Αν η αλήθεια κάθε πράγματος βρίσκεται στη βασική του αντίθεση τότε και η αλήθεια της κομματικής οικοδόμησης φαίνεται στην αντίφαση του κομμουνιστικού κινήματος που εκδηλώθηκε στις ανατροπές. Οι ιδιαίτερες για κάθε ΚΚ αντιφάσεις δεν είναι παρά ιδιαίτερες μορφές της βασικής αντίφασης. Σε μας αυτό εκδηλώνεται με το ότι ενώ κάθε λογικός άνθρωπος θα πρέπει να συμφωνήσει με την πολιτική πρότασή μας, ωστόσο η μεγάλη μάζα αυτών που έχουν άμεσο συμφέρον από αυτήν στέκουν αδιάφοροι απέναντί της. Το πρόβλημα πρέπει να βρίσκεται στην ίδια τη φύση της πολιτικής, στη φύση της πολιτικής χειραφέτησης. Στις ανατροπές, η ίδια η πολιτική οργάνωση του προλεταριάτου αναίρεσε τον εαυτό της.
Συμπίπτει η πολιτική χειραφέτηση με τη χειραφέτηση του προλεταριάτου; Και ναι και όχι. Για μια περίοδο αναγκαστικά. Από ένα σημείο και πέρα όχι. Απ' αυτό το σημείο η πολιτική χειραφέτηση μετατρέπεται σε χειραφέτηση της πολιτικής από το προλεταριάτο, αντί να χειραφετηθεί το προλεταριάτο από την πολιτική, εφόσον ωρίμασαν οι συνθήκες γι' αυτό.
Η χειραφέτηση του προλεταριάτου είναι η χειραφέτηση του ανθρώπου από τον αποξενωμένο τρόπο αυτοεκδήλωσής του, από την αποξενωμένη εργασία. Το κεφάλαιο είναι η ολοκλήρωση της ιστορικής διαδικασίας αποξένωσης του ανθρώπου από τη δραστηριότητά του. Πρώτα θέτοντας την ιδεατή ύπαρξη της εργασίας σαν ιδιότητα ενός πράγματος, χρήμα, δεύτερον μετατρέποντας τους υλικούς όρους σε πραγματικό υποκείμενο και τον άνθρωπο σε αντικείμενο αυτών. Αμεσα η μηχανή το ωφέλιμο αποτέλεσμα το παράγει μόνο στερώντας από τον άνθρωπο την ουσιαστική δραστηριότητα και απομυζώντας τον, ψυχικά και σωματικά. Πάνω σ' αυτήν την αντιστροφή δημιουργείται η ανάγκη μιας φανταστικής ύπαρξης του ανθρώπου, με το ότι οι συνειδητές δυνάμεις του (επιστήμη) ορθώνονται εχθρικά απέναντί του σαν εμπράγματη ιδιότητα των υλικών όρων και των ενεργών παραγόντων τους (διανόηση) και «από τη στιγμή που συντελεστεί αυτός ο χωρισμός, η συνείδηση μπορεί πραγματικά να φανταστεί να είναι κάτι άλλο από τη συνείδηση της υφιστάμενης πράξης, να φανταστεί κάτι πραγματικά, χωρίς να φαντάζεται κάτι πραγματικό» και με το να δημιουργείται μια κοινωνία πάνω και σε αντίθεση από την πραγματική ανθρώπινη ζωή με το κράτος, το εποικοδόμημα, όπου η φανταστική ύπαρξη αποχτάει άμεση υλική υπόσταση.
Η ουσία, της μέχρι τώρα ιστορίας, είναι ότι η κοινωνία αναπτυσσόταν σε αντίθεση με τον άνθρωπο και το γενικό συμφέρον υπήρχε αναγκαστικά μόνο σε αντίθεση με το ιδιαίτερο. Οι γενικές μορφές συνείδησης ήταν απλά η θεωρητικοποίηση του διχασμού αυτού. Η πολιτική συνείδηση είναι η ολοκλήρωση της θεωρίας της αντίθεσης του ιδιαίτερου και γενικού συμφέροντος, αλλά για τον ίδιο λόγο μετατρέπεται στην άρση της και μαζί του εαυτού της αν δε θέλει να φτάσει σε παραλογισμό.
Το ότι οι «φιλόσοφοι θέλανε απλά να εξηγήσουν τον κόσμο αλλά το θέμα είναι να τον αλλάξουμε» σημαίνει και ριζική αλλαγή του ανθρώπου, να άρει το διχασμό που ολοκληρώνεται στο τέλειο κράτος, όπου ο άνθρωπος βρίσκει μια φανταστική, πολιτική, συμφιλίωση με τις αστοιχείωτες αποξενωμένες δυνάμεις που κυριαρχούν πάνω του στην καθημερινή ζωή. Η δύναμη που μπορεί να άρει αυτόν το διχασμό βρίσκεται στον προλετάριο. Μόνο αυτός νιώθει εκμηδενισμένος από το γενικευμένο υποκείμενο με τη μορφή του κράτους που δεν είναι παρά η γενικευμένη μορφή των σχέσεων που ανεξαρτητοποιήθηκαν από τον άνθρωπο.
Το προλεταριάτο σήμερα περιλαμβάνει και σφαίρες εργασίας, επιστήμη, τέχνη που είχαν μια σχετική ανεξαρτησία προηγούμενα. Από την άλλη, αυτές οι σφαίρες υποτάσσονται όλο και πιο πολύ στο κεφάλαιο από την άποψη της δραστηριότητάς τους, του περιεχομένου τους. Αυτό είναι δύναμη ανάδρασης στο προλεταριάτο αποτελώντας την πραγματική ρίζα του οπορτουνισμού.
Αν το κεφάλαιο μπορεί να αναπτύσσει τις παραγωγικές δυνάμεις μόνο με τον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας αποξενώνοντας μεταξύ τους τις διάφορες σφαίρες δραστηριότητας, η ενότητά τους, αναγκαία για την παραπέρα ανάπτυξη, μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε ποιοτικά ανώτερο επίπεδο, στη βάση της διαλεκτικής και του ολόπλευρα αναπτυγμένου ανθρώπου. Η μεγάλη μάζα που πετιέται στο «περιθώριο» της κενής από κάθε περιεχόμενο εργασίας είναι αυτή που όντας απαλλαγμένη από την ιδεολογικοποίηση της υποταγής της δραστηριότητας στο κεφάλαιο (διανόηση) και ταυτόχρονα ταπεινωμένη λόγω της «απαλλαγής» αυτής, είναι αυτή που ωθείται αντικειμενικά στην αφομοίωση της σύγχρονης επιστήμης σε ανώτερο και στο μόνο πλέον δυνατό επίπεδο, απλά γιατί δεν μπορεί να επιβεβαιώσει αλλιώς την προσωπικότητά της. Η αφομοίωση μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την κομματική ζωή, αλλά και το κόμμα δεν μπορεί να κάνει ποιοτικά άλματα παρά αν γίνει η ζωντανή αυτή αφομοίωση. Μόνο έτσι θα δημιουργηθεί εκείνη η μαζική κοινότητα, η ελεύθερη και συνειδητή συνένωση ανθρώπων, που θα νιώσει την ανάγκη και τη δύναμη να ανατρέψει το κεφάλαιο.
Πρέπει να αφομοιώσουμε την επιστήμη όπως αναπτύχθηκε στην ΕΣΣΔ διαλύοντας τη φιλοσοφία στις φυσικές επιστήμες, σε αντίθεση με τη Δύση όπου οι φυσικές επιστήμες διαλύονται μέσα στη φιλοσοφία.
Το πολιτικό περιεχόμενο των ΚΚ προέκυψε σαν ανάγκη ολοκλήρωσης της κυριαρχίας των υλικών όρων πριν την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω τους. Ο σοσιαλισμός δημιούργησε τους όρους γι' αυτήν, δεν κατάφερε όμως να πετάξει την πολιτική του μάσκα. Αντίθετα η ειρωνεία της ιστορίας πέταξε τη μάσκα από την πολιτική.
Γ. ΒΑΒΙΤΣΑΣ
Ριζοσπάστης - 15 Ιανουαρίου 2009
