Προεισαγωγικά θα ήταν ενδεδειγμένο να απαντηθούν μερικά βασικά ερωτήματα: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες της δικτατορίας του προλεταριάτου; Από πού συνάγονται αυτά; Τι εννοούμε με προλεταριάτο και πώς εκφράζεται αυτό; Μέσω του κόμματος, δηλαδή των μελών του, ή της καθοδηγητικής του ηγεσίας, ή του συνόλου όσων ανήκουν κατά περιουσία και/ή ιδεολογία σε αυτό, δηλαδή δεν είναι και μέλη του; Η περίοδος από το 1924 και μέχρι το 20ό Συνέδριο είναι μορφή και ουσία δικτατορίας προλεταριάτου; Τα θέματα αυτά απασχόλησαν ποτέ με τη μορφή μαθημάτων ή διαλέξεων μέχρι το 1989. Οχι βέβαια μεταξύ των ηγετικών στελεχών, αλλά των μελών του και μετά το 1974 μπήκαν ποτέ στον προγραμματισμό της ιδεολογικής του δουλειάς; Τα θέματα της αξίας, της παραγωγικότητας, των εμπορικών σχέσεων και του νοήματος της ειρηνικής συνύπαρξης έχουν μελετηθεί και επαρκώς κατανοηθεί;
Επιτρέψτε μου τώρα να υπενθυμίσω κάποια κείμενα αναφέροντας μόνο μικρά αποσπάσματα, μια και αυτά θα πρέπει να είναι ολόκληρα σε πρώτη χρήση από όλα τα μέλη του κόμματος:
Είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε στο ξένο κεφάλαιο τις μεγαλύτερες εκχωρήσεις και εγγυήσεις. (...)
Συνέντευξη του Λένιν 21 Φλεβάρη 1920, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα ρωσικά το 1957.
Σας παρουσιάζουμε ένα παγκόσμιο πρόγραμμα που αντιμετωπίζει τις εκχωρήσεις από την άποψη της παγκόσμιας οικονομίας. (...) Κι αν ακόμη δεν πετύχουμε καμιά εκχώρηση - πράγμα που θεωρώ απόλυτα δυνατό - ακόμα κι αν απ' όλον αυτόν το θόρυβο γύρω από τις εκχωρήσεις δεν προκύψουν παρά ορισμένες μόνο συζητήσεις στις κομματικές συνελεύσεις και η σύνταξη μερικών διαταγμάτων, χωρίς να καταλήξουμε σε καμιά εκχώρηση, πάλι θα έχουμε κερδίσει κάτι. (...) (Ερώτημα: Το θέμα των εκχωρήσεων εκτός από οικονομικό πρόβλημα είναι και πρόβλημα διαπαιδαγώγησης των μελών του κόμματος;) Γι' αυτό είναι, νομίζω, γελοίο να λέμε ότι οι ξένοι που θα τοποθετηθούν σε συγκεκριμένες εκχωρήσεις θα αποτελέσουν για μας κίνδυνο. (...) Λέμε καθαρά ότι πλάι στον τομέα που θα εκχωρήσουμε, πλάι στο τετράγωνο που θα εκχωρήσουμε θα υπάρχει και το δικό μας τετράγωνο, έπειτα πάλι άλλο τετράγωνο δικό τους. (...) Πρέπει να το διδαχτούμε στην πράξη, γιατί τα σχολεία, τα πανεπιστήμια και τα ειδικά μαθήματα δεν αρκούν. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο κάνουμε τις εκχωρήσεις. (...) Από οικονομική άποψη, οι εκχωρήσεις θα μας εξασφαλίσουν τεράστια πλεονεκτήματα. Ασφαλώς, εκεί που θα εγκατασταθούν θα φέρουν μαζί τους και τις καπιταλιστικές τους συνήθειες και θα ασκούν ολέθρια επίδραση στους αγρότες. (...) «Αν οι καπιταλιστές κάνουν τούτο ή εκείνο, εσείς, οι εργάτες και οι αγρότες, που διώξατε τους καπιταλιστές, πρέπει να τα καταφέρετε καλύτερα απ' αυτούς. Διδαχθείτε». (...) Λόγος στη σύσκεψη στελεχών της οργάνωσης Μόσχας του ΚΚΡ (μπ.) 6 Δεκέμβρη 1920.
Ερώτημα: Τόσο γρήγορα άλλαξαν οι οικονομικές και κοινωνικές (καθυστερημένες) συνθήκες στη Ρωσία μετά 10 χρόνια, ώστε από το 1930 και μετά να χρειάζεται να καταργηθεί η έννοια της αξίας των παραγομένων εμπορευμάτων, η ίδια η έννοια του εμπορεύματος, η έννοια των εμπορικών σχέσεων στο εσωτερικό και με το εξωτερικό, ώστε να χρειαστεί να μπει προς συζήτηση για άμεση εφαρμογή και το θέμα επαναφοράς του αντιπραγματισμού και της κατάργησης του χρήματος, θέματα που αφορούν το μέλλον; Είχε εγκαθιδρυθεί κοινωνικοποιημένη παραγωγή με όλα τα επακόλουθα στον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο, το εμπόρευμα, το χρηματικό κεφάλαιο κ.ά., ώστε να μιλάμε για σοσιαλιστική παραγωγή; Και όλο αυτό το διάστημα από το 1956, που οι Θέσεις χαρακτηρίζουν καμπή έναρξης της απόκλισης από την ιδεολογική ορθότητα, ή τουλάχιστον από το 1974 είχαμε κάποια κριτική κατά του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος των αποκαλουμένων σοβιετικών και λαϊκοδημοκρατικών χωρών, ώστε με την αναλυτική έκθεση της παραγωγικής διαδικασίας να διαπιστωθούν τα επιτεύγματα της παραγωγής προς τη σοσιαλιστική κατεύθυνση ή τυχόν λάθη, παραλείψεις και παρανοήσεις; Αντιθέτως είχαμε κατακριτικές παρουσιάσεις των οικονομικών και κοινωνικών πεπραγμένων της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, τόσο αυτή η χώρα όσο και η Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Βιετνάμ ονομάζονται χωρίς κανένα κοινωνικοπολιτικό προσδιορισμό, απλώς χαρακτηρίζονται μεταβατικές «πολυτομεακές κοινωνίες». Εσβησαν λοιπόν τα σοσιαλιστικά κράτη; Εγινε ποτέ κριτική αποτίμηση χωρίς επιφυλάξεις της ανάπτυξης της οικονομίας σε αντιπαραβολή προς την καπιταλιστική παραγωγική δυναμική, ώστε να διατυπωθούν ακόμη και αντικρουόμενες απόψεις για να γίνει δυνατόν η καλύτερη επιλογή της ορθότερης άποψης; Φωτίστηκε το όλο πραγματικό πρόβλημα της παραγωγικής δυναμικής, ξεκαθαρίστηκε ποτέ κριτικά ποιος είναι ο προσφορότερος τρόπος για την πραγματοποίηση, αποτίμηση και απόδοση της κοινωνικής αξίας σε καθένα ανάλογα με την ποιότητα και την αξία της εργασίας του; Π.χ., έγινε ποτέ έγκαιρη κριτική εκτίμηση, ώστε να κατανοήσουν τα μέλη του κόμματος ότι οι προαναφερόμενες απόψεις του Λένιν για τις εκχωρήσεις στο καπιταλιστικό κεφάλαιο ήταν ανεφάρμοστες πλέον, γιατί είχαν αλλάξει εν τω μεταξύ μέσα σε μερικές δεκαετίες οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες στη Ρωσία, στα βάθη της Κεντρικής Ασίας και στην Ανατολική Ευρώπη; Αν οι διάφοροι διευθυντές επιχειρήσεων απέκρυπταν την αληθινή παραγωγική ικανότητα των επιχειρήσεων, πότε μπήκε κριτικά το πρόβλημα ελέγχου της διεύθυνσης από τους συνδικαλισμένους οργανωμένους εργάτες, αν υπήρχε ένα πραγματικά δυναμικό, αυτεξούσιο, εργατικό, συνδικαλιστικό κίνημα μέσα στο εργατοαγροτικό πλαίσιο του πολιτικού κρατικού μορφώματος σοβιετικού, σοσιαλιστικού ή λαϊκοδημοκρατικού τύπου; Εγινε ποτέ γνωστό αν υπήρχε αυτή η δυνατότητα αποτελεσματικού ελέγχου της κορυφής από τη βάση της παραγωγικής μηχανής, ώστε να μπορεί σήμερα να λέει κάποιος, ότι γίνονταν «σωστές διαπιστώσεις, προτείνοντας όμως λανθασμένες πολιτικές»;
Και στο στρατιωτικό - πολιτικό κεφάλαιο της αντιπαλότητας μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού ανακύπτει και το ερώτημα: Ποιο είναι το αποφασιστικότερο και διαρκέστερης αποτελεσματικότητας χτύπημα ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα;
Αυτό που κατάφερε η ΕΣΣΔ με τον θάνατο 22 εκατομμυρίων ανθρώπων της, ή ο αμείλικτος οικονομικός πόλεμος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, που χρησιμοποιώντας τα ίδια όπλα του καπιταλισμού στα χέρια του λαού της και όχι μόνο των 70 εκατομμυρίων κομματικών της μελών, τα στρέφει αποφασιστικά στα σπλάχνα του καπιταλιστικού τέρατος, απαλλοτριώνοντας τους καπιταλιστές από τα δυναμικότερα στηρίγματά τους και μέσα από τη δική τους διαδικασία απαλλοτρίωσης του προϊόντος δουλειάς από τα χέρια των παραγωγών; Μήπως αυτό οφείλεται, μετά το ξεπέρασμα της δεκάχρονης καταστροφικής κρίσης της «πολιτιστικής επανάστασης» (στην οποία μεταξύ άλλων είχαμε και την εξίσωση πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας και την εξάλειψη της διαφοράς πόλης - χωριού), στην εφαρμογή με εξαιρετικό τρόπο της λενινιστικής πολιτικής στον οικονομικό τομέα, με τη βοήθεια της σοφίας ενός λαού χιλιετιών;
Και για να επανέλθουμε στις παραγωγικές δυνάμεις και ειδικότερα στην αγροτική παραγωγή: Η θέση του Λένιν για «άμεσο πάρσιμο και μοίρασμα της γης από τους αγρότες», αντίθετη προς τη θέση της Λούξεμπουργκ πάνω στο αγροτικό πρόβλημα με αιχμή την κριτική της ενάντια στο παραπάνω αίτημα των μπολσεβίκων, έγινε ανεπίκαιρο, ξεπερασμένο, απορριπτέο, ώστε να εφαρμοστεί αμέσως, επιτακτικά και ολοκληρωτικά η εθνικοποίηση της γης και η κοινωνικοποιημένη, κολεκτιβιστική εκμετάλλευσή της; Μπορούμε τότε να πούμε, ότι αν η Ρόζα ζούσε το 1930 σίγουρα θα έβλεπε ικανοποιημένη τις απόψεις της να εφαρμόζονται από τη διεθνιστική πολιτική των μπολσεβίκων, ενάντια στη θέση του Λένιν;
Αλλά θα συμφωνούσε με τον Λένιν που έγραφε στις 20 του Μάη 1906 στη «Βολνά»: Οι συντάκτες της απόφασης κατάλαβαν ολότελα λαθεμένα τη σχέση ανάμεσα στην ελευθερία της κριτικής μέσα στο κόμμα και την ενότητα δράσης του κόμματος. Δεν είναι δυνατό ν' απαγορεύουμε την τέτοιου είδους κριτική ή την τέτοιου είδους «ζύμωση» (γιατί η κριτική δεν μπορεί να χωριστεί από τη ζύμωση). (...) Η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και της αυτονομίας των τοπικών οργανώσεων σημαίνει ακριβώς την ελευθερία της κριτικής, πλήρη και παντού, εφ' όσον δεν παραβιάζεται μ' αυτό η ενότητα κάποιας συγκεκριμένης ενέργειας και το απαράδεκτο οποιασδήποτε κριτικής που υποσκάπτει ή δυσκολεύει την ενότητα κάποιας ενέργειας που έχει αποφασίσει το κόμμα.
Τούτον διωρίσθω τον τρόπον, περί μεν ουν τούτων επί τοσούτον ειρήσθω, όπως λέει ο Αριστοτέλης.
Γαβριήλ Γαβριήλογλου
Ριζοσπάστης - 23 Ιανουαρίου 2009
