σφάλλω στην εκτίμησή μου για το ρόλο και τη σημασία για τον Στάλιν και το θετικό του έργο, ενός αταλάντευτου κομμουνιστή, ηγέτη, στρατηγού και στρατηλάτη του αιώνα και σωτήρα ηγέτη της κραταιάς τότε Σοβιετικής Ενωσης, που στ' όνομά του θυσιάστηκαν εκατομμύρια αγωνιστές για μια ελεύθερη δημοκρατική σοσιαλιστική κοινωνία στην Ευρώπη και σ' άλλες ηπείρους, ζητώ συγγνώμη, όμως με επιχειρήματα που δεν αντέχουν στην κοινή λογική; Γεγονός το οποίο στο κείμενό του δεν υπάρχουν.

Με τέτοια επιχειρήματα, μια ολόκληρη ζωή μας πολεμούν οι αντίπαλοί μας, η αστική τάξη και η πλουτοκρατία, και όλοι οι οπορτουνιστές όλων των αποχρώσεων, δικοί μας και άλλοι. Και όλα αυτά, ή μερικά από αυτά θα ήταν πιστευτά, ίσως, αλλά μέσα σ' αυτό το πολιτικό γίγνεσθαι, που συντελείται στην εποχή μας ν' ακούγονται τέτοιες ακραίες απόψεις για το διάλογο για το 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ μοιάζει με παραλογισμό. Αλλο λάθος του Στάλιν (ή υποτιθέμενα λάθη) και άλλο απόρριψη.

Ο Στάλιν ήταν ηγέτης του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους και βάδιζε μέσα από ανεξερεύνητους δρόμους και παρ' όλα νικούσε. Αλάνθαστος ουδείς. Οποιος δε δουλεύει δεν κάνει λάθη. Φυσικά από τα λάθη, κρίνοντας σωστά, διορθωνόμαστε.

Από πού ν' αρχίσει και πού να τελειώσει η τεράστια προσφορά ως ηγέτης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης της ΕΣΣΔ και στην οικονομία και στους δύσκολους καιρούς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τόσων άλλων και στο εθνικό πρόβλημα, ως πολυεθνικό κράτος. Σήμερα το ζούμε όλοι καλύτερα, με τους πολέμους των φίλων και αδελφικών λαών. Τα λάθη, ή υποτιθέμενα λάθη, του Στάλιν να διογκώνονται και να αποσιωπούνται τα μεγάλα έργα, ιστορικής σημασίας, για το σοσιαλισμό και τη συνεισφορά στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα είναι ηθελημένη συκοφαντική διαστρέβλωση, η οποία μόνο από τα αρχεία του αντικομμουνισμού, της πιο χυδαίας αντικομμουνιστικής ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας εκπορεύεται.

Τέλος, δεν άκουσα κουβέντα από τον συνδικαλιστή, για: Χρουστσόφ, Γκορμπατσόφ, Γιέλτσιν, Τίτο, και πάει λέγοντας...

Χρυσόστομος Μπαζής

Ριζοσπάστης - 22 Ιανουαρίου 2009

ΛΥΚΟΥΔΗΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - Ο πολιτισμός είναι κομμάτι από τη δραστηριότητα του ΚΚΕ

Εχω ασχοληθεί με τις Θέσεις για το 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ, τις οποίες βρίσκω πολύ σωστές. Στις Θέσεις επίσης για το σοσιαλισμό πολύ σωστά ανοίχτηκε ένα τόσο σπουδαίο κεφάλαιο που μιλάει καθαρά και σωστά βγάζοντας θετικά συμπεράσματα, όπου μεταξύ των άλλων ξεκαθαρίζεται σε πρώτη φάση ο αρνητικός και καθοριστικός ρόλος του «ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΜΟΥ» που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πτώση των Σοσιαλιστικών Χωρών. Ο οπορτουνισμός, όπως και σήμερα και πάντα θα είναι παράγοντας διάλυσης του ταξικού κινήματος. Σωστά λοιπόν το Κόμμα μας επισημαίνει και αποκαλύπτει ότι οδήγησε το λαό στη γωνία, μακριά από τα προβλήματα της ζωής.

Το Κόμμα μας, το ΚΚΕ, στις συνελεύσεις αναλύει τις θέσεις όπως και ο «Ριζοσπάστης» που δημοσιεύει πολλές απόψεις συντρόφων.

Εκείνο που θέλω να επισημάνω είναι ένα μεγάλο θέμα που δεν υπάρχει σε ιδιαίτερο άρθρο, απλώς αναφέρεται μονολεκτικά. Είναι το θέμα του ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ή της ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ στα επαγγελματικά μας ταξικά σωματεία και στους Πολιτιστικούς Συλλόγους. Το ΚΚΕ είναι ταυτόσημο με τον πολιτισμό.

Με τον πολιτισμό έχεις με τόσα πολλά να ασχοληθείς: με την Ιστορία, τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, το χορό, το τραγούδι, το θέατρο κ.ά. Γράψου λοιπόν στο ταξικό σου σωματείο να ενδιαφερθείς για τα προβλήματά σου, εκεί στο σωματείο σου πρέπει να βρεις ενδιαφέροντα που θα γεμίσουν τον αγώνα σου, όπως το τραγούδι, το χορό, τη ζωγραφική κ.ά.

Δεν εννοούμε πολιτισμό με το να αφήσουμε το Σωματείο μας, το Κόμμα μας, επομένως την ιδεολογία μας. Ολα αυτά είναι αναπόσπαστα και πάνε μαζί. Δε λειτουργούν δυστυχώς οι σύλλογοι στη γειτονιά μας, οι συντοπίτικοι σύλλογοι πάνε από το κακό στο χειρότερο. Υπάρχουν σύλλογοι, αλλά λίγοι, που δημιουργούν έργο, παλεύουν και αντιστέκονται. Τι γίνεται στα ταξικά σωματεία; Εκτός από τη δουλειά του σωματείου δε χρειάζεται παράλληλα και η πολιτιστική ενασχόληση; π.χ. σ' ολόκληρο Πειραιά και τις περισσότερες συνοικίες τι γίνεται; Δεν μπορούν τα ταξικά σωματεία να φτιάξουν μια ομάδα χορού; Στην αρχή πολλά σωματεία μαζί. Δεν μπορούν να φτιάξουν μια ομάδα τραγουδιού; Χορωδία; Μια ομάδα θεάτρου με δύο, τρία, τέσσερα άτομα; Μια ομάδα οργάνων; Τι γίνεται με τις διαλέξεις ή την ανάγνωση των βιβλίων κ.ά.

Δυστυχώς, γίνονται ελάχιστα, ιδιαίτερα στα εργατικά σωματεία απολύτως τίποτε.

Ο πολιτισμός δεν είναι ένα κομμάτι από τη ζωή μας; Δεν τραγουδάμε σε μια εκδήλωση; δε χορεύουμε; Γιατί τα παλιά χρόνια, χρόνια δύσκολα, είχαμε το θέατρο, τη χορωδία, την ποίηση, στο βουνό με το τουφέκι μας στον ώμο;

Αν η πολιτιστική δραστηριότητα μπει στα Σωματεία δε θα μιλήσεις για τα προβλήματα που σε απασχολούν; Η πολιτιστική δραστηριότητα δεν ομορφαίνει και δίνει δύναμη στη ζωή; Να πάρουμε για παράδειγμα τον ηρωικό κουβανέζικο λαό, που δουλεύει και τραγουδάει, που αγωνίζεται και χορεύει.

Οταν μιλάμε για πολιτιστική δραστηριότητα στα σωματεία και στους συλλόγους εννοούμε την ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. Εδώ βρίσκεται η ουσία.

Καλλιτέχνες μεγάλης εμβέλειας στο παρελθόν άφησαν έργο και δίδαξαν τον ερασιτέχνη λαό μέσα από την εξορία, τη φυλακή, στο βουνό και συνέχισαν όταν βγήκαν π.χ. ο Γιάννης Ρίτσος, ο Τάσος Αλεβίζος, ο Βασίλης Ρώτας, ο Μάνος Κατράκης κ.ά.

Γιατί αυτή την προσπάθεια να μην τη συνεχίσουμε; Πρέπει να μπει καθήκον μέσα στο σωματείο ή στον πολιτιστικό σύλλογο. Πρέπει οι προοδευτικοί άνθρωποι να μπουν μπροστά. Πρέπει το Κόμμα μας να ΕΝΔΙΑΦΕΡΘΕΙ ΕΝΕΡΓΑ.

Παναγιώτης Λυκούδης

Ριζοσπάστης - 22 Ιανουαρίου 2009

ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ - Για το πρώτο θέμα

Αγαπητοί φίλοι

Αναμφίβολα ο τομέας των συνεργασιών και των συμμαχιών ενός ΚΚ είναι ένα πεδίο εξαιρετικά δύσκολο και πολύπλοκο και ως προς την επιλογή των πολιτικών δυνάμεων και ως προς τους όρους και τις προϋποθέσεις με τις οποίες θα γίνουν οι συνεργασίες και οι συμμαχίες. Σε συνδικαλιστικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο οι συμμαχίες πρέπει να είναι τέτοιες που να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του κινήματος, στη βελτίωση των ταξικών - ποιοτικών του χαρακτηριστικών και μέσω αυτού να συμβάλλουν στην ωρίμανση των υποκειμενικών προϋποθέσεων για την πραγματοποίηση της ανατροπής του κεφαλαιοκρατικού συστήματος.

Το ερώτημα που κατά τη γνώμη μου τίθεται είναι αν στις σημερινές συνθήκες υπάρχουν οι πολιτικές δυνάμεις εκείνες που μια συνεργασία του ΚΚΕ μαζί τους θα μπορούσε να συμβάλει θετικά στην επίτευξη των παραπάνω στόχων. Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, θα πρέπει πρώτα να θέσουμε τα κριτήρια με τα οποία θα επιλεγούν οι «σύμμαχοι».

Κατά τη γνώμη μου, το βασικό κριτήριο πρέπει να είναι η θέση και η πολιτική στάση και πρακτική κάθε πολιτικού χώρου πάνω στο κορυφαίο ζήτημα της αλλαγής ή όχι του πολιτικού συστήματος, δηλαδή της ανατροπής του καπιταλισμού. Αντικειμενικά πολιτικές δυνάμεις που αποδέχονται το σύστημα της δικτατορίας του κεφαλαίου σε οποιαδήποτε μορφή του, βρίσκονται στην απέναντι όχθη. Βέβαια, οι δυνάμεις αυτές δεν είναι όλες όμοιες. Καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα που ξεκινά από την ακροδεξιά και φτάνει ως την καθεστωτική «αριστερά».

Τυχόν συνεργασία με κάποια από τις δυνάμεις αυτές, έστω κι αν καταφέρει να προωθήσει κάποια επιμέρους ζητήματα, δεν μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη των υποκειμενικών προϋποθέσεων. Το πιο σημαντικό όμως συμπέρασμα που προκύπτει και από τη διεθνή και την ελληνική πολιτική σκηνή είναι ότι τέτοιες συνεργασίες μάλλον έβλαψαν τελικά το κίνημα και συχνά συνέβαλαν στην αλλοίωση της φυσιογνωμίας των ΚΚ προς δεξιότερη κατεύθυνση.

Οι συμμαχίες και οι συνεργασίες πρέπει να γίνονται με δυνάμεις που απορρίπτουν το καπιταλιστικό σύστημα, αναζητούν δρόμους ανατροπής του και αγωνίζονται για μια κοινωνική οργάνωση όπου οι δυνάμεις της εργασίας θα έχουν την εξουσία. Δηλαδή με τις δυνάμεις της Αντικαπιταλιστικής Κομμουνιστικής Αριστεράς.

Στη σημερινή πολιτική πραγματικότητα της χώρας μας στο χώρο που οι παπαγαλίζουσες γραβάτες των καναλιών αποκαλούν περιφρονητικά «εξωκοινοβουλευτική αριστερά» υπάρχουν κόμματα και οργανώσεις που οι θέσεις τους και η πολιτική τους πρακτική κινούνται σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση και δρουν πολιτικά μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, με συνέπεια και αξιοπρέπεια όλα αυτά τα χρόνια. Το ΝΑΡ και ΤΟ ΜΕΡΑ είναι ίσως ο πιο αξιοπρόσεκτος χώρος, αλλά και το ΚΚΕ(μ-λ), το Μ-Λ ΚΚΕ, δυνάμεις από την ΕΝΑΝΤΙΑ και άλλες οργανώσεις παρά τις αδυναμίες τους ανήκουν σε εν δυνάμει συμμάχους. Αυτοί είναι οι φυσικοί σύμμαχοι του ΚΚΕ.

Δεν παραγνωρίζω ότι υπάρχουν διαφορετικές θέσεις και διαφορές σε ζητήματα τακτικής, πολιτικής μεθοδολογίας και πρακτικής, σε ζητήματα που αφορούν την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος, την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, ακόμη και την πολιτική νοοτροπία. Ομως οι διαφωνίες αυτές, που είναι λογικό να υπάρχουν λόγω των διαφορετικών διαδρομών που είχε κάθε οργάνωση μέσα στο κίνημα, δεν είναι ανταγωνιστικές και είναι σαφώς συγκλίνουσες στα πλαίσια ενός κόκκινου διαλόγου στο εσωτερικό μιας συνεργασίας των δυνάμεων της Αντικαπιταλιστικής Κομμουνιστικής Αριστεράς.

Η συγκρότηση της συμμαχίας αυτής, που μπορεί να δοκιμαστεί αρχικά σε μαζικούς χώρους, φοιτητικό και συνδικαλιστικό κίνημα και να εξελιχθεί σε δημοτικές, νομαρχιακές και εθνικές εκλογές καθώς και ευρωεκλογές, είναι μια αναγκαία κίνηση ιστορικής σημασίας που θα λειτουργήσει ως καταλύτης, απελευθερώνοντας πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις, αλλά και αγωνιστές που είτε είναι εγκλωβισμένοι στα αστικά κόμματα, είτε έχουν πάει στο σπίτι τους και μπορεί να έχει απήχηση και στο κομμουνιστικό κίνημα άλλων χωρών.

Η πρωτοβουλία για τη συγκρότηση αυτής της κόκκινης συμμαχίας ανήκει στο κυρίαρχο κόμμα της Κομμουνιστικής Αριστεράς το ΚΚΕ.

Χρήστος Ματσούκας

Ριζοσπάστης - 21 Ιανουαρίου 2009

ΣΑΛΠΙΣΤΗΣ, Ν. - Για το δεύτερο θέμα

«Ετόλμησα... Αυτό είναι το ουσιώδες...»

Ρόζα Λούξεμπουργκ

Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε ιστορικά την πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού παγκόσμια και να εξηγήσουμε ή να αναλύσουμε την πορεία αυτή, είναι μοιραίο να ξανασταθούμε μπροστά σε ζητήματα για τα οποία είχαμε δώσει στο παρελθόν απαντήσεις.

Τέτοια είναι:

1) Ο ρόλος της προσωπικότητας στην ιστορία 2) Η σχέση της κομματικής καθοδήγησης με την κομματική βάση 3) Η σχέση της εργατικής τάξης με την πολιτική της πρωτοπορία 4) Το περιεχόμενο του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και της δικτατορίας του προλεταριάτου 5) Η σχέση αντικειμενικών και υποκειμενικών προϋποθέσεων για τη σοσιαλιστική επανάσταση και οικοδόμηση, ο βαθμός ωριμότητάς τους.

Αυτό πρέπει να το κάνουμε γιατί είναι αναγκαίο να δώσουμε απαντήσεις, ως επιχειρήματα, κάτω από το βάρος των σημερινών αναγκών του κινήματος και της κοινωνίας. Οι ερμηνείες μας, επίσης, πρέπει να παίρνουν υπόψη ότι γίνονται μέσα σ' ένα διαφορετικό (κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό, οικονομικό και ψυχολογικό) πλαίσιο. Η εργατική τάξη δέχεται μια συνολική επίθεση, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της θέσης της, το περιβάλλον καταστρέφεται, μεγαλώνει η φτώχεια, χρεοκοπεί το ιδεολογικό - αξιακό οπλοστάσιο της άρχουσας τάξης και του ιμπεριαλισμού κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης και της γενικευμένης διαφθοράς.

Στην προσπάθειά μας αυτή δημιουργούνται δυο κίνδυνοι:

Ο ένας κίνδυνος είναι να απορρίψουμε τις αρχές μας, να προσωποποιήσουμε την κριτική, να «πετάξουμε μαζί με τα νερά και το μωρό».

Οι άλλος είναι να οδηγήσουμε τις ερμηνείες σε τέτοια κατεύθυνση που να δικαιώνουν λανθασμένες θέσεις και τρόπους λειτουργίας και δράσης για το σήμερα.

Ο Γολγοθάς της προλεταριακής επανάστασης...

Προσεγγίζοντας την πορεία της Οχτωβριανής Επανάστασης και της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη Ρωσία και την ΕΣΣΔ πρέπει να πάρουμε υπόψη:

1) Οτι η Οχτωβριανή Επανάσταση το 1917 στη Ρωσία ήταν η πρώτη συνειδητή προσπάθεια του ανθρώπου για την οικοδόμηση μη εκμεταλλευτικής κοινωνίας μετά από χιλιάδες χρόνια ύπαρξης εκμεταλλευτικών κοινωνικών συστημάτων. Επρεπε να νικηθεί όχι μόνο η ισχύς της άρχουσας τάξης, αλλά και η συνήθεια, η προκατάληψη, η άγνοια και ο φόβος μπροστά στο καινούριο. Μέγα το εγχείρημα...

2) Η επανάσταση δεν έγινε στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Δύσης, αλλά στη Ρωσία που είχε χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και μέσων. Οι κατοπινές εξελίξεις σφραγίστηκαν, σε μεγάλο βαθμό, από το γεγονός αυτό.

Οι κλασικοί, αν και όχι διεξοδικά, είχαν επισημάνει το πρόβλημα.

Ετσι στον πρόλογο της ρωσικής έκδοσης του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» (1882) οι Μαρξ και Ενγκελς έγραφαν: «Αν η ρωσική επανάσταση αποτελέσει το σύνθημα για μια προλεταριακή επανάσταση στη δύση, έτσι που και οι δυο να συμπληρώνουν η μια την άλλη, τότε η τωρινή κοινή ιδιοκτησία γης μπορεί να χρησιμεύσει σαν αφετηρία για μια κομμουνιστική εξέλιξη». Ομως η επανάσταση στη Δύση δεν ακολούθησε...

Οι επισημάνσεις του Λένιν στο τελευταίο γραπτό του «Κάλλιο λιγότερα αλλά καλύτερα» είχαν προφητικό χαρακτήρα. Σημείωνε ότι δεν πρέπει να βιαστούμε «... χωρίς καμιά ελπίδα ν' αποκτήσουμε ένα γερό ανθρώπινο υλικό... ξέρω είναι δύσκολο να κρατήσουμε αυτόν τον κανόνα». Και συνέχιζε παρακάτω: «Θα κατορθώσουμε να κρατηθούμε ωσότου οι κεφαλαιοκρατικές χώρες της Δ. Ευρώπης ολοκληρώσουν την ανάπτυξη προς το σοσιαλισμό...»; Και πιο κάτω: «Και εμείς δεν έχουμε αρκετό πολιτισμό, για να περάσουμε άμεσα στο σοσιαλισμό, αν και έχουμε τις πολιτικές προϋποθέσεις γι' αυτό».

Επισήμανε δηλαδή το εμπόδιο της καθυστέρησης της κοινωνίας στη Ρωσία και το δύσκολο του εγχειρήματος, ότι δεν υπήρχε ισορροπία ανάμεσα στην πρωτοπορία και την κοινωνία συνολικά. Αλλωστε, «οι προλεταριακές επαναστάσεις κριτικάρουν τους εαυτούς τους... κοροϊδεύουν... την αθλιότητα των πρώτων τους προσπαθειών» (Κ. Μαρξ «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη).

Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση τι έπρεπε να γίνει; Να παραιτηθούν οι μπολσεβίκοι από την εξουσία ή να τη συνεχίσουν;

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ έδωσε την απάντηση, παρά τη διαφωνία της με τον Λένιν.

«Ετόλμησα!! Αυτό είναι το ουσιώδες... από την πολιτική των Μπολσεβίκων. Μ' αυτήν την έννοια θα είναι αιώνια η αξία τους στην ιστορία...».

Η επικράτηση του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα είχε και άλλο είδους συνέπειες. Στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα τέθηκε το καθήκον της υπεράσπισης της χώρας αυτής από την επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού. Αυτό είχε ως συνέπεια, μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, την εγκαθίδρυση σοσιαλιστικών καθεστώτων στα σύνορα της ΕΣΣΔ, για ορισμένα από τα οποία δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις οικοδόμησης του σοσιαλισμού (ωρίμανση υποκειμενικού παράγοντα). Ετσι η διατήρηση των καθεστώτων αυτών υπονόμευε όχι μόνο όλη τη σοσιαλιστική κοινότητα, αλλά και την ίδια την ΕΣΣΔ, αφού αυτή ήταν υποχρεωμένη, όχι μόνο να μην τα εκμεταλλεύεται, αλλά και να τα ενισχύει.

3) Οι επιλογές των Μπολσεβίκων, από τον πρώτο καιρό, είχαν σε μεγάλο βαθμό αναγκαστικό χαρακτήρα. Τόσο η ταχύρυθμη βιομηχανική ανάπτυξη, σε συνθήκες καθυστέρησης και καπιταλιστικής περικύκλωσης, όσο και η άνοδος του φασισμού με την άμεση απειλή του πολέμου ευνόησαν το συγκεντρωτισμό και το διοικητικό χαρακτήρα των αποφάσεων. Πάνω σ' αυτό το ευνοϊκό έδαφος ήταν επόμενο να ευδοκιμήσουν οι αρνητικές πλευρές της προσωπικότητας του Β. Ι. Στάλιν που συγκέντρωσε, στην πορεία, εξουσία δυσανάλογη από όση επιτρέπουν οι αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Τις πλευρές αυτές της προσωπικότητάς του επισήμανε και ο Λένιν στις τελευταίες επιστολές του, ζητώντας την απομάκρυνσή του από τη θέση του γραμματέα. Τελικά όμως τα κομματικά όργανα αποφάσισαν διαφορετικά. Αυτό ήταν το στελεχικό δυναμικό του κόμματος και οι υποψήφιοι αρχηγοί του, με τις αδυναμίες και τα προτερήματά τους.

4) Ο τρόπος διοίκησης του κράτους και του κόμματος εδραιώθηκε πάνω στο έδαφος των επιτυχιών στον επιστημονικό, κοινωνικό και οικονομικό τομέα της σοβιετικής κοινωνίας. Το καθήκον που έπρεπε να υλοποιηθεί ήταν δύσκολο και έπρεπε να υλοποιηθεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Διαμορφώθηκε μια δυναμική που απαιτούσε συγκέντρωση όλων των δυνάμεων για την επίτευξη του σκοπού. Ετσι «εκβιάστηκαν» καταστάσεις και κάθε διαφορετική αντίληψη θεωρήθηκε εμπόδιο.

Το γεγονός αυτό δημιούργησε παρενέργειες (συγκεντρωτισμό, περιορισμό της εσωκομματικής δημοκρατίας, διαμόρφωση στελεχών που έκρυβαν τις απόψεις τους για να φανούν αρεστοί, χωρίς την απαραίτητη ιδεολογική κατάρτιση) που, με τον καιρό, προετοίμασαν το έδαφος για κάθε είδους παρεκκλίσεις από τον Λενινισμό.

Διαμορφώθηκε έτσι μια εικόνα της πραγματικότητας όχι αντικειμενική, με την έννοια ότι δε γίνονταν γνωστές όλες οι πλευρές της.

Η κομματική βάση διαπαιδαγωγήθηκε με την αρχή της μιας και μοναδικής αλήθειας που την κατείχε η ηγεσία, με την πίστη στον αρχηγό. Ετσι όταν η ηγεσία, κλεισμένη στον εαυτό της, όπως διαμορφώθηκε στην πορεία, έκανε λάθη, η βάση και η εργατική τάξη ακολούθησε τη λανθασμένη πορεία. Δεν αντέδρασε ούτε στην ανάδειξη του Χρουτσόφ και την πολιτική του, ούτε στην αντίστοιχη του Γκορμπατσόφ. (Η ανάδειξη του Χρουτσόφ στην ηγεσία του κόμματος ήταν αποτέλεσμα των νέων συνθηκών και συνέχεια μιας εσωκομματικής κατάστασης και λειτουργίας που είχε ήδη διαμορφωθεί επί γραμματείας Ι. Στάλιν).

Οι «θέσεις» δεν ασχολούνται σχεδόν καθόλου με το συγκεντρωτικό και διοικητικό χαρακτήρα της λειτουργίας του κόμματος για την περίοδο αυτή. Δεν αναφέρονται στην ανάπτυξη της γραφειοκρατίας και της μονοπρόσωπης διοίκησης. (Ζητήματα που είχαν απασχολήσει τον Β. Ι. Λένιν και για τα οποία έγραψε πολλές φορές). Δεν εξηγούν ποιες ήταν οι «υπερβολές» που σημειώθηκαν την περίοδο των δικών των κομματικών στελεχών.

Εστιάζοντας κανείς την κριτική αποκλειστικά στο πρόσωπο του Ι. Στάλιν ή αποδίδοντας τις επιτυχίες μιας ολόκληρης κοινωνίας σ' αυτόν υποβαθμίζει τη δραστηριότητα των μαζών, τη συμβολή και την ευθύνη και άλλων στελεχών, αλλά και το μέγεθος των αντικειμενικών δυσκολιών.

Ο Ι. Στάλιν, με τα προτερήματά του και τα αρνητικά του, είναι μέλος της κομμουνιστικής μας οικογένειας, όπως δική μας αισθανόμαστε και τη σοβιετική κοινωνία.

Αυτή η περίοδος της σοβιετικής ιστορίας δεν μπορεί να πεταχτεί στον «κάλαθο των αχρήστων».

Την υπερασπιζόμαστε απέναντι στους ιδεολογικούς, πολιτικούς και ταξικούς μας αντιπάλους.

Της κάνουμε κριτική, αντικειμενική και ανοιχτή, μπροστά στην εργατική τάξη και τα μέλη του κόμματος.

Τη μελετάμε, για να μειώσουμε τις δυσκολίες και τα λάθη της επαναστατικής πάλης σήμερα.

Ν. Σαλπιστής
Κατερίνη

Ριζοσπάστης - 21 Ιανουαρίου 2009

ΠΙΤΣΑΛΙΔΗΣ, ΜΑΚΗΣ - Κομμουνισμός και υπεύθυνος άνθρωπος - πολίτης

Αγαπητοί σύντροφοι, επιτρέψτε μου να καταθέσω, να φωτίσω φιλοσοφικά μερικά δεδομένα, που στην επικρατούσα χαοτικά παγκόσμια επικοινωνιακή προπαγανδιστική πρακτική οδηγούν σε δρόμους με επίπλαστη και ακυρωτική πράξη ζωής. Ο κομμουνισμός είναι φιλοσοφία ζωής, λειτουργία ζωής μακριά από το ατομικό συμφέρον και υπέρβαση από τις φυσικές αδυναμίες του ανθρώπου. Είναι η πεμπτουσία της ανθρώπινης σκέψης. Είναι το σύστημα της λογικής που μακροημερεύει τη ζωή του πλανήτη. Διαφυλάσσει τους κανόνες αρχών για τη λειτουργία των φυσικών επιλογών, ενάντια στον αιμοβόρο και σαρκοφάγο νόμο του κέρδους, που διαλύει την τάξη των ισορροπιών. Είναι ο ορισμός που διασφαλίζει την ύπαρξη του ανθρώπου και του πλανήτη. Θέτει τα όρια και τους κανόνες της πραγμάτωσης αυτής.

Το καλό, η αρετή, το αληθές είναι έννοιες με παθητική διάσταση. Το Εγώ, το κακό, το ψέμα είναι έννοιες με ενεργητική διάσταση. Ο πόλεμος μεταξύ τους είναι άνισος.

Κατά τεκμήριο, ο κομμουνισμός είναι θεωρία που αναλύει, εμβαθύνει και προσπαθεί να δώσει λύσεις στα διάφορα κοινωνικά φαινόμενα της ανθρώπινης ιστορίας. Η σημερινή εποχή καταδεικνύει τη σημασία και την επικαιρότητά του. Εχουμε στην επικοινωνιακή μας πολιτική ατόφιο χρυσάφι, απέναντι σε μια επιχρυσωμένη και κίβδηλη προσφορά θεωρημάτων του τύπου, κυνήγι του κέρδους, η δύναμη του ισχυρού, το προσωπικό και ατομικό συμφέρον.

Ξέρουμε ότι ο καπιταλισμός έχει ένα «φορτικό πλεονέκτημα» που βασίζεται στις φυσικές αδυναμίες του ανθρώπου, τροφοδοτώντας τον διαρκώς με «ανάγκες ματαιοδοξίας», κάνοντας τον όρο ταξική συνείδηση να ηχεί σαν «αόριστη πραγματικότητα».

Δεν μπορούμε να κανακεύουμε και να δικαιολογούμε την ανθρώπινη αμεριμνησία, την αβουλία, την κλασματική αφασία. Πιστεύω ότι στις θέσεις του Κόμματος αλλά και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος οφείλουμε να υπάρχει παράγραφος που να ορίζει την προσωπική ευθύνη του ανθρώπου - πολίτη, του ανθρώπου απέναντι στη φύση, του ανθρώπου απέναντι στη συμπαντική λειτουργία.

Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να προβλέψουμε πού οδηγεί η καπιταλιστική αναρχία. Πόλεμοι, πείνα, νέες αρρώστιες, καταστροφή της φύσης και του πλανήτη.

Εχουμε το πλεονέκτημα της αδήριτης ανάγκης και οφείλουμε να το προτάσσουμε μπροστά στον άνθρωπο - πολίτη. Εχουμε το επιχείρημα του ασύγγνωστου λάθους και οφείλουμε να το επισημαίνουμε στον άνθρωπο - πολίτη. Εχουμε το παράδειγμα των αγωνιστών της οικουμένης και οφείλουμε να το θέτουμε σαν ευθύνη στον άνθρωπο - πολίτη. Να καλούμε γενικά τους συλλογικά σκεπτόμενους πολίτες και με την ψήφο να καταδεικνύουν τον ορισμό τους.

Ο κομμουνισμός ορίζει το γλυκύ και φωτεινό αύριο, ορίζει το λόγο του ποιητή, «θαρσείν τα μέγα, θάλλειν τα μέγιστα» (να έχουμε θάρρος για τα μεγάλα, για να ανθίσουμε μέσα στα μεγαλύτερα).

Μάκης Πιτσαλίδης

Ριζοσπάστης - 21 Ιανουαρίου 2009

ΠΑΣΟΥΛΑΣ, ΜΑΝΩΛΗΣ - Για το σοσιαλισμό

Είμαι ένας από τους χιλιάδες φίλους του ΚΚΕ, το οποίο το εκτιμώ και το ακολουθώ στη δράση του και παρακολουθώ με πολύ ενδιαφέρον τον πολύ ζωντανό προσυνεδριακό διάλογο πάνω στο Κείμενο των Θέσεων της ΚΕ για το σοσιαλισμό. Θεωρώ τη συγκεκριμένη συζήτηση ζωτικής σημασίας, δεδομένου ότι η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού δημιουργεί σκληρά ερωτήματα, αφενός για το χαρακτήρα των Λαϊκών Δημοκρατιών και αφετέρου για το αν και πώς είναι δυνατή η οικοδόμηση μιας πραγματικά σοσιαλιστικής κοινωνίας, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Στο Κείμενο των Θέσεων επιχειρείται μια επίπονη προσπάθεια να συνδεθούν οι πολιτικές και οι οικονομικές εξελίξεις (π.χ. οι αποφάσεις των Συνεδρίων με τις συνθήκες που τις υπαγόρευσαν και με τα αποτελέσματά τους) αποδεικνύοντας τη σοβαρότητα της θεωρητικής προσέγγισης του Κόμματος, τόσο ανώτερη από τη μεταφυσική σχεδόν εμμονή των αστικών αναλύσεων στο χαρακτήρα μεμονωμένων προσώπων. Ξέροντας ότι δε διαθέτω ίσως το απαιτούμενο θεωρητικό επίπεδο, θα ήθελα να αναφέρω τα εξής ερωτήματα που μου δημιουργήθηκαν από τη μελέτη του Κειμένου:

1. Το Κείμενο θεωρεί ότι η ΕΣΣΔ είχε σοσιαλιστικό χαρακτήρα στηριζόμενο στην "κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, στην ύπαρξη σοσιαλιστικής ιδιοκτησίας και υποταγμένης (παρά τις όποιες αντιφάσεις) σε αυτή συνεταιριστικής ιδιοκτησίας, στον κεντρικό σχεδιασμό, στην εργατική εξουσία, και στις πρωτόγνωρες κατακτήσεις προς όφελος των εργαζομένων" (θέση 9, σελ 11). Στη συνέχεια όμως του Κειμένου, τα χαρακτηριστικά αυτά βαθμιαία φαίνονται να εξασθενούν, για σημαντικό μέρος της ιστορικής διαδρομής της ΕΣΣΔ π.χ. αναφορές στη θέση 18 για αδυναμίες της οικονομίας και υποχώρηση του εργατικού ελέγχου, "έλλειψη ζωοτροφών", "καθυστέρηση τεχνολογικής ανανέωσης στα κολχόζ" σελ. 21, "υστέρηση κτηνοτροφικής παραγωγής", "βάθυνε η διαφοροποίηση στο εργατικό εισόδημα" σελ. 22, βλέπε επίσης σημείωση 34 για το ποσοστό των αναγκών που δεν ικανοποιούνταν από τον κεντρικό σχεδιασμό, "απομάκρυνση του κεντρικού σχεδιασμού από την άνοδο της κοινωνικής ευημερίας" σελ. 23). Αυτό σημαίνει ότι βαθμιαία η ΕΣΣΔ έπαψε να είναι σοσιαλιστική ή θεωρούμε ότι διατήρησε τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της μέχρι τέλους;

2. Ειδικά ως προς θέμα του εργατικού ελέγχου πρέπει να γίνει περισσότερη μνεία στις μορφές που αναπτύχθηκαν ή καταργήθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, για να έχουμε μια πιο πλήρη εικόνα (π.χ. ποια ήταν η εξέλιξη των Σοβιέτ;) για τον χαρακτήρα των λαϊκών δημοκρατιών καθότι το Κείμενο εύλογα περιορίζεται στις αποφάσεις των Συνεδρίων. Κάποια στιγμή χρειάζεται να γίνει έρευνα για το αν τμήματα του πληθυσμού που αντικειμενικά είχαν συμφέρον και υλικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη κομμουνιστικής συνείδησης εξέφρασαν συνεπείς επαναστατικές θέσεις, είτε στα όργανα που συμμετείχαν άμεσα, είτε μέσω αντιπροσώπων στα Συνέδρια. Δυστυχώς γίνεται λόγος για τη διαπάλη μεταξύ συνεπών μαρξιστικών και οπορτουνιστικών θεωριών χωρίς όμως να παρουσιάζονται στοιχεία (εκτός από το 20ό Συνέδριο) για διαφορετικές πλατφόρμες και τάσεις στα Συνέδρια.

3. Οσον αφορά την περίοδο Στάλιν, νομίζω ότι αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι το δικαίωμα της εργατικής τάξης να ασκεί βία για την κατάκτηση και (κυρίως) για τη διατήρηση της εξουσίας και του επαναστατικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Αυτή η θεώρηση δεν πρέπει να μας αποτρέπει από το να καταδικάζουμε τις παρεκτροπές που συνέβησαν (μακρόχρονη παραμονή του Στάλιν στην εξουσία και φαινόμενα προσωπολατρίας όπως προκύπτει π.χ. από πληθώρα αφισών της συγκεκριμένης περιόδου). Πέρα, άλλωστε, από τις (υπαρκτές) υπερβολές της αστικής προπαγάνδας, υπάρχει ένα στοιχείο που είναι κομβικό για το πώς κρίνουμε τα αποτελέσματα αυτής της περιόδου: πώς είναι δυνατόν ο θάνατος ενός προσώπου να σημάνει ριζική στροφή στην πολιτική του σοβιετικού κράτους; Ηταν εν τέλει η πολιτική αυτής της περιόδου που δημιούργησε την κοινωνική βάση του οπορτουνισμού που κυριάρχησε από το 1956 και μετά ή αυτό οφείλεται σε άλλους παράγοντες;

4. Εξίσου σημαντική με τη διερεύνηση του παρελθόντος αποτελεί και η μελέτη των σημερινών σοσιαλιστικών κρατών, καθώς και των παραγόντων που συντελούν στη θετική (π.χ. Κούβα) ή αρνητική για τον λαό (π.χ. Κίνα) πορεία τους στις σημερινές συνθήκες. Ειδικά για την Κίνα, θεωρώ ότι το Κείμενο θα έπρεπε να πάρει πιο σαφή καταδικαστική θέση, ενώ για τους περισσότερους, μας είναι πραγματικά άγνωστο το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στις λαϊκές δημοκρατίες της Β. Κορέας και του Βιετνάμ.

5. Τα εργασιακά δικαιώματα που κατακτήθηκαν στις σοσιαλιστικές χώρες (και βοήθησαν και στην οικοδόμηση του όποιου κράτους πρόνοιας στη Δυτική Ευρώπη) και οι μορφές εργατικού ελέγχου που αναπτύχθηκαν, φαίνεται πως δεν αρκούσαν για να κατανοήσει ο εργαζόμενος λαός την αναγκαιότητα των περιορισμών (στις μετακινήσεις, στην ίδρυση άλλων κομμάτων κ.τ.λ.) και την απατηλή σημασία που έχει ο καταναλωτισμός. Προκύπτει το εξής ερώτημα: ήταν όντως καταπιεσμένος ο εργαζόμενος να εκφράσει την πραγματική του άποψη για τις ανάγκες του και για τη διοίκηση ή απέτυχε το σοβιετικό κράτος και η παιδεία του να διαμορφώσει τον "σοσιαλιστικό" άνθρωπο που δε θα έχει την αστική προσέγγιση στον όρο "ελευθερία" και "συμμετοχή"; Το τελευταίο ερώτημα τίθεται ακόμα πιο επιτακτικά, δεδομένης της απάθειας και αδράνειας της εργατικής τάξης απέναντι στην απώλεια εργατικών κατακτήσεων που παρατηρήθηκε και παρατηρείται σε αυτές τις χώρες μετά τις ανατροπές.

5. Από το Κείμενο των θέσεων, αλλά και με συζητήσεις μου με ανθρώπους που έζησαν σε αυτές τις χώρες, έχω σχηματίσει την παρακάτω άποψη: οι Λαϊκές Δημοκρατίες ξεκίνησαν ως πραγματικά εργατικά κράτη, με εκπληκτικά αποτελέσματα στην ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών και δυναμική συμμετοχή των εργαζομένων, αλλά στην πορεία διαμορφώθηκαν κοινωνικά στρώματα που σφετερίστηκαν την εξουσία και ποσοστό του κοινωνικά παραγόμενου προϊόντος, ακυρώνοντας στην ουσία τον εργατικό χαρακτήρα τους. Δεδομένου ότι αυτή η πορεία φαίνεται να είναι κοινή σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, δεν μπορούμε παρά να προβληματιστούμε πάνω στη θεωρία και στις πρακτικές που εφαρμόστηκαν όπως ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός (σε επίπεδο κοινωνίας) ή η μονιμότητα των διοικητικών στελεχών (θεωρώ πολύ ενδιαφέρον το σχετικό άρθρο του Καθηγητή Οικονομίας και Δικαίου Μ. Β. Ποπόφ "Αλλαγές στο χαρακτήρα της παραγωγής στη διαδικασία οικοδόμησης και ανάπτυξης του σοσιαλισμού" που δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ 2008/2). Το πρόβλημα είναι κομβικό, δεδομένου ότι αν δεν υπήρχε ουσιαστικός εργατικός έλεγχος δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε την άσκηση βίας από το μηχανισμό αυτών των κρατών στο εσωτερικό τους (ακόμα περισσότερο μεταξύ τους π.χ. εισβολή στην Τσεχοσλοβακία) στο όνομα του σοσιαλισμού.

Το πιο σημαντικό κέρδος από αυτήν τη συζήτηση θα είναι να βελτιώσει το Κόμμα τη θεωρία και την πρακτική του, ώστε να διασφαλίσει ότι δε θα επαναληφτούν παρόμοια φαινόμενα, κάτι που θα βοηθήσει να ξεπεραστεί και το "μούδιασμα" των εργαζομένων απέναντι στο όραμα του σοσιαλισμού. Το αίτημα π.χ. για έναν τρόπο οργάνωσης που δε θα οδηγεί στη δημιουργία ξεχωριστού στρώματος υψηλόβαθμων κομματικών στελεχών ξεκομμένων από τους εργαζομένους, πρέπει να αντιμετωπιστεί και στο σήμερα, στο ΚΚΕ, όπου αρκετά συχνά παρατηρείται μακρόχρονη παραμονή στελεχών και ηγεσίας στο πόστο τους, αλλά και τυπικότητα στον έλεγχο της ηγεσίας (ανεξάρτητα από το ότι η γραμμή της είναι συνήθως σωστή) από τη βάση. Αυτήν την εικόνα τουλάχιστον έχω σχηματίσει, εικόνα που ενισχύεται από τις εμπειρίες μου στην ΚΝΕ, όπου συχνά οι κομματικές διαδικασίες διεξάγονται τυπικά και βιαστικά και καταλήγουν σε μια εύκολη αποδοχή των θέσεων που έρχονται από «τα πάνω»..

Τελειώνοντας θα ήθελα να χαιρετίσω τα χιλιάδες μέλη και φίλους του ηρωικού ΚΚΕ, που με πείσμα δίνουν καθημερινά μικρές και μεγάλες μάχες, συμβάλλοντας καίρια στη μικρή ακόμα, αλλά με δυναμική, άνοδο του κινήματος. Εύχομαι κάθε επιτυχία στην πραγματοποίηση του Συνεδρίου του ΚΚΕ, κάτι που θα βοηθήσει σημαντικά κάθε εργαζόμενο της χώρας μας κι όχι μόνο.

Πασουλας Μανώλης
Αρχιτέκτονας μηχανικός

Ριζοσπάστης - 21 Ιανουαρίου 2009

ΜΠΙΛΛΗΡΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ - Για το σοσιαλισμό

Η θέση του Κόμματος ότι ο υπαρκτός σοσιαλισμός ανατράπηκε δεν είναι σωστή. Σίγουρα υπήρχαν κι αποκαλύφθηκαν υπονομευτικές - ανατρεπτικές δράσεις, αλλά αυτές ήταν συστατικό μέρος μιας αντεπανάστασης που είχε κοινωνικοοικονομική αναφορά. Η περεστρόικα κι η κατάληξή της ήταν η τελική πράξη αυτής της διαδικασίας που οι ρίζες της πάνε δεκαετίες πίσω κι έχει να κάνει με την ίδια την εξέλιξη της σοβιετικής κοινωνίας.

Εδώ αρχίζουν οι διαφορετικές ερμηνείες. Ηταν ή δεν ήταν υπαρκτός σοσιαλισμός σ' αυτές τις χώρες;

Ο Κ. Μαρξ στην ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΚΟΤΑ (εκδ. Σ.Ε. σελ. 12 - 13) αναφέρει: «Μέσα στη συντροφική κοινωνία, τη θεμελιωμένη στην κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής, οι παραγωγοί δεν ανταλλάσσουν τα προϊόντα τους. Το ίδιο και η εργασία που έχει ξοδευτεί για την παραγωγή προϊόντων δεν παρουσιάζεται εδώ σαν αξία αυτών των προϊόντων...». Κι αμέσως πιο κάτω: «Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια κομμουνιστική κοινωνία, όχι όπως έχει εξελιχθεί πάνω στη δική της βάση, μα αντίθετα όπως ακριβώς προβάλλει από την κεφαλαιοκρατική κοινωνία...». Εδώ ο Μαρξ μας λέει ότι στην κατώτερη φάση του κομμουνισμού, το σοσιαλισμό, δε θα υπάρχουν εμπορευματοχρηματικές σχέσεις.

Ο Φρ. Ενγκελς στο ΑΝΤΙ - ΝΤΙΡΙΝΓΚ (εκδ. Αναγνωστίδης, σελ. 420) το λέει ολοκάθαρα: «Από τη στιγμή που η κοινωνία θα πάρει στην κατοχή της τα μέσα παραγωγής, παραμερίζεται η εμπορευματική παραγωγή και, συνεπώς, η κυριαρχία του προϊόντος πάνω στους παραγωγούς. Η αναρχία που επικρατούσε στην κοινωνική παραγωγή αντικαθίσταται από τη σχεδιοποιημένη συνειδητή οργάνωση της παραγωγής...».

Ο Ι. Β. Στάλιν στο βιβλίο του ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ (1951-52) μας εξηγεί για τη διατήρηση της εμπορευματικής παραγωγής και του νόμου της αξίας στο σοσιαλισμό έστω και περιορισμένα. Βλέπουμε να υπάρχει μια διαφοροποίηση από τη μαρξιστική σκέψη και προσπάθεια προσαρμογής της στα σοβιετικά δεδομένα με υποκειμενικό τρόπο. Οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις στα επόμενα χρόνια θα διευρύνουν κι εδραιώσουν αυτή τη θέση με αρνητικά αποτελέσματα.

Αλλο βασικό γνώρισμα του σοσιαλισμού είναι η διαδικασία απονέκρωσης του κράτους. Ο Β. Ι. Λένιν αναλύοντας το ΑΝΤΙ-ΝΤΙΡΙΝΓΚ του Ενγκελς στο ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (εκδ. Σ.Ε., σελ. 21) αναφέρει: «Για απονέκρωση και μάλιστα, ακόμα πιο ανάγλυφα και πιο παραστατικά, για "αποκοίμισμα" μιλάει ο Ενγκελς με απόλυτη σαφήνεια και κατηγορηματικότητα σχετικά με την εποχή ύστερα από τη σοσιαλιστική επανάσταση».

Ο Μαρξ στην ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΚΟΤΑ (εκδ. Σ.Ε., σελ. 24), λέει: «Ανάμεσα στην κεφαλαιοκρατική και την κομμουνιστική κοινωνία βρίσκεται η περίοδος της επαναστατικής μετατροπής της μιας στην άλλη. Και σ' αυτή την περίοδο αντιστοιχεί μια πολιτική μεταβατική περίοδος, που το κράτος της δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά η επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου».

Η οικονομικοκοινωνική καθυστέρηση της Ρωσίας έκανε υπαρξιακό ζήτημα την ανάπτυξή της μέσω καπιταλιστικής περικύκλωσης. Αυτό είχε κι εσωκομματικές αντιπαραθέσεις. Εκεί όμως που η αντιπαράθεση έγινε πάλη για την εξουσία ήταν με την προώθηση των αλλαγών στο Σύνταγμα το 1936. «Με το Σύνταγμα του 1936 καθιερώθηκε η άμεση αντιπροσώπευση, στη βάση της εδαφικής αρχής (εκλογική μονάδα έγινε η περιφέρεια και η αναλογία εκπροσώπησης με βάση τον αριθμό κατοίκων)...» (ΘΕΣΗ 24).

Είναι φανερό ότι μ' αυτές τις αλλαγές τα Σοβιέτ απονευρώνονται κι οι εργάτες δεν ασκούν ουσιαστικά κανέναν έλεγχο. Εμφανίζονται οι πολιτικοί καριέρας και με τις αλλαγές στην οργάνωση της παραγωγής κλπ., την εξουσία την ασκούν τα ανώτερα κομματικά, κρατικά και διευθυντικά στελέχη. Ετσι ηττήθηκε και συνετρίβη η γενιά της Επανάστασης που μπορούσε και ήταν η εγγύηση της εργατικής εξουσίας, της δικτατορίας του προλεταριάτου στη μεταβατική περίοδο. Και δεν εννοώ μόνο ορισμένα κορυφαία στελέχη, αλλά όσους αντιστέκονταν στις αλλαγές που καθιέρωνε το Σύνταγμα του 1936. Με αυτές τις αλλαγές διαπιστώνει ο Στάλιν («Απαντα» τ. 14, εκδ. Σ.Ε., σελ. 179) ότι: «... η ολοκληρωτική νίκη του σοσιαλιστικού συστήματος σε όλους τους τομείς λαϊκής οικονομίας είναι τώρα γεγονός» και πιο κάτω (σελ. 180-181) αμφισβητεί ουσιαστικά τη δικτατορία του προλεταριάτου: «... Μπορούμε ύστερα απ' αυτό να ονομάσουμε την εργατική μας τάξη προλεταριάτο; Είναι σαφές ότι δεν μπορούμε». Είναι, λοιπόν, λάθος να λέμε ότι οι εσωκομματικές διαμάχες ήταν μόνο για την εξουσία. Αντίθετα αυτές είχαν ουσία. Το κράτος όχι μόνο δεν αρχίζει τη διαδικασία απονέκρωσής του, αλλά δυναμώνει τους μηχανισμούς του, ενώ και στο Κόμμα ο συγκεντρωτισμός περιορίζει σημαντικά τη δημοκρατία. Αυτό περνά και στη σοβιετική κοινωνία.

«Αρα από το 1936 και μετά μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι στη Σοβιετική Ενωση δημιουργήθηκε ένας νέος σχηματισμός, ο σοβιετικός, στον οποίο η κυριότητα των μέσων παραγωγής και των φυσικών πόρων ανήκε στο κράτος και η κατοχή, διαχείριση ανήκε στη διευθύνουσα τάξη» (Κώστας Κάππος, ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ, εκδ. «Αλφειός» 2000, σελ. 66-67).

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι η οπορτουνιστική στροφή στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (1956) δεν έγινε με παρθενογένεση, αλλά εξέφραζε την ολοκληρωτική επιβολή της διευθύνουσας τάξης και την περιθωριοποίηση σ' ό,τι απέμεινε από μπολσεβικισμό. Η στροφή όμως έγινε 20 χρόνια πριν.

Η διευθύνουσα τάξη της ΕΣΣΔ λόγω γεωπολιτικών συμφερόντων απ' τις αντιθέσεις της με τον ιμπεριαλισμό, με ατού την κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής και του φυσικού πλούτου, με εργαλείο τον κεντρικό σχεδιασμό, αλλά και την ισχυρή επιρροή της Οχτωβριανής Επανάστασης στην υφήλιο, βοηθούσε αντιιμπεριαλιστικά κι επαναστατικά κινήματα όχι όμως πάντα με επάρκεια και συνέπεια, όπως αποκτά ο διεθνής χαρακτήρας της προλεταριακής - σοσιαλιστικής επανάστασης. Πρώτο σημαντικό αρνητικό βήμα ήταν η οριστική διάλυση της Κομιντέρν (1943). Ακόμα έχοντας υπόψη την ομιλία του Τσε Γκουεβάρα για το Βιετνάμ (ΚΕΙΜΕΝΑ, εκδ. Σ.Ε.) και τη στάση της ΕΣΣΔ απέναντι στη δικτατορία του Βιντέλα στην Αργεντινή (1976-83) κ.ά.

Σίγουρα ο ιμπεριαλιστικός πυρηνικός εκβιασμός ήταν καίριας σημασίας αρνητικός παράγοντας, αλλά η πολιτική της «ειρηνικής συνύπαρξης» εκτός από ουτοπική βόλευε τη διευθύνουσα τάξη της ΕΣΣΔ.

Πρέπει να απαντηθεί, γιατί η αντεπανάσταση σε Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία βρήκε πρόσφορο έδαφος σε εργάτες; Τι ήταν το καθεστώς Τσαουσέσκου στη Ρουμανία; (εκλεκτός σύντροφος των «ανανεωτών του ΚΚΕ Εσωτερικού»). Γιατί οι εργαζόμενοι σ' αυτές τις χώρες στη μεγάλη τους πλειοψηφία αδιαφορούσαν; Δεν είχαν σοσιαλιστική συνείδηση; Ετσι φαίνεται.

Η ΚΕ να μας πει γιατί τόσα κορυφαία στελέχη ενώ έζησαν σ' αυτές τις χώρες δεν είδαν τι συμβαίνει; Δεν έβλεπαν ούτε τη διαφθορά που έφθανε ως τα ανώτατα κλιμάκια; Γιατί υποστήριζε την περεστρόικα πάνω από ενάμιση χρόνο από τη νίκη της αντεπανάστασης στις υπόλοιπες χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού (Νοέμβρης '89 - Ιούνης '91);

Απ' τις εμπειρίες αυτών των χωρών κρατάμε τα θετικά. Τα αρνητικά τα εξετάζουμε και βγάζουμε τα συμπεράσματά μας και ελπίζω να ανοίξει πραγματικά ο διάλογος και να μην κλείσει, ουσιαστικά, με την αποδοχή ή όχι του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Η επιστημονική έρευνα δεν μπαίνει σε καλούπια, απλά θα καθυστερήσει και μάλιστα σε κρίσιμες εποχές.

Κλείνω με τα λόγια του Κώστα Κάππου που με βρίσκουν σύμφωνο: «Στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού υπήρχε ένας ιδιαίτερος κοινωνικός σχηματισμός με δικές του παραγωγικές σχέσεις, δικό του εποικοδόμημα, με ανταγωνιστικές τάξεις (διευθύνουσα - εκτελούσα). Υπήρχε ένας αντιιμπεριαλιστικός - αντικαπιταλιστικός σχηματισμός, που τον ονομάζουμε σοβιετικό.

Αυτός ο σχηματισμός δεν είναι το πρότυπό μας. Πρότυπό μας είναι ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός των Καρλ Μαρξ - Φρ. Ενγκελς - Β. Ι. Λένιν που είναι η σημαία όλων των ελευθεριών» (ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ, σελ. 317).

Γιάννης Μπιλλήρης
Κάλυμνος

Ριζοσπάστης - 20 Ιανουαρίου 2009

ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ, ΓΡΗΓΟΡΗΣ - Το μπλόκο του υπάρχοντος συστήματος σε βάρος του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος, οι παράλληλοι αντιλαϊκοί δρόμοι ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ

Από το 1974 με τη μεταπολίτευση στη χώρα μας, ο ντόπιος και ξένος παράγοντας - και ιδίως ο Αμερικάνικος - πιέζουν τις πολιτικές εξελίξεις βασισμένοι πάνω σε δύο κόμματα: τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Από την εποχή εκείνη το τελευταίο έστεκε σαν ανάχωμα στροφής των ψηφοφόρων προς το ΚΚΕ. Το ΠΑΣΟΚ πιστεύω ότι ήταν πιο βατό για το σύστημα στη χώρα μας. Στα τέλη της δεκαετίας του '80 διαπιστώνουμε πως ξεκόβει από τις λαϊκές μάζες και κύρια από την εργατική τάξη της χώρας από οικονομικής πλευράς, αν και διατηρούσε ακόμη πολιτική - συνδικαλιστική σχέση μαζί τους. Μας προκαλεί εντύπωση ο τρόπος κάλυψης των υπέρογκων εκλογικών του εξόδων, αφού το ΠΑΣΟΚ είχε πάψει να κάνει οικονομικές εξορμήσεις στο λαό. Και αφού δε δεσμευόταν από το λαό, τους εργαζόμενους και γενικά τα λαϊκά στρώματα, αυτό σήμαινε πως υπήρχε εξάρτηση και δέσμευση απέναντι στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Αλλά και οι εξορμήσεις της περιόδου 1974 - 1981 γινόντουσαν μάλλον για να παραπλανήσει το λαό, ότι τάχατες είναι κόμμα σοσιαλιστικό και πασχίζει για τους εργαζόμενους και τα συμφέροντά τους. Ομως, ο Ανδρέας Παπανδρέου λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο - λαό. Καταρχήν δεν μπορεί από την ίδια τους τη φύση να συνυπάρξουν καπιταλισμός και σοσιαλισμός. Είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι. Τώρα πώς ο Α. Παπανδρέου εννοούσε το σοσιαλισμό, αυτό το ήξερε μόνο ο ίδιος και οι Αμερικάνοι.

Από το 1994 και μετά το θάνατό του ή και με την υποχώρηση του Σοσιαλισμού στη ΣΕ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, έδειξε ξεδιάντροπα πλέον το ΠΑΣΟΚ το πραγματικό του πρόσωπο. To 1992 επικύρωσε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ στο ελληνικό κοινοβούλιο και με την ψήφο ΝΔ - ΣΥΝ. Τις ολέθριες συνέπειές της βιώνει μέχρι και σήμερα στο πετσί του ο λαός μας.

Στις Θέσεις για το 18ο Συνέδριο και στο 5ο Κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στις εξελίξεις στον πολιτικό και κοινωνικό συσχετισμό και την κρίση στο ΠΑΣΟΚ (Θέση 47) «Το ΠΑΣΟΚ είναι επίσης κόμμα της αστικής τάξης, που δοκιμάζεται από μακροχρόνια κρίση. Πρόκειται για κρίση της σοσιαλδημοκρατίας και της δυνατότητας να ενσωματώνει λαϊκές δυνάμεις αφού ταυτίζεται στρατηγικά με τη ΝΔ. Εχει χάσει τη δυνατότητα να χειραγωγεί - όπως πριν - τα εργατικά και λαϊκά στρώματα στο όνομα του "κοινωνικού κράτους" και του "τρίτου δρόμου"».

Αυτόν τον πολιτικό ασθενή θα προσπαθήσουν για να τον αναστήσουν τα αστικά ΜΜΕ με τις δημοσκοπήσεις, που λανσάρουν σε κεντρικά δελτία ειδήσεων και τα πρωινάδικά τους. Αυτό το τέρας, που τρώει τα σωθικά του εργαζόμενου λαού, δεν μπορεί να έχει κοινωνικό χαρακτήρα, δεν εξανθρωπίζεται παρά μονάχα ανατρέπεται. Τη θέση του νομοτελειακά κατακτά ο εργαζόμενος λαός και το δικό του σύστημα, ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός, άλλος «σοσιαλισμός» δεν υπάρχει για να διαλέξεις. Τρίτος δρόμος δεν υπάρχει, είναι υποκρισία, ψευτιά και απάτη.

Ενώ μέχρι πριν λίγο είχαμε ένα ΠΑΣΟΚ στον εκμαυλισμό συνειδήσεων των εργαζομένων, μας προέκυψε τελευταία σ' αυτό το ρόλο ένα «νέο φρούτο», που λέγεται ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ. Ερχεται για το σύστημα να παίξει το ρόλο του «αριστερού κόμματος», που έπαιζε πριν και το ΠΑΣΟΚ. Τον Συνασπισμό, που συμβάλαμε στη δημιουργία του και ζήσαμε καλά στο πετσί μας την εξέλιξή του σαν κομμουνιστές. Αποδείχτηκε ένα μεγάλο λάθος για την πορεία του επαναστατικού και λαϊκού κινήματος. Μάρτυρας αδιάψευστος το 13ο Συνέδριο του Κόμματος όπου κοντέψαμε να διαλυθούμε σαν Κόμμα. Εκείνη η διάσπαση μάς βγήκε σε τελικά καλό, για σκεφτείτε να είχαμε σήμερα στα πόδια μας τους διάφορους Δαμανακο - Ανδρουλάκηδες;

Μ' αυτά και μ' αυτά μαζέψαμε τα κομμάτια μας και ανασυγκροτηθήκαμε, μια ανασυγκρότηση που μας κόστισε 15 ολάκερα χρόνια. Σήμερα αυτό το τέκνο, που γεννήσαμε, είναι ο κύριος αντίπαλός μας και συνεργάζεται συνδικαλιστικά σε πολλά πρωτοβάθμια Σωματεία, σε Εργατικά Κέντρα και στη ΓΣΕΕ με ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Παίζει πλέον το ρόλο του ΠΑΣΟΚ της περιόδου 1974 - 1980. Είναι ένας πολιτικός φορέας - εμπόδιο στην καθημερινή μας δράση. Δεν είναι απροσδιόριστος ο ρόλος του, είναι σαφής και πολύ συγκεκριμένος. Είναι κόμμα στήριγμα του υπάρχοντος συστήματος, δε διαχωρίζει τη θέση του από τ' άλλα κόμματα ΠΑΣΟΚ - ΝΔ - ΛΑ.Ο.Σ. και συμπλέει μαζί τους στις κύριες πολιτικές επιλογές. Δεν μπορεί να κάνει λόγο για σοσιαλισμό - κομμουνισμό, αυτές τις αρχές και αξίες τις έχουν προ πολλού απαρνηθεί και προδώσει. Αρα αποτελούν ένα «τερατάκι» μέσα στο μεγάλο τέρας, που λέγεται καπιταλισμός, ιμπεριαλισμός, εκμεταλλευτικό σύστημα.

Αν σήμερα είχαμε δύο κόμματα εκφραστές των ταξικών συμφερόντων π.χ. ΚΚΕ και ΝΔ, οι κρατούντες του συστήματος δε θα νιώθανε και τόσο καλά. Και ακριβώς γι' αυτό διατηρούν και 1, 2, 3, 4 κόμματα, «κόμματα ρεζέρβες» του υπάρχοντος συστήματος.

Αντωνιάδης Γρηγόρης
ΚΟΒ Κουφαλίων Θεσσαλονίκης

Ριζοσπάστης - 20 Ιανουαρίου 2009

ΛΕΥΚΑΔΙΤΟΥ, ΡΕΝΑ - Για το Δεύτερο Θέμα

Σε πολλά σημεία των Θέσεων για το Σοσιαλισμό γίνεται αναφορά στον Υποκειμενικό Παράγοντα. Νομίζω ωστόσο ότι ο ρόλος που αυτός έπαιξε στην παλινόρθωση του καπιταλισμού δεν έχει επαρκώς αξιολογηθεί.

Θέση 2. Λέει: «...ξεπέρασμα των στοιχείων ανωριμότητας που χαρακτηρίζουν την κατώτερη βαθμίδα το σοσιαλισμό...» και

«Ανώριμος Κομμουνισμός σημαίνει ότι δεν έχουν επικρατήσει πλήρως οι κομμουνιστικές σχέσεις στην παραγωγή και την κατανομή»...

Πιστεύω πως σε αυτό το στάδιο εξίσου, αν όχι πιο σημαντικό, είναι το να οικοδομηθεί και να ωριμάσει, να επικρατήσει πλήρως ο λεγόμενος νέος άνθρωπος. Αυτός που θα βλέπει μπροστά, απαλλαγμένος από όλα τα σύμφυτα με τον καπιταλισμό ελαττώματά του: Την ανασφάλεια που ωθεί στο κυνήγι του χρήματος, αλλά και τη μισαλλοδοξία, τον εγωκεντρισμό, το συγκεντρωτισμό, τον καριερισμό, το ψέμα για την επιτυχία των παραπάνω.

Ο νέος άνθρωπος που δεν οικοδομήθηκε στους επιζήσαντες του παγκόσμιου πολέμου (με τους ακριβούς 20.000.000 νεκρούς αγωνιστές), στα 70 τόσα χρόνια του Σοσιαλισμού.

Αν είχε οικοδομηθεί ο νέος άνθρωπος, που θα ήταν έτοιμος να δεχτεί την αρχή «από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του» θα είχε ωριμάσει, ώστε να αντιληφθεί έγκαιρα και να αποτρέψει την κατρακύλα προς τους νόμους της αγοράς...

Δε θα παρασυρόταν από τις σειρήνες του καπιταλιστικού παραδείσου, θα είχε έγκαιρα αντιδράσει προτού σιγά - σιγά κυριαρχήσουν οι τάσεις που έκαναν τη σοσιαλιστική παραγωγή εμπόρευμα, το πριμ απάτη-συναλλαγή.

Και φυσικά πολύ πριν η κλίκα του Γκορμπατσόφ καταλάβει την εξουσία.

Και θα 'χε έτσι αποφευχθεί το πισωγύρισμα της ιστορίας και η απροσμέτρητη δυστυχία των λαών, όχι μόνον εκείνων που υπέκυψαν στην παλινόρθωση του καπιταλισμού...

Στη Θέση 3. Λέει «...στη συνέχεια αναπτύσσονται οι κομμουνιστικές σχέσεις και ο νέος άνθρωπος...».

Οχι, σύντροφοι. Πιστεύω ακράδαντα πως αν δε διαμορφωθεί και δεν υπάρξει πολύ έγκαιρα, αν δεν ωριμάσει ο αληθινός σοσιαλιστής, αυτός ο νέος άνθρωπος, κάποιες άλλες γενιές θα ξαναδοκιμάσουν τη δική μας βαθιά πίκρα, λόγω άλλων, μελλοντικών ανατροπών...

Η ανίχνευση της Ιστορίας τότε δικαιώνεται πραγματικά και ανοίγει το δρόμο, όταν έχει ως αποτέλεσμα τον εντοπισμό και την αποφυγή όλων εκείνων των συνθηκών που τον έκλεισαν...

Αυτόν το νέο άνθρωπο πρέπει σιγά και σταθερά από τώρα να τον οικοδομούμε μέσα στο Κόμμα μας. Σε όλη την κλίμακα, αλλά ιδιαίτερα στα μεσαία στελέχη και τα απλά μέλη.

Η επιλογή και ανάδειξη στελεχών είναι πολύ σημαντική υπόθεση, για να προωθείται με βάση ατομικές γνωριμίες ή επιφανειακά κριτήρια. Το ίδιο ισχύει για την επιλογή επαγγελματικών στελεχών. Το Κόμμα μας έχει πολύ πικρή εμπειρία από την άστοχη ανάδειξη στελεχών, ακόμα και ή κυρίως επαγγελματικών. (Που βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα).

Η απαρέγκλιτη τήρηση των καταστατικών μας αρχών αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κριτήριο.

Συντροφικά

Ρένα Λευκαδίτου

Ριζοσπάστης - 20 Ιανουαρίου 2009

ΛΙΤΣΑΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - Σημειώσεις για το σοσιαλισμό

1. Είναι αυτονόητο ότι χωρίς παραγωγή δεν υπάρχει κατανομή. Παράλληλα «ο χειρόμυλος μας δίνει τη φεουδαρχική κοινωνία, ο ατμόμυλος την κοινωνία των βιομηχανικών καπιταλιστών» (Μαρξ). Το πρώτο ερώτημα λοιπόν είναι ποια πρέπει να είναι τα αντίστοιχα του σοσιαλισμού - κομμουνισμού, υλικοτεχνικά χαρακτηριστικά της οικονομικής βάσης. Μήπως η εκμηχανισμένη - αυτοματοποιημένη και στον κομμουνισμό πλέρια αυτοματοποιημένη παραγωγή;

Αν ναι, τότε θα πρέπει να υπάρχει για τη χώρα μας αναφορά α) στα χαρακτηριστικά της βιομηχανίας, στις συνέπειες που απορρέουν απ' τη συμμετοχή της στο διεθνή καταμερισμό εργασίας β) στους τρόπους αντιμετώπισης της οικονομικής εξάρτησης, των συνεπειών της απουσίας βαριάς βιομηχανίας. Στόχος, η προβολή των δυνατοτήτων ανάπτυξης των μέσων παραγωγής, στο πλαίσιο σύνδεσης της εντατικής διευρυμένης αναπαραγωγής με την εργατική συμμετοχή και την προστασία ανθρώπου-περιβάλλοντος.

Μόνο στη βάση ανάλυσης της υφιστάμενης τεχνικοοικονομικής παραγωγικής δομής και της σκιαγράφησης των δυνατοτήτων της μελλοντικής είναι δυνατή η εξαγωγή συμπερασμάτων για τις δυνατότητες, διαδικασίες, μεγέθη, μορφές και ρυθμούς ανάπτυξης α) της πραγματικής κοινωνικοποίησης και όχι τυπικής β) του κεντρικού σχεδιασμού γ) της συμμετοχής των εργαζομένων στη διοίκηση κατ' αρχάς του παραγωγικού μηχανισμού, και τέλος για το ρυθμό απονέκρωσης του νόμου της αξίας και των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων.

Πρόκειται επί της ουσίας, ανεξάρτητα από αδυναμίες, για το οικονομικό πρόγραμμα που το κόμμα απ' το '70 αντιστοιχούσε στη «δημοκρατία του λαού» και είχε ως στόχο την αντιμετώπιση της οικονομικής εξάρτησης, της στρεβλής καπιταλιστικής ανάπτυξης. Στην εισήγηση της ΚΕ στο 15ο Συνέδριο αναφερόταν ότι η αντιμετώπιση των συνεπειών της εξάρτησης «δεν μπορεί να γίνει από οποιαδήποτε κυβέρνηση, εκτός από την εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της» (Ντοκουμέντα 15ου σελ. 31.) Ομως, η απουσία σχετικών οικονομικών αναλύσεων και καθηκόντων, ιδιαίτερα στις Θέσεις για το 18ο, στερεί την υλική βάση για όλες τις υπόλοιπες εκτιμήσεις, προσδίδοντάς τους βολουνταριστικό χαρακτήρα.

Από πού αντλεί η ΚΕ τη σιγουριά (σελ. 40) ότι με την «υλοποίηση του πρώτου κρατικού σχεδίου, ήδη περιορίζεται η λειτουργία των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων»;

Πρόκειται για ευχή ή πραγματική δυνατότητα; Αν πρόκειται για δυνατότητα, η ΚΕ θα έπρεπε να εξηγεί, βασιζόμενη σε επιστημονικές μελέτες, τι είδους τιμές θα μπορούσε να καθορίσει ο κεντρικός σχεδιασμός, όταν το μεγαλύτερο μέρος του μηχανολογικού εξοπλισμού της βιομηχανίας και μέρος των καυσίμων, είναι εισαγόμενο. Αν πρόκειται για υπόθεση του μακρινού μέλλοντος, ποια είναι τα συγκεκριμένα άμεσα μέτρα που θα έπρεπε να πάρει μια εργατική εξουσία, προκειμένου να καταστούν εφαρμόσιμες όλες οι υπόλοιπες επιδιώξεις; Πάντως, η άποψη στην ίδια παράγραφο, ότι ο συνεχής περιορισμός τους «...συνδέεται με τη σχεδιασμένη επέκταση των κομμουνιστικών σχέσεων σε όλη την παραγωγή και την κατανομή...» μας επαναφέρει στην αρχή, καθώς η «επέκταση των κομμουνιστικών σχέσεων» συνδέεται με την ανάπτυξη των Π.Δ. Το πρόβλημα είναι ότι εκτός μιας αοριστολογίας (σελ. 38), σχετικές αναφορές απουσιάζουν και μάλιστα για την υποδιαίρεση Ι.

Η εργατική τάξη δεν επιλέγει ελεύθερα τις Π.Δ. της, αντιστοιχώντας τους τις Π.Σ. που επιθυμεί, και οι νέες Π.Σ. αποτελούν μορφή ανάπτυξης των Π.Δ. μόνο όταν αρχικά, μετατρέπουν υπάρχουσες δυνατότητες σε υλική δύναμη.

Μόνο οικοδομώντας σταδιακά μια αντίστοιχη του σοσιαλισμού οικονομική βάση αποκτούν νόημα οι αναφορές στον άμεσο κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας καθώς και στην ολοκληρωτική κατάργηση των άλλων μορφών ιδιοκτησίας. Οταν δηλαδή εξαλείφεται σταδιακά ο κατακερματισμός της παραγωγικής δραστηριότητας και η σοσιαλιστική οργάνωση της εργασίας αποδεικνύει έμπρακτα την ικανότητά της να ικανοποιεί τις αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού, μέσω ενός βασικού κριτηρίου: της ανόδου της παραγωγικότητας (αύξηση αποδοτικότητας εργασίας, χρήσης μηχανολογικού εξοπλισμού, εξοικονόμησης πόρων, με μείωση εργάσιμου χρόνου, προστασία ανθρώπου-περιβάλλοντος).

Σε γενικές γραμμές και σε ό,τι αφορά τα ζητήματα κατανομής και του νόμου της αξίας, η ΚΕ θέτει ζητήματα που δεν μπορεί να λύσει, αν πρώτα δεν καταπιαστεί με τη μελέτη των χαρακτηριστικών της υλικοτεχνικής βάσης του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Φαίνεται ότι οι Θέσεις βρίσκονται πίσω και από την ελλιπή-μονόπλευρη αναφορά του κομματικού προγράμματος: «Η σοσιαλιστική εξουσία υπολογίζει την επίδραση της λειτουργίας του νόμου της αξίας, αξιοποιεί τις εμπορευματοχρηματικές σχέσεις στα πλαίσια της σχεδιασμένης παραγωγικής και της κοινωνικής ιδιοκτησίας...» (Ντοκουμέντα 15ου σελ. 128).

2. Η συμμετοχή των εργαζομένων αποτελεί ηθικο-πολιτική υποχρέωση απέναντι στην εργατική τάξη ή υλική αναγκαιότητα;

Η νέου τύπου ανάπτυξη του παραγωγικού μηχανισμού δημιουργεί προϋποθέσεις για την αναβάθμιση του ρόλου του εργαζόμενου, την αλλαγή του χαρακτήρα της εργασίας, δρομολογώντας τη σταδιακή κατάργηση του καταμερισμού εργασίας μεταξύ εκτελεστικών και διευθυντικών καθηκόντων. Η αξιοποίηση των προϋποθέσεων αυτών απαιτεί για την ανάπτυξη του ανθρώπου, της κύριας Π.Δ., τη διαμόρφωση ενός πλέγματος πολιτικών συνθηκών που θα διασφαλίζει την ολόπλευρη μόρφωση και ενημέρωσή του για όλες τις δημόσιες υποθέσεις, την ελευθερία έκφρασης. Αυτό αποτελεί αντικειμενική συνθήκη για την ουσιαστική και όχι τυπική συμμετοχή των εργαζομένων στην άσκηση εργατικού και κοινωνικού ελέγχου. Αποτελεί υλική ανάγκη για τη διαμόρφωση ενός νέου τύπου παραγωγού.
Οσο περισσότερο η αναζήτηση, η μελέτη πληροφοριών και εκτιμήσεων, η αντιπαράθεση και η εξαγωγή συμπερασμάτων απορρέει από το ίδιο το αντικείμενο ή πεδίο εργασίας, όσο περισσότερο η εργασία αποκτά επιστημονικό χαρακτήρα, ή πρέπει να αποκτήσει, τόσο πιο αναγκαία γίνεται η παραπάνω συνθήκη.

Οι Θέσεις σελ. 42 αναφέρουν: «Πυρήνες της εργατικής εξουσίας θα είναι οι παραγωγικές μονάδες.. στους οποίους θα ασκείται και ο εργατικός και κοινωνικός έλεγχος της διεύθυνσης... Θεσμοθετείται και πρακτικά εξασφαλίζεται η άσκηση του εργατικού και κοινωνικού ελέγχου, η απρόσκοπτη άσκηση κριτικής σε αποφάσεις... που εμποδίζουν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, η καταγγελία υποκειμενικών (;) αυθαιρεσιών... παρεκκλίσεων από τις σοσιαλιστικές - κομμουνιστικές αρχές».

Ομως, α) Ο έλεγχος περιορίζεται στη διεύθυνση της ξεχωριστής μονάδας, αφού δεν αναφέρει και όλες τις δημόσιες υποθέσεις.

β) Χωρίς ενημέρωση, διαφάνεια όλων των δημόσιων υποθέσεων, εξασφάλιση της ελεύθερης έκφρασης, συμμετοχής των εργαζομένων στις πολιτικές διαδικασίες, τα παραπάνω αποτελούν κενό γράμμα.

γ) Αλλες «κομμουνιστικές αρχές» είχε το ΚΚΣΕ τη δεκαετία του '20 άλλες τη δεκαετία του '30 και '60. Οποιος θεωρούσε ότι αυτές οι αρχές δεν ήταν κομμουνιστικές επιδιώκοντας να ασκήσει κριτική, τι «πρακτικές» δυνατότητες είχε και θα έχει;

Οι Θέσεις βρίσκονται πίσω απ' το πρόγραμμα, το οποίο αναφέρει: «η σοσιαλιστική δημοκρατία θα κατοχυρώνει την ύπαρξη των κομμάτων που δρουν μέσα στα πλαίσια του σοσιαλιστικού συντάγματος. Κοινωνικοπολιτικές ενώσεις (...) αναπτύσσουν το δικό τους σημαντικό ρόλο (...) ιδιαίτερα τα εργατικά συνδικάτα είναι οι φορείς με τους οποίους η εργατική τάξη ελέγχει το κράτος της, προστατεύεται από κινδύνους (...) απόσπασης από το γενικό συμφέρον» (Ντοκουμέντα σελ. 126).

«Πού είναι η αναφορά στο ρόλο των εργατικών ενώσεων; Εδώ όμως φαίνεται και η αποσιώπηση των σοβαρών παραβιάσεων της εσωκομματικής και σοσιαλιστικής δημοκρατίας καθ' όλη σχεδόν την περίοδο οικοδόμησης του σοσιαλισμού (Κεφάλαιο Γ.).

Το ΚΚ για να συμβάλει στη δημιουργία ολόπλευρα ανεπτυγμένων προσωπικοτήτων πρέπει ήδη κατά την περίοδο οικοδόμησης των βάσεων του σοσιαλισμού, να προσελκύει ενεργά το σύνολο των εργαζομένων στις υποθέσεις της νέας κοινωνίας, θεωρώντας την αντιπαράθεση και σύγκρουση ιδεών κινητήρια δύναμη της πνευματικής ανάπτυξης, αφού αυτή σε γενικές γραμμές αντανακλά λίγο ή πολύ πραγματικά προβλήματα στα οποία προσκρούουν οι εργαζόμενοι στην καθημερινή τους ζωή και απορρέουν από τις αντικειμενικές αντιφάσεις της υλικής τους αναπαραγωγής. Ο περιορισμός αυτής της ελευθερίας αποσύνθεσε στις σοσιαλιστικές χώρες την πολιτική συγκρότηση της εργατικής τάξης, την απονέκρωσε πνευματικά, μετατρέποντάς τη σε άβουλο χειροκροτητή της κάθε κομματικής ηγεσίας και του πολιτικού προγράμματος που αυτή εκπροσωπούσε.

Η κριτική αντίληψη, η επαγρύπνηση, η τόλμη, η ετοιμότητα για ανάληψη δράσης για την υπεράσπιση και ανάπτυξη του σοσιαλισμού, η ανιδιοτέλεια και γενικά η ηθική ακεραιότητα είναι ιδιότητες που αναπτύσσονται, μόνο στο βαθμό που ασκούνται. Αποτελούν τη μόνη εγγύηση για την επιβίωση του σοσιαλισμού, για τη διατήρηση και ανάπτυξη του πρωτοπόρου ρόλου ενός κομμουνιστικού κόμματος.

Παναγιώτης Λίτσας
ΚΟΒ Άνω Κυψέλης

Ριζοσπάστης - 20 Ιανουαρίου 2009

ΝΑΚΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ - Για τη συσπείρωση των μαζών

Οι Θέσεις της ΚΕ ανταποκρίνονται στους στόχους και στις ανάγκες που απορρέουν από το χαρακτήρα και τη στρατηγική του ΚΚΕ για τη λαϊκή εξουσία και οικονομία, το σοσιαλισμό.

Αναμφίβολα το κόμμα μας βρίσκεται σε ανοδική πορεία, σε καλύτερη θέση συγκριτικά με την περίοδο του 17ου. Η πρόοδος αυτή οφείλεται στη μακρόχρονη δουλειά που τα αποτελέσματά της γίνονται σήμερα περισσότερο ορατά. Στο τετράχρονο έγιναν θετικά βήματα στην ενίσχυση του Κόμματος, στον καλύτερο πολιτικοϊδεολογικό και οργανωτικό προσανατολισμό της δουλειάς του στην εργατική τάξη και στη νεολαία, σοβαρά βήματα στην εκλαΐκευση της πρότασης πολιτικής διεξόδου, στη διαμόρφωση κεντρικών επεξεργασιών με βάση τη στρατηγική μας, όπως και θετικά βήματα στο κίνημα. Στο ίδιο διάστημα η επιβεβαίωση της πολιτικής του ΚΚΕ έγινε ορατή σε πλατύτερες μάζες, πράγμα που σ' ένα βαθμό εισπράττουμε σήμερα σε πολλούς τομείς. Ολα αυτά αυξάνουν τις απαιτήσεις.

Ο προβληματισμός του παρόντος κειμένου αφορά στη δουλιά του κόμματος για τη συσπείρωση δυνάμεων γύρω από την πολιτική του, την ενίσχυση της αντιιμπεριαλιστικής πάλης, τη συγκέντρωση δυνάμεων για τη συγκρότηση του ΑΑΔΜ

Στην εξέταση του παραπάνω προβλήματος επισημαίνω τα παρακάτω:
  • Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και δυσκολιών για την περαιτέρω μακροημέρευση του δικομματικού σκηνικού, τα μικρά βήματα στη διεύρυνση των δυνάμεων στα μέτωπα συσπείρωσης και πάλης, δεν αντιστοιχούν με την αύξηση της επιρροής του ΚΚΕ, τη γενικότερη επίδραση του στις λαϊκές μάζες και στο πολιτικό σκηνικό. Παρά τη γενικότερη πρόοδο του κόμματος, αυτά τα βήματα δεν αντιστοιχούν επίσης και στις γενικότερες διεργασίες που συντελούνται στις λαϊκές συνειδήσεις. Πρέπει να μελετήσουμε περισσότερο, να βαθύνουμε πάνω στην υπάρχουσα γραμμή για τη συσπείρωση λαϊκών δυνάμεων, προκειμένου να επιτύχουμε την έξοδο στην πάλη πλατιών λαϊκών μαζών. Σε αυτό το δύσκολο καθήκον πρέπει να ανταποκριθούμε σε συνθήκες ελιγμών και σχετικής ενδυνάμωσης του ρεφορμισμού, του οπορτουνισμού και της σοσιαλδημοκρατίας και των πολιτικών τους φορέων που, φορώντας την προβιά του «φίλου του λαού», υπονομεύουν τη λαϊκή πάλη και την προοπτική απεγκλωβισμού του λαού από «λύσεις» μέσα στο σύστημα. Η ασταμάτητη αντιπαράθεση μαζί τους είναι όρος για την αποτελεσματικότητα της πάλης, για να αποδεσμεύονται λαϊκές δυνάμεις από την επιρροή τους, για να ενισχύεται η συσπείρωση του λαού, το Μέτωπο για τη λαϊκή εξουσία και οικονομία.
  • Η πρόοδος στην προσαρμογή της δουλειάς με βάση τη στρατηγική, είναι ακόμη στην αρχή. Δεν έγιναν όσα απαραίτητα βήματα μπορούσαν να γίνουν. Η αναφορά στην ανάγκη αυτή αν δε συνοδεύεται από μέτρα επεξεργασίας και εξειδίκευσης της γενικής πολιτικής γραμμής στο χώρο ευθύνης, ενδέχεται να παρερμηνεύεται ή ακόμα και, κάτω από το βάρος των δυσκολιών, να μετατρέπεται σε άλλοθι για την υποβάθμιση της πάλης για συσπείρωση ευρύτερων δυνάμεων πάνω σε «μικρά» και μεγάλα προβλήματα που απασχολούν τις μάζες, με συνέπεια να «αρκούμαστε» σε δουλειά μικρής εμβέλειας, κυρίως γύρω από τις δυνάμεις μας. Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος κάθε αναφορά στη δουλιά με βάση τη στρατηγική, στην πράξη να παραμένει κενό γράμμα αν δε συνοδεύεται από κοπιώδη επεξεργασία που να απαντά συγκεκριμένα και σε κάθε χώρο το πώς θα γίνεται η διεύρυνση των δυνάμεων, η ενίσχυση της λαϊκής συσπείρωσης και η ανάπτυξη της κοινωνικής συμμαχίας. Με ποια αιτήματα - κρίκους θα προωθείται αυτή. Δεν αρκούν οι όποιες από τα πάνω επεξεργασίες. Πρέπει η ικανότητα εξειδίκευσης για τη συσπείρωση ευρύτερων δυνάμεων και την κοινωνική συμμαχία, να κάνει τώρα πραγματικά και όχι εμβρυακά βήματα. Με αποτελέσματα σε βασικούς χώρους. Επομένως χρειάζεται πολύ δουλειά ακόμη για να πούμε ότι έχουμε κάνει αξιοσημείωτα βήματα στην εξειδίκευση με βάση τη στρατηγική μας κατά χώρο, κλάδο, κίνημα. Αν είχαμε κάνει περισσότερα βήματα, αυτά θα οδηγούσαν σε πιο ορατή συσπείρωση δυνάμεων. Η εκτίμηση αυτή καθόλου δε μειώνει τις εξαίρετες προσπάθειες που γίνονται ιδιαίτερα σε εργατικούς κλάδους.
  • Ο σχεδιασμός και η καθημερινή δράση που υποτάσσεται και υπηρετεί τη στρατηγική του κόμματος όχι μόνο δε δυσκολεύει, αλλά απελευθερώνει δυνατότητες, δίνει διέξοδο και απάντηση στα λαϊκά προβλήματα και στις αιτίες τους, στην κατεύθυνση της πάλης και στην προοπτική των αγώνων. Αν σωστά κατανοείται, αν σωστά και με κόπο εξειδικεύεται κατά κλάδο, τομέα, κίνημα, τότε παρά τις δυσκολίες μπορεί να δώσει φτερά στην υπόθεση της συσπείρωσης ευρύτερων λαϊκών δυνάμεων που εξακολουθεί να παραμένει ισχνή, μπορεί να δώσει πνοή, δύναμη και «υλικό» για τη συγκρότηση του Μετώπου.
  • Η δουλειά με βάση τη στρατηγική δε σημαίνει φυσικά ότι η συσπείρωση των ευρύτερων λαϊκών δυνάμεων γίνεται με τη στρατηγική του ΚΚΕ, αλλά με αιτήματα και πλαίσιο πάλης που παίρνουν υπόψη τις ανάγκες των εργαζομένων και το επίπεδο των μαζών, με αιτήματα που στη συνολική τους κατεύθυνση ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αντιιμπεριαλιστικής πάλης, ενισχύουν την κοινωνική συμμαχία γύρω από κοινά αιτήματα και στόχους, υπηρετούν τη συσπείρωση δυνάμεων σε αντιιμπεριαλιστική-αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση. Επομένως, χρειάζεται πολύ περισσότερη προσπάθεια για να αποκτηθεί η ικανότητα εξειδίκευσης της δουλειάς και των στόχων με βάση τη στρατηγική του κόμματος και όχι με μια τυχόν λαθεμένη ερμηνεία στο πώς αυτή προωθείται. Η ενίσχυση αυτού του στοιχείου μέχρι την ΚΟΒ μπορεί να δώσει σημαντική πείρα, πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο στη δράση της, να ανανεώσει και δυναμώσει τους αγωνιστικούς δεσμούς της με τις μάζες, να θέσει σε κίνηση ευρύτερες δυνάμεις. Οπως δείχνουν ορισμένες σχετικά πρόσφατες εσωτερικές και διεθνείς εξελίξεις και φαινόμενα, υπό ορισμένους όρους, μπορεί ακόμη και για τα πιο «απλά» ως τα πιο σύνθετα προβλήματα, να επιτευχθεί συσπείρωση μαζών, έξοδός τους στο πεδίο της πάλης. Σε τέτοιες εξελίξεις το κόμμα πρέπει να είναι έτοιμο. Μέσα στις μάζες και μπροστάρης σε όλα τα προβλήματά τους. Στην κορυφή και στη βάση. Ετσι ανδρώθηκε 90 χρόνια. Ως εμπνευστής και οργανωτής της πάλης και αδιάλλακτος πολέμιος του οπορτουνισμού και συμβιβασμού μέσα στο λαϊκό κίνημα. Η ανάγκη βελτίωσης της ικανότητας συσπείρωσης δυνάμεων μπρος στις επερχόμενες βαριές συνέπειες για τα λαϊκά στρώματα από την οικονομική κρίση, αποκτά βαρύνουσα σημασία, οπότε πρέπει να σκύψουμε περισσότερο στο πρόβλημα αυτό.

Γιάννης Νάκης
Μέλος της ΚΕ

Ριζοσπάστης - 18 Ιανουαρίου

ΜΑΙΛΗΣ, ΜΑΚΗΣ - Η δεκαοκταετία που πέρασε

Οι Θέσεις της ΚΕ εγκρίνονται πανηγυρικά στις προσυνεδριακές διαδικασίες. Αυτό δεν εκφράζει μόνο την όλο και πιο στέρεα εμπεδούμενη αντίληψη ότι η πολιτική του ΚΚΕ επιβεβαιώνεται. Σημαίνει και κάτι, που δεν είναι πάντα αυτονόητο: Με ποιες αντιλήψεις η πολιτική του ΚΚΕ συγκρούστηκε και κατισχύει. Αυτή η κατίσχυση αποτελεί τη διαμορφωμένη υποδομή για να προχωρήσει το Κόμμα αποφασιστικά, με βάση το σύνθημα «ΚΚΕ ισχυρό - αντεπίθεση».

Η ουσιαστική βελτίωση της καθοδηγητικής δουλειάς όλων των κομματικών οργάνων συνδέεται ανάμεσα σε άλλα και με τη βαθιά αφομοίωση της πείρας της 18ετίας που πέρασε.

1. Το ΚΚΕ τεκμηρίωσε στο Πρόγραμμά του ότι η επανάσταση στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική. Δηλαδή, ότι ανάμεσα στη σημερινή και στην εργατική εξουσία δεν παρεμβάλλεται άλλη, δεν υπάρχει άλλη. Σε αυτή τη βάση στηρίζεται η επικαιρότητα του σοσιαλισμού. Σε αυτή αναπτύσσεται η τακτική δημιουργίας του ΑΑΔΜ και η στρατηγική της λαϊκής εξουσίας, δηλαδή της σοσιαλιστικής για το ΚΚΕ, που την επεξεργάστηκαν παραπέρα το 16ο και το 17ο Συνέδριο. Το γεγονός ότι το Μέτωπο δεν ξεκινάει υποχρεωτικά ως επαναστατικό, αλλά διαμορφώνεται ως τέτοιο στην πορεία, σε τίποτα δεν αλλάζει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης.

Δίχως αυτή τη στρατηγική, δε θα υπήρχε η επιβεβαιωμένη πολιτική του Κόμματος, ενώ θα ακυρωνόταν η στρατηγική του, αν το ΚΚΕ αποδεχόταν τα περί «εξαρτημένης Ελλάδας που δε βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο», όπως γράφτηκε στον προσυνεδριακό διάλογο. Αυτή η αντίληψη σημαίνει απόρριψη του Μετώπου ως τακτικής και της ουσίας του, σημαίνει πάλη όχι για τη λαϊκή εξουσία, σημαίνει ρεφορμισμό, παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζόμενα από τον αρθρογράφο.

Η γραμμή για την οικοδόμηση του ΑΑΔΜ δεν υλοποιείται στη λογική της «κοινής δράσης πάνω στα προβλήματα» (με ποιους άραγε; Τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ;). Οικοδομείται με την ισχυροποίηση του επαναστατικού ΚΚΕ και στο έδαφος της αντιπαράθεσης με τη στρατηγική του κεφαλαίου. Δηλαδή, το Μέτωπο διαμορφώνεται στη γραμμή που φέρνει το αύριο στο σήμερα, συνδέει την τακτική με τη λαϊκή εξουσία (κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής). Αυτή η γραμμή αλλάζει ριζικά συνειδήσεις και αυτό είναι το ζητούμενο.

Και έφερε αποτελέσματα. Σακάτεψε τους κοινωνικούς διαλόγους, έφθειρε τη συναίνεση γενικότερα και με την ΕΕ, έδωσε φτερό στις πρωτοποριακές δυνάμεις (κομμουνιστές και συνεπείς συνεργαζόμενους), άπλωσε το κύρος του ΚΚΕ, το κατέστησε τον υπολογίσιμο αντίπαλο της αστικής τάξης.

Αυτή η πολιτική δεν μπορεί να προχωρήσει, χωρίς τη σταθερή ιδεολογική επίθεση κατά των κομμάτων του κεφαλαίου (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ), χωρίς τον ανειρήνευτο αγώνα κατά του θανατηφόρου ιού του οπορτουνισμού, που κύριος (όχι μοναδικός) εκφραστής του είναι ο ΣΥΡΙΖΑ.

2. Τα παραπάνω αποτελούν το μεδούλι του τι κίνημα χρειάζεται, σε ποιο αυλάκι συγκροτείται η ανασύνταξη του εργατικού κινήματος και η συσπείρωση με τους μικρομεσαίους. Το ΠΑΜΕ, η ΠΑΣΥ, το συμμαχικό τους κίνημα των αυτοαπασχολούμενων, είναι πρωτογενείς οντότητες της πελώριας κοινωνικής συμμαχίας που θα στηρίξει το Μέτωπο ως έρμα του και σκάφος του. Τα λαϊκά προβλήματα δε λύνονται στο έδαφος του καπιταλισμού, όπως επίσης γράφτηκε. Με ένα τέτοιο κίνημα μπορείς κατιτί να αποσπάσεις, που θα χαθεί στην πορεία αν η αντεπίθεση δεν προχωρήσει, για να τα πάρει ο λαός όλα.

Η επίθεση κατά του ΚΚΕ πατάει και στο «επιχείρημα», κατά πόσο προχώρησε το ΑΑΔΜ.

Αυτή η αστική μπουρδολογία, που υπολογίζει ότι θα βρει στο ΚΚΕ και στην ΚΝΕ κλαούνηδες ή από πεποίθηση δέκτες της, αποδίδει σε «σεχταρισμό» ότι το ΑΑΔΜ βρίσκεται σε εμβρυακή μορφή.

Το ίδιο και όταν τα εκλογικά ποσοστά του ΚΚΕ είναι στάσιμα. Και ζητάνε να ...προβληματιστούμε όταν οι δημοσκοπήσεις φέρνουν τον ΣΥΡΙΖΑ μπροστά! Οταν αυτό αλλάζει, καταπίνουν τη γλώσσα. Επειδή ωστόσο δεν τους πιάνεις πουθενά, το τροπάρι συνεχίζεται με το πόσο πιο ψηλά θα πήγαινε το ΚΚΕ, αν δεν είχε γραμμή απομόνωσης!... Ψηλά, μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ, για να τα ακουμπήσει στο ΠΑΣΟΚ και να κάνουμε τη μεγάλη αριστερά!... Ετσι, η ταχυδακτυλουργία «δεξιά - αριστερά» εμφανίζεται σώα και όχι μόνο αβλαβής, αλλά και χρήσιμη!...

Σε αυτά το ΚΚΕ απάντησε από τη σκοπιά της ταξικής πάλης, που την οξύνει, όπως πρέπει να κάνει ένα επαναστατικό κόμμα που στάθηκε όρθιο και προχωρεί ακριβώς επειδή επεξεργάστηκε τη γραμμή του διδαγμένο από την ελληνική και διεθνή πείρα του κομμουνιστικού κινήματος. Δίχως αυτό το επίτευγμα, δε θα βρισκόταν στο επίπεδο προόδου που βρίσκεται.

Συσπείρωση δυνάμεων, λοιπόν, με στόχους πάλης που αντιστρατεύονται την υπόκλιση στα κέρδη. Συσπείρωση με άτομα, μάζες, που δε συμφωνούμε σε όλα, αλλά βρίσκονται σε γραμμή ταξικής πάλης.

Συσπείρωση, με πόλεμο στις απόψεις περί «ενότητας ή κοινής δράσης της αριστεράς», όπως πιέζουν και διάφοροι διανοούμενοι, που, συνειδητά ή όχι, πρακτορεύουν επιδιώξεις της «προοδευτικής» αστικής τάξης και του οπορτουνισμού.

Στη σκέψη του Κόμματος είναι καθαρή η σκληρότητα της ταξικής πάλης, οι συνθήκες γαλέρας που κυριαρχούν στα εργοστάσια και σε άλλους χώρους, το τι προσπάθειες χρειάζονται ακόμη και για να γραφτεί στο σωματείο ο εργάτης. Η πάλη δε διεξάγεται μόνο κατά της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και των δύο μαζί, αλλά και κατά κάθε κεφαλαιοκράτη, γενικά του κεφαλαίου.

Τα προηγούμενα δεν παραγνωρίζουν τις υποκειμενικές αδυναμίες, για τις οποίες εξάλλου γίνεται λόγος στις Θέσεις της ΚΕ.

3. Ισχυρό ΚΚΕ σημαίνει και αύξηση των εργατικών στελεχών σε όλα τα επίπεδα. Εργατικών στελεχών με ατόφια προλεταριακή συνείδηση. Τέτοιοι κομμουνιστές έχουν αναδειχτεί και κοσμούν το ΚΚΕ με την ανιδιοτελή, γεμάτη αυτοθυσία και σταθερή στάση τους στις αρχές της ταξικής πάλης. Το Κόμμα έχει ανάγκη από τη θωράκιση όλων των καθοδηγητικών οργάνων με τέτοιους συντρόφους. Ερχονται θύελλες (που πρέπει να ευχόμαστε - αξιοποιούμε) και χρειάζονται ατσάλινα τιμόνια. Σε καμιά περίπτωση να μην «καταπιεί» τον εργάτη η μικροαστική ψυχολογία.

Μάκης Μαΐλης

Ριζοσπάστης - 18 Ιανουαρίου 2009

ΜΠΑΛΩΜΕΝΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ - Για το σοσιαλισμό

Για να μη χάσουμε τον μπούσουλα στη μελέτη των αιτιών των αντεπαναστατικών ανατροπών, οφείλουμε να κρατήσουμε σταθερό το φαναράκι που θα μας οδηγήσει, την επιστημονική μας μέθοδο, το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό. Με λίγα λόγια, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προσεγγίσουμε τα γεγονότα και τις διάφορες απόψεις στη σύνδεσή τους με τα υπόλοιπα γεγονότα, στη συνεχή κίνησή τους, να προσεγγίσουμε τις αντιθέσεις που βρίσκονται πίσω από αυτήν την κίνηση. Με μια πρόταση, να τα προσεγγίσουμε ζωντανά και όχι νεκρά. Μόνο με την πολύ αυστηρή προσκόλληση σε αυτή τη μέθοδο, υπάρχει δυνατότητα να προσεγγίσουμε την ουσία, την καρδιά του υπό μελέτη φαινομένου (η οποία κρύβεται πολύ καλά από το γυμνό και γεμάτο συναισθηματισμό μάτι) και να μην παρασυρθούμε σε επικίνδυνα μονοπάτια. Η γνώμη μου είναι ότι το κείμενο της ΚΕ ακολουθεί μια τέτοια προσέγγιση και είναι πολύ προσεκτικό ακόμα και στη διατύπωση. Λόγω χώρου θα σταθώ στα εξής τρία ζητήματα:

1) Διαφορετικές απόψεις εμφανίστηκαν γύρω από τη θέση, σύμφωνα με την οποία «Ως σημείο στροφής ξεχωρίζει το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ». Κάποιοι αναρωτιούνται μήπως η παραπάνω φράση αποτελεί ένδειξη μεταφυσικής προσέγγισης, στην ακραία έκφραση της οποίας όλα τα δεινά και οι διαστρεβλώσεις ξεκίνησαν από το θάνατο του Στάλιν ή από το 1956 που έλαβε χώρα το 20ό Συνέδριο. Το Κόμμα πάντα συγκρουόταν με αυτές τις μεταφυσικές απόψεις και τους φορείς τους. Μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι όσοι έχουν αυτήν την άποψη υποτιμούν τη συλλογική σκέψη του Κόμματος και δεν παρακολουθούν τις επεξεργασίες και την ανησυχία του, η οποία απλώνεται σε όλη την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Το Κόμμα μας μιλάει για νίκη της αντεπανάστασης στο τέλος της δεκαετίας του '80, με την ψήφιση νόμου θεσμικής κατοχύρωσης των καπιταλιστικών σχέσεων και όχι στις ...5/3/53. Αναφορικά με το 20ό Συνέδριο, μιλάει για επικράτηση της οπορτουνιστικής αντίληψης σε μια σειρά ζητήματα, η οποία στην πορεία μετατράπηκε σε αντεπαναστατική δύναμη.

Αλήθεια, όμως, το γεγονός ότι προσεγγίζεται η περίοδος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ενότητα και τη συνέχειά της αναιρεί την ύπαρξη «ασυνεχειών» μέσα σε αυτή τη «συνέχεια»; Η διαλεκτική προσέγγιση επιτάσσει αρνητική απάντηση. Η σημαντικότερη ασυνέχεια σωστά εκτιμάται το 20ό Συνέδριο, στο οποίο επικράτησαν στο Κόμμα οπορτουνιστικές απόψεις σχετικά με τα τρία ζητήματα, οικονομία, πολιτική, στρατηγική του κομμουνιστικού κινήματος. Το να αρνείσαι αυτήν την ασυνέχεια μέσα στη συνέχεια δεν μπορεί να θεωρείται υπόδειγμα διαλεκτικής προσέγγισης. Φυσικά, αυτές οι απόψεις δεν προέκυψαν με παρθενογένεση. Στηριζόταν σε αδυναμίες της επαναστατικής περιόδου. Ηταν το αρνητικό αποτέλεσμα της οξυμένης διαπάλης στην αντίληψη του κόμματος, μιας διαπάλης που αντανακλούσε την όξυνση της ταξικής πάλης στο πεδίο της οικονομίας και εκφράστηκε τόσο με τη σύγκρουση δύο βασικών ρευμάτων, εκ των οποίων ορθά επισημαίνεται ότι το συνεπές βρισκόταν υπό την ηγεμονία του Στάλιν, όσο και με σκαμπανεβάσματα στο ίδιο το επαναστατικό στρατόπεδο και στα μυαλά, φυσικά, των ηγετών του. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την κυριαρχία της επαναστατικής γραμμής σε αυτό το διάστημα μέσα σε «φωτιά και σίδερο». Αλλο πράγμα η αντιπαράθεση της επαναστατικής και της οπορτουνιστικής αντίληψης με νίκη της επαναστατικής πλευράς και άλλο πράγμα η ίδια αντιπαράθεση με νίκη της οπορτουνιστικής πλευράς. Αλλο πράγμα η εμβάθυνση και ενδυνάμωση του κεντρικού σχεδιασμού, των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής και άλλο η αποδυνάμωσή τους.

2) Αφού ξεκαθαρίσουμε τα δύο στρατόπεδα, ιδιαίτερη σημασία έχει η μελέτη των αντιφάσεων της ανάλυσης του επαναστατικού στρατοπέδου. Θα συμφωνήσω ότι «αδύνατο σημείο του επαναστατικού ρεύματος ήταν η μη ολοκληρωμένη ερμηνεία των σχέσεων κατανομής, όσον αφορά το μέρος του κοινωνικού προϊόντος που κατανέμεται ανάλογα με την εργασία». Κατά τη γνώμη μου, αυτή η βασική αδυναμία συνδέεται και με τη λαθεμένη άποψη, όπως εκφράστηκε από τον Στάλιν, ότι «τα καταναλωτικά προϊόντα παράγονται και καταναλώνονται ως εμπορεύματα, που υπόκεινται στη δράση του νόμου της αξίας στην παραγωγή». Η άποψη αυτή είναι λαθεμένη, αφού τα προϊόντα που παράγονται από τον κοινωνικοποιημένο τομέα ανήκουν άμεσα στην κοινωνία και (μετά από τις αναγκαίες αφαιρέσεις) μοιράζονται στα μέλη της «ανάλογα με την εργασία τους». Ο Στάλιν, κάτω από την τεράστια πίεση της ανόδου της παραγωγικότητας, ταύτισε την άνοδο της παραγωγικότητας με τον «υπολογισμό της δράσης του νόμου της αξίας».

Ο Λένιν, μάλιστα, υποστήριζε ότι ούτε καν «το προϊόν του σοσιαλιστικού εργοστασίου, που ανταλλάσσεται με αγροτικά είδη διατροφής, δεν είναι εμπόρευμα, δεν είναι πια εμπόρευμα, παύει να είναι εμπόρευμα». Σημείο κλειδί είναι και η ξεκάθαρη πολιτικοοικονομική ερμηνεία του όρου «εμπορευματοχρηματικές σχέσεις», η θολούρα του οποίου δημιούργησε συγχύσεις. Ολα αυτά έχοντας κατά νου ότι σύμφωνα με τον Μαρξ «μονάχα τα προϊόντα αυτοτελών και ανεξάρτητων της μίας από την άλλη ατομικών εργασιών αντιπαρατίθενται το ένα στο άλλο σαν εμπορεύματα;». Τα παραπάνω καθόλου δεν υποτιμούν τους νόμους και τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από την ύπαρξη ομαδικής (και όχι ακόμα κοινωνικής) παραγωγής (η ατομική εμπορευματική παραγωγή ήταν πολύ μικρή). Το αντίθετο, υπονοούν ότι δε μελετήθηκαν αρκετά και σε κάποιο βαθμό δανείστηκαν λίγο παραπάνω απ' όσο χρειαζόταν κατηγορίες της ατομικής παραγωγής για την ερμηνεία τους.

Οι αδυναμίες αυτές του επαναστατικού στρατοπέδου στηριζόταν και στην αδύναμη ανάπτυξη της π.ο. του σοσιαλισμού. Η νέα πραγματικότητα άργησε να ξεφορτωθεί τα παλιά κοστούμια. Το περιεχόμενο των νέων σχέσεων παραγωγής δε βρήκε την έκφρασή του σε νέες οικονομικές κατηγορίες. Στη βάση αυτή χρησιμοποιήθηκαν αδόκιμοι όροι και έννοιες, όπως «εμπορευματική παραγωγή ειδικής φύσης» (για τους 3 τομείς της εμπορευματικής παραγωγής που ξεχώριζε ο Στάλιν), υπήρξε κίνδυνος ταύτισης του εμπορευματικού νόμου της αξίας με το σοσιαλιστικό «νόμο της οικονομίας της εργασίας», υπήρξε μη προσεκτική η χρήση της κατηγορίας «εμπόρευμα» κλπ. Πατώντας πάνω σε αυτό το εννοιολογικό οπλοστάσιο, οι οπορτουνιστές αργότερα άλλαξαν το περιεχόμενο των εννοιών και με ένα μικρό αλματάκι περάσαμε από την «εμπορευματική παραγωγή ειδικής φύσης» στη ...«σοσιαλιστική εμπορευματική παραγωγή».

Οι παραπάνω αδυναμίες δεν μπορούν να σβήσουν την καθόλου αυτονόητη μαρξιστικολενινιστική κατανόηση του ζητήματος και της προοπτικής του από το επαναστατικό στρατόπεδο, με κύριο εκφραστή τον Στάλιν.

3) Τέλος, θέλω να αναφερθώ και στην αντιπαράθεση γύρω από το περιεχόμενο του προγραμματικού όρου «στον καθένα ανάλογα με την ποσότητα και την ποιότητα της εργασίας του». Θεωρώ ότι η θέση που παίρνει το κείμενο είναι η σωστή ερμηνεία του περιεχομένου, σύμφωνη με τις αναλύσεις των κλασικών. Ο Λένιν σημειώνει για το σοσιαλισμό στο Κράτος και Επανάσταση ότι διέπεται από δύο αρχές κατανομής. Η πρώτη είναι ότι «Οποιος δεν εργάζεται δεν τρώει» και η δεύτερη «Για ίση ποσότητα εργασίας ίση ποσότητα προϊόντων».

Οι σχέσεις κατανομής πρέπει να καθρεφτίζουν τις σχέσεις παραγωγής, τον άμεσα κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής. Το κριτήριο του χρόνου εργασίας σαν βασικού κριτηρίου της κατανομής είναι άμεση αντανάκλαση του άμεσα κοινωνικού χαρακτήρα της παραγωγής και στο ανώριμο στάδιο. Αυτό που πρέπει να ανταμείβεται ηθικά και υλικά (πολιτική αμοιβών) στο ανώριμο στάδιο του κομμουνισμού είναι ακριβώς η στάση απέναντι στον άμεσα κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και όχι η ενασχόληση με κάποιο συγκεκριμένο είδος εργασίας. Οπως αναφέρεται και στο κείμενο, το σχέδιο καθορίζει το χρόνο εργασίας με βάση εκτός των άλλων παραγόντων και την ατομική στάση απέναντι στην οργάνωση και στην εκτέλεση της εργασίας. Πρέπει να ανταμείβεται ο πρωτοπόρος βιομηχανικός εργάτης (ή ακόμα καλύτερα το πρωτοπόρο εργοστάσιο) και ο πρωτοπόρος γιατρός (ή ακόμα καλύτερα το πρωτοπόρο νοσοκομείο) και όχι ο γιατρός μόνο και μόνο γιατί είναι γιατρός. Τα παραπάνω δεν αναιρούν το δικαίωμα βραχύχρονης χρησιμοποίησης καλοπληρωμένων αστών ειδικών, στο βαθμό που δεν υπάρχουν προλετάριοι «ειδικοί».

Το κείμενο, τουλάχιστον όπως το κατανοώ εγώ, δε μιλάει για ισοπέδωση ή για αναίρεση όλων των κινήτρων. Αυτό που θέλει να ξεκαθαρίσει είναι η αναίρεση επικίνδυνων, για τη συνολική στάση απέναντι στην άμεση κοινωνική παραγωγή, αστικών κατηγοριών στην πολιτική αμοιβών.

Εχουμε πολλά ακόμα να δούμε, αλλά είμαστε στο σωστό δρόμο.

Μπαλωμένος Χρήστος
ΚΟ Κυκλάδων

Ριζοσπάστης - 18 Ιανουαρίου 2009

ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ - Σκέψεις για το σοσιαλισμό

Ο υποκειμενικός παράγοντας πάντα παίζει ενεργητικό ρόλο στη διαμόρφωση της αντικειμενικής πραγματικότητας σαν οργανικό συστατικό του, είτε αυθόρμητα, είτε έχοντας κατανοήσει τους νόμους και τις νομοτέλειες της αντικειμενικής εξέλιξης, χωρίς να είναι σε θέση να τους αλλάξει, να τους καταργήσει. Γενικότερα ο όποιος υποκειμενικός παράγοντας παίζει καθοριστικό ρόλο μόνο και μόνο όταν ωριμάσουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις σαν καταλύτης επίλυσης των αντιθέσεων.

Η δικτατορία του προλεταριάτου παίζει πολύ πιο ενεργητικό ρόλο στη διαμόρφωση νέων κοινωνικοοικονομικών σχέσεων, διότι οι σχέσεις αυτές δε δημιουργούνται στα πλαίσια του καπιταλισμού και πρέπει να τις οικοδομήσει συνειδητά στο βαθμό που είναι ώριμες οι προϋποθέσεις. Εχοντας μονοσήμαντο χαρακτήρα παίρνει διάφορες μορφές, συμμαχεί με τη φτωχή αγροτιά, μικροαστικά και μεσαία στρώματα ανάλογα με την κοινωνική δομή της συγκεκριμένης χώρας, τους συσχετισμούς των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Η οποιαδήποτε συμμαχία σημαίνει συμβιβασμό, μοίρασμα της εξουσίας με προσωρινές υποχωρήσεις.

Μόνο η διαλεκτική προσέγγιση μπορεί να δώσει ακριβείς ιστορικά, επιστημονικά απαντήσεις. Η εξέταση της οποιασδήποτε πραγματικότητας της κοινωνίας, ταξικής ή μη, σαν μιας ενότητας αντιθέτων που η εσωτερική πάλη τους είναι ο κινητήριος μοχλός της ανάπτυξής της. Ανάπτυξης με ποιοτικά άλματα, αφού προηγηθεί η συσσώρευση κρίσιμης ποσότητας αλλαγών, ανάπτυξη ελικοειδούς μορφής που «επιστρέφει» συνέχεια σε μια ανώτερη ενότητα και εσωτερική διαπάλη των αντιθέτων, διατηρώντας στοιχεία της προηγούμενης. Η πάλη των αντιθέτων είναι απόλυτη, η ενότητά τους σχετική, αυτή είναι και η πηγή της αέναης κίνησης της ύλης σ' οποιαδήποτε μορφή της.

Είναι λάθος να απλουστεύουμε την εικόνα του σοσιαλισμού, απολυτοποιώντας το ρόλο του υποκειμενικού παράγοντα και επιβάλλοντας «επαναστατικά» τις δύο μορφές ιδιοκτησίας, κοινωνική σε κρατική μορφή και συνεταιριστική.

Η επιστημονικά αλήθεια σαν μια απεικόνιση είναι σε εξέλιξη όπως και η πραγματικότητα που απεικονίζει. Η ουσία της όποιας πραγματικότητας έχει πολλά επίπεδα και η πληρέστερη γνώση της απαιτεί συγκεκριμένα ιστορικά στοιχεία, εμπειρία σοσιαλιστικής οικοδόμησης, «για να μάθεις να κολυμπάς πρέπει να μπεις στο νερό», έλεγε ο Λένιν στα Φιλοσοφικά τετράδια. Ο Λένιν έχοντας την ιστορική εμπειρία και γνώση του μονοπωλιακού ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού και νικηφόρας σοσιαλιστικής επανάστασης και μετάβασης προς το σοσιαλισμό εμπλούτισε την επιστημονική απόλυτη αλήθεια του διαλεκτικού (του μόνου επιστημονικού) σοσιαλισμού. Πίστευε στη γρήγορη επαναστατική εξέλιξη στη Ρωσία και σ' όλο τον κόσμο, αλλά έκανε σοβαρότατη διορθωτική παρέμβαση με τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ) και άλλες θέσεις του, σε διαμάχη με τις απόψεις του «στρατιωτικού κομμουνισμού», υποστηρικτής των οποίων αρχικά ήταν και ο Στάλιν, που θεωρούσε απόλυτα αντίστοιχες τις παραγωγικές δυνάμεις με τις παραγωγικές σχέσεις στο σοσιαλισμό, δεν έφτασε στο ύψος της διαλεκτικής υλιστικής αντίληψης που βαθύτατα κατείχε ο Λένιν. Η εργατική τάξη, το προλεταριάτο, όντας ικανό να κατακτήσει την εξουσία, δεν μπορεί βουλησιαρχικά να ανεβάσει το επίπεδο των παραγωγικών δυνάμεων στον απαιτούμενο βαθμό, ώστε να εφαρμόσει άμεσα τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής σ' όλη την οικονομία. Οσο ισχυρό και να είναι το υποκείμενο δεν μπορεί να υπερβεί τις οικονομικές δυνατότητες. Πάμπολλα τα ιστορικά παραδείγματα αποτυχημένης εφαρμογής της κομμούνας, δεν επιστρέφουμε στην κοινωνική ιδιοκτησία της πρωτόγονης κοινότητας, έχουμε ανέβει σε ασύγκριτα υψηλότερο, αν και «παράλληλο» στην έλικα της εξέλιξης, επίπεδο πάλης και ενότητας των αντιθέτων της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας. Αναγκαία ιστορικό αποδείχτηκε και η άρνηση των δελτίων και το πέρασμα στη χρήση του χρήματος, εξάλλου τα δελτία δε σταμάτησαν τις εμπορευματικές σχέσεις, τις κατέβασαν όμως σε αντιπαραγωγικότατο επίπεδο. Γνωστές και οι ιστορικά επιβεβλημένες θέσεις του Στάλιν στο θέμα αυτό.

Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μη αναπτυγμένες οικονομικά χώρες απέδειξε η ιστορία ότι δε γίνεται με τη μετατροπή τους σε κομμούνα, αλλά με την εσωτερική τους στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό εμπορευματική ανάπτυξη, με τη στήριξη πολιτική και οικονομική της διεθνούς δικτατορίας του προλεταριάτου που τους έδωσε την ιστορική δυνατότητα της εξέλιξης σε σοσιαλιστική κατεύθυνση και όχι άμεσης εφαρμογής σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής.

Μόνο με την ολόπλευρη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, χρησιμοποιώντας όλα τα ιστορικά μέσα, νέα πρωτόγνωρα και παλαιά, τους μηχανισμούς των «εμπορευματικών» σχέσεων, θα οδηγηθούμε στην άμεση ικανοποίηση βασικών αναγκών, ξεπερνώντας τις «εμπορευματικές» σχέσεις. Οχι στη μεικτή οικονομία. Χωρίς οικονομική εξουσία, άρα την κατοχή των βασικών συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, δε νοείται δικτατορία του προλεταριάτου. Οχι όμως και στην υπερεπαναστατική βιασύνη της γρήγορης κρατικοποίησης και συνεταιριστικοποίησης όλης της οικονομίας. Αυτό οδηγεί σε επιβραδυμένη οικονομική ανάπτυξη σε σχέση με τις πραγματικές δυνατότητες. Αντί να οδηγήσει μέσω της οικονομικής ανάπτυξης στην εξάλειψη των μη κυρίαρχων ατομικών ιδιοκτησιακών σχέσεων τις καταργεί, παραμένει όμως η πραγματική ανάγκη τους. Ποτέ δε θα εξαλειφθεί η ανάγκη της ατομικής και μικροομαδικής δραστηριότητας, άρα το ζητούμενο δεν είναι να την καταργήσουμε, αλλά να αλλάξουμε το κοινωνικό της χαρακτήρα στηριζόμενοι στην οικονομική ανάπτυξη. Με συνεπή εισαγωγή, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι παραγωγικές δυνατότητες, σχέσεων άμεσης ικανοποίησης των αναγκών οδηγούμαστε και στην αλλαγή του χαρακτήρα της όποιας ατομικής, μικροομαδικής δραστηριότητας. Είναι γνωστές οι καθυστερήσεις στην επιστημονική, οικονομική, κοινωνική εξέλιξη που προέκυψαν από την απολυτοποίηση κάποιων απόψεων που ντύθηκαν με το μανδύα της απόλυτα εννοούμενης επίσημης γραμμής, χωρίς τη δυνατότητα έκφρασης και εφαρμογής στην πράξη διαφορετικών επιλογών. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός στη διαλεκτική του εφαρμογή προϋποθέτει αναγκαία τη διαφορετική άποψη μέσα στο κόμμα και πολύ περισσότερο μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Η μονολιθικότητα στο χαρακτήρα είναι θέμα αρχής, αλλά όχι η απολυτοποίηση της όποιας θέσης, μάλιστα με την επιδίωξη της ομοφωνίας σ' όλες τις απόψεις και αποφάσεις. Τα πάντα εξελίσσονται στη βάση της πάλης των αντιθέτων, η όποια ενότητα είναι σχετική και δεν πρέπει να απολυτοποιείται, αυτό αφορά και το κόμμα και την κοινωνία και τη γνώση... Η απολυτοποίηση της μονολιθικότητας και της ομοφωνίας οδηγεί στην κατάργηση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή του χαρακτήρα της εξουσίας και του κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού, όπως έδειξε η ιστορία.

Αυτή η προσέγγιση βοηθά στην ανάπτυξη της σοσιαλιστικής δημοκρατίας, τη μη ποινικοποίηση απόψεων και δραστηριοτήτων που φαινομενικά και μόνο εξαλείφονται. Η παραβίαση της σοσιαλιστικής δημοκρατίας, το τεχνητό ξεπέρασμα κοινωνικών δομών, στοιχείων αναγκαίων στο δοσμένο επίπεδο ανάπτυξης, η τεχνητή πολιτική, ιδεολογική ομογενοποίηση της κοινωνίας πέτυχε το αντίθετο αποτέλεσμα. Η απολυτοποίηση, το ξέκομμα από την πραγματικότητα καταχώνιασε τις ταξικά εχθρικές δυνάμεις, δημιούργησε ψευδή εφησυχασμό. Ο μικροαστισμός που θεωρούσε ο Λένιν σαν το πιο σοβαρό πρόβλημα, μετά την αλλοτρίωση της αστικής τάξης, δεν εξαλείφτηκε παρά τις όποιες φιλότιμες προσπάθειες, εκφραζόταν ευρύτατα με παράνομο και μη τρόπο. Η δήθεν ταξική ομοιογένεια οδήγησε στις λανθασμένες αποφάσεις ως προς τον τρόπο εκλογής των σοβιέτ, στην ανιστόρητη, αντιεπιστημονική θέση περί παλλαϊκού κράτους, στη μη ανάπτυξη της ταξικής πάλης.

Ο αριστερός και δεξιός οπορτουνισμός πάνε πάντα μαζί. Από τη μια υπερεπαναστατικά, βιαστική «σοσιαλιστική» οικοδόμηση, από την άλλη καθυστέρηση σε ώριμα μέτρα εισαγωγής σχέσεων άμεσης ικανοποίησης των αναγκών που θα δυνάμωναν την πραγματική ομοιογένεια και θα ικανοποιούσαν τους εργαζόμενους. Από τη μια τεχνητή ιδεολογική μονολιθικότητα, πολιτική ομοιογένεια, από την άλλη ενίσχυση των γραφειοκρατικών φαινομένων με προνόμια για τη νομενκλατούρα, υπερβολή στην εφαρμογή της αρχής της μονοπρόσωπης διοίκησης των επιχειρήσεων, που ξεπέρασε κατά πολύ τη διοικητική επιχειρησιακή της αναγκαιότητα και έγινε κυρίαρχο στοιχείο λήψης αποφάσεων, που θα έπρεπε να είναι συλλογικές.

Ο κεντρικός σχεδιασμός που διαλεκτικά εφαρμοζόμενος στη βάση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού είναι αναγκαία μορφή οργάνωσης, όχι όμως και ικανή, για την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, την έκφραση και εφαρμογή της προλεταριακής, της συλλογικής και στην εξέλιξη του συνόλου της κοινωνίας βούλησης, βαφτίζεται σαν η βασική σχέση παραγωγής που ορίζει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της οικονομίας. Αυτό πηγαίνει γάντι με τη δικαιολόγηση του υπερτροφικού συγκεντρωτισμού, του φορμαλισμού, των φαινομένων θεοποίησης, προσωπολατρίας των ηγετών, των κομματικών και κρατικών ηγεσιών, μηχανισμών, των όποιων απόψεών τους.

Η σοσιαλιστική δημοκρατία που ο Λένιν θεωρούσε βασικό στοιχείο για το χαρακτηρισμό μιας κοινωνίας σοσιαλιστικής με το σαφή προλεταριακό, ιστορικά, χαρακτήρα της δίνει τη δυνατότητα περάσματος στην αυτοδιευθυνόμενη κοινωνία που και αυτό είναι ανάγκη του κάθε ανθρώπου να ορίζει από κοινού με όλους την τύχη του.

Καζαντζίδης Γιώργος

Ριζοσπάστης - 16 Ιανουαρίου 2009