Οι Θέσεις για το 18ο Συνέδριο είναι ένας ωκεανός 108 (!) ισοπεδωμένων ενοτήτων, με πολλές δευτερεύουσες θετικές επισημάνσεις και μερικές καθοριστικές ελλείψεις. Σαν κείμενο, με πολλές γενικο-αοριστολογίες, αμφισημίες και ασυμμάζευτο πλατειασμό, δεν προσανατολίζει. Διανοουμενίζει, είναι απρόσιτο στον εργάτη, δύσκολο και στον εργαζόμενο με καλό μορφωτικό επίπεδο, θα προκαλέσει μια χαοτική συζήτηση με κίνδυνο ένα μη-Συνέδριο.
Ελλείψεις: 1. Ασφαλιστικό. Χάθηκε μια μεγάλη μάχη, που θα μπορούσε να είχε κερδηθεί για την εργατική τάξη. Αιτία η εμμονή στη σοσιαλδημοκρατική θέση της Τριμερούς Χρηματοδότησης και η γενικότερη ανεπάρκεια στην ιδεολογική θεμελίωση του αγώνα για το Ασφαλιστικό, η πλήρης απουσία λαϊκής διαφώτισης σε τόσο «πιασάρικο» για την κομμουνιστική αριστερά θέμα, που παραπέμπει άμεσα στη βασική κοινωνική αντίθεση, που εμφανίζεται με όρους 21ου αιώνα, θα μπορούσε να είναι από μόνο του ένα θέμα συνεδρίου. Δεν απασχολεί τις θέσεις. 2. Παιδεία. Επιδερμική αναφορά για τους αγώνες που έγιναν στη Θέση 56. Καμιά αναφορά στην κομματική παρέμβαση εδώ, πώς καθοδηγήθηκαν η ΚΝΕ και η ΠΚΣ. Είχαμε σχεδόν ένα διασυρμό της σπουδάζουσας, φάνηκε και εκλογικά. Αλλά και γενικότερα. Τι γίνεται στα Πανεπιστήμια και τις σχολές; Πού οφείλεται η ακλόνητη κυριαρχία της ΔΑΠ; Με άμαζες συνελεύσεις και καταλήψεις των 3-4 ατόμων, με βανδαλισμούς των δημοσίων (και όχι των ιδιωτικών!) ιδρυμάτων θα προχωρήσει το φοιτητικό κίνημα; Πού είναι το σύνθημα «ναι στη γνώση, ναι στον αγώνα»; Μας πήρε από κάτω το μικροαστικό «αναρχομπάχαλο», η ιδεολογικοποίηση της «κοπάνας»; Γιατί δεν μπορεί η ΚΝΕ να προσελκύσει τη νεολαία και βρίσκουν έδαφος οι προβοκάτορες και οι μικροαστοί; Τι δεν πήγε καλά; Δεν έφταιξε τίποτε και κανένας;
Ιδεολογία - Θεωρία. Θα 'πρεπε να αντιμετωπίζονται σαν ξεχωριστό ζήτημα λόγω της σοβαρότητάς του. Θεωρώ εξωπραγματική την εκτίμηση για «δυναμική ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση του ΚΚΕ...» τουλάχιστον στο ιδεολογικό της σκέλος. Η ιδεολογική δουλειά είναι ακόμη ανεπαρκής, άτονη, με πολλά λάθη και αστικές ή ρεφορμιστικές επιρροές. Αναφέρω επιγραμματικά, εκτός του ασφαλιστικού: 1. Στην παιδεία, για τα προγράμματα σπουδών ΑΕΙ, η θέση για «ειδίκευση μέσα στο πτυχίο» είναι ανεδαφική, αντιεπιστημονική και υπηρετεί ρεφορμιστικές αυταπάτες. 2. Στην εκτίμηση για την οικονομική κρίση Κεφ. 1. Α. 3,4,5, αλλά και σε μεταγενέστερα των θέσεων κομματικά κείμενα, όταν πια είχε εκδηλωθεί ανοιχτά. Δεν πρόκειται απλά για μια ακόμη κυκλική κρίση υπερσυσσώρευσης. Εχει δύο επιπλέον βασικά χαρακτηριστικά, που παλαιότερα δεν υπήρχαν ή δεν ήταν αισθητά. Το ένα είναι η κρίση του πετρελαίου (που είναι εντελώς διαφορετικής υφής από τις δύο προηγούμενες, του '72 και του '80) και το άλλο η περιβαλλοντική απορύθμιση. Αυτό σημαίνει ότι η έξοδος δε θα είναι γρήγορη, καθόλου ομαλή, μπορεί και καθόλου σίγουρη, να μπούμε σε μια νέα κατάσταση διαρκούς κρίσης με πολέμους κλπ. Ενα συναφές θέμα, που δεν είναι τόσο ξεκάθαρο, αλλά πρέπει να διερευνηθεί, είναι αν, σε συνθήκες καπιταλισμού, που σαπίζει, μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη μονοσήμαντα, όταν έχουμε καταναλωτικό καρκίνωμα και εκτός ελέγχου περιβαλλοντική επιβάρυνση. Πόσο μπορούμε να εμπιστευόμαστε τις αστικές στατιστικές σε αυτές τις συνθήκες;
Κομματική οικοδόμηση. Πολλές εμπειρίες με έχουν πείσει ότι το Κόμμα δε λειτουργούσε ποτέ σωστά και αυτό φάνηκε όταν οι αυξημένες δυσκολίες έκαναν ορατές τις αδυναμίες. Εχουμε μη-δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Το έλλειμμα του δημοκρατισμού συγκαλύπτεται από την αφοσίωση των μελών και την απουσία κριτικής. Καλλιεργείται το διοικητικό στιλ καθοδήγησης, συχνά αυταρχικό, η προσωποκρατία και η άνευ αρχών πολιτική στελεχών (=καλός σύντροφος είναι εκείνος που συμφωνεί με εμένα...). Με ό,τι κινδύνους αυτό για την περιφρούρηση συνεπάγεται. Η νοοτροπία του αλάθητου των καθοδηγητικών οργάνων. Η επιλεκτική εφαρμογή του Καταστατικού. Ο εσωκομματικός διάλογος είναι υποτονικός. Χαρακτηριστική η εικόνα του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ», όπου απουσιάζει ο οποιοσδήποτε ουσιαστικός, πέρα από «λιβανίσματα», διάλογος. Το αποτέλεσμα είναι να εθίζονται τα μέλη στην επίπλαστη ασφάλεια και όταν εμφανίζεται κάποιο πρόβλημα, αντί να αντιμετωπίζεται καταρχήν ιδεολογικά, επικρατεί μικροαστικός πανικός και καταφεύγουμε στις (φαινομενικά) εύκολες λύσεις: Κατηγορίες αβάσιμες, ποινές, διαγραφές.
Η κακή κομματική λειτουργία, σε μεγάλο βαθμό αλληλοτροφοδοτούμενη με το ιδεολογικό έλλειμμα, έχει αλυσιδωτές συνέπειες: Αδυναμία μαζικής δουλειάς - το φαινόμενο, πρωτοφανέρωτο για αριστερό κόμμα, να έχει συχνά συνδικαλιστική επιρροή μικρότερη από την πολιτική του σε αρκετούς χώρους!
Η αδυναμία μεγάλων κινητοποιήσεων π.χ. για διαδηλώσεις, απεργίες.
Η σύγχυση μεταξύ κομματικής παρουσίας και πλατιάς συσπείρωσης στους μαζικούς φορείς - αν κάτι δεν το ελέγχουμε διοικητικά αποχωρούμε από αυτό και συχνά το καταγγέλλουμε.
Πλήρης έλλειψη πολιτικής συμμαχιών. Πώς μπορεί να γίνει αντεπίθεση χωρίς εφεδρείες;
Η «δειγματική» κυκλοφορία του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» και η παρόμοια ακροαματικότητα των «902».
Δεν ενθαρρύνεται από το Κόμμα η πρωτοβουλιακή και πρωτοπόρα δράση των μελών και φίλων, με αποτέλεσμα να απωθούνται άτομα με δυναμισμό και ιδέες και να φτωχαίνει σιγά-σιγά το ανθρώπινο δυναμικό σε ζωντάνια και ενεργητικότητα. Ακριβώς δηλαδή αυτό που ξεχώριζε το ΚΚΕ από τα αστικά κόμματα στα ηρωικά χρόνια.
Νομίζω ότι με αυτή την εικόνα το ΚΚΕ ποτέ δε θα καταφέρει να προσεγγίσει νέους ανθρώπους και δε θα προωθήσει ούτε τους καταστατικούς - προγραμματικούς στόχους του παρά θα συνεχίσει να βολοδέρνει στη μετριότητα των τελευταίων 35 χρόνων, που φαίνεται την έχουμε συνηθίσει.
Θετική η προσπάθεια του ΠΑΜΕ για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης από τους πάτρωνές της, σωστή η διακριτή και περιφρουρημένη παρουσία στις κινητοποιήσεις. Είναι επιτυχής η δράση του Κόμματος για την περιφρούρηση του λαϊκού κινήματος και της νεολαίας από τις προβοκάτσιες της αντίδρασης και των ποικίλων ΚΥΠ κλπ.
Αλλά δε φτάνει μόνο η καλή άμυνα. Χρειάζεται και επίθεση, επαναστατικές πρωτοβουλίες. Εκεί υστερεί το ΚΚΕ.
Με αυτές τις όχι ευχάριστες σκέψεις διαπιστώνω ότι οι Θέσεις για το 18ο Συνέδριο δε θα βοηθήσουν την ανασύνταξη και την αντεπίθεση του ΚΚΕ.
Ηλίας Τζαμουράνης
Ριζοσπάστης - 31 Ιανουαρίου 2009
