Σύντροφοι και συντρόφισσες
Στις «Θέσεις» υπάρχει μια ενδελεχής και αξιοπρόσεκτη παρουσίαση των στατιστικών δεικτών, που βοηθούν στη διαμόρφωση άποψης για τις οικονομικές εξελίξεις. Δημιουργείται, όμως, η εντύπωση ότι γίνεται με έναν τρόπο που μοιάζει να είναι περισσότερο παραθετικός. Ετσι, μπορεί να φωτίζονται με επάρκεια οι εξελίξεις όπως αποτυπώνονται από τη Στατιστική, δεν είμαι όμως σίγουρος αν ταυτόχρονα αναδεικνύεται και προβάλλεται αυτό που για εμάς θα πρέπει να θεωρείται ως κύριο: Η όλο και πιο τεκμηριωμένη θεμελίωση και ενίσχυση της αντίληψής μας, για το γέρασμα και το σάπισμα του καπιταλισμού, ως σύστημα. Αντίθετα, αυτό που μένει ως αίσθηση από το τέταρτο κεφάλαιο, είναι πως η έμφαση που δίνουμε στην «ανοδική πορεία του ελληνικού καπιταλισμού» (Θέσεις 27, 28, 40), είναι μεγαλύτερη ακόμα και από αυτή που δικαιολογούν τα στατιστικά στοιχεία.
Οι αναλύσεις που κάνει το Κόμμα μας για την εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήματος στις μέρες μας, πρέπει να γίνονται στο φόντο και από τη σκοπιά της δεδομένης εκτίμησης ότι διανύουμε την εποχή της «γενικής κρίσης του καπιταλισμού» η οποία «συνεχίζεται» (Πρόγραμμα ΚΚΕ). Πρόκειται για την κρίση που συνεχώς βαθαίνει, εξελίσσεται και εντείνει τα αδιέξοδα του συστήματος, ανεξάρτητα από τον οικονομικό κύκλο, αφού συνδέεται με την όλο και πιο μεγάλη (αντικειμενική) αδυναμία του κεφαλαίου, να αξιοποιεί τις υπάρχουσες παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας. Μια αδυναμία που (και) στην περίπτωση της δικής μας χώρας, εκφράζεται με τη (σχετική και απόλυτη) συνεχή καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, με τη συρρίκνωση ολόκληρων κλάδων της βιομηχανικής παραγωγής, με τη ραγδαία επιδείνωση της σχέσης εγχώριων - εισαγόμενων βιομηχανικών προϊόντων κατανάλωσης. Συνδέεται, με πολύ απλά λόγια, με την ολοκληρωτική λεηλασία που υφίσταται η παραγωγική βάση της χώρας από τους εκπροσώπους της οικονομικής ολιγαρχίας, οι οποίοι - όπως είναι φυσικό - μπροστά στο προσωπικό τους κέρδος και το κέρδος της τάξης τους, δεν έχουν τον παραμικρό φραγμό.
Αλλά και σε επίπεδο μικροοικονομίας, οι διαχειριστικού τύπου και πυροσβεστικού χαρακτήρα - εθνικές και διεθνικές - παρεμβάσεις του καπιταλιστικού κράτους και οι προσπάθειές του να «επεμβαίνει» στην εξέλιξη του οικονομικού κύκλου, ώστε να αναβάλλεται (στο βαθμό που αυτό γινόταν μέχρι σήμερα) το ξέσπασμα αλλεπάλληλων οικονομικών κρίσεων, δεν πρέπει να μας παρασύρει στη διατύπωση ανεπιφύλακτων εκτιμήσεων για «ανοδική πορεία».
Η ιστορικά πρωτοφανής υπερσυσσώρευση κεφαλαίων, οι γιγαντιαίες διαστάσεις που έχει προσλάβει η κίνηση των κεφαλαίων αυτών διεθνώς και οι απίθανες επιχειρηματικές διακλαδώσεις που δημιούργησαν τα μονοπώλια, ώστε να εξασφαλίσουν την κερδοφορία τους στις σημερινές συνθήκες σημαντικής μείωσης του μέσου ποσοστού κέρδους, έχουν δημιουργήσει στην παγκόσμια οικονομία ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο σύστημα συγκοινωνούντων δοχείων. Ετσι, χωρίς να έχουν μεταβληθεί στο παραμικρό τα δεδομένα που συνθέτουν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, ή τους στόχους της επανάστασης, ο οικονομικός καπιταλιστικός κύκλος δεν είναι «καθαρός». Εμφανίζεται πολύ πιο καμουφλαρισμένος, σε σχέση με άλλες εποχές.
Στατιστικά, μπορεί να δίνεται η εντύπωση ότι διανύουμε φάση ανόδου, στην πραγματικότητα όμως η εικόνα φτάνει στην αντίληψή μας εντελώς παραμορφωμένη. Με δεδομένους, μάλιστα, παράγοντες όπως ο συνεχώς αυξανόμενος δανεισμός (Θέση 40) των λαϊκών νοικοκυριών, που ήδη ξεπερνά το 50% του ΑΕΠ, αυτό που φαινομενικά παρουσιάζεται ως άνοδος, αποτελεί μορφή συγκάλυψης της ίδιας της κρίσης. Με αυτή την έννοια, νομίζω ότι η οικονομική μας ανάλυση θα ήταν πιο ολοκληρωμένη αν «ξύναμε» λίγο περισσότερο πίσω από αυτό που στατιστικά εμφανίζεται ως «σημαντικά υψηλότερο ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ από τον αντίστοιχο μέσο της Ευρωζώνης» (Θέση 26), αλλά και ως «ανοδική πορεία».
Επειδή η ανοδική πορεία δεν μπορεί να ταυτίζεται με την αυξανόμενη εξαγωγή ή εισαγωγή κεφαλαίων, ούτε με τις διακυμάνσεις που καταγράφονται στη θέση της χώρας στα πλαίσια της ΕΕ, φαντάζεται κανείς ότι ένας από τους λόγους που μας οδηγούν στην αντίστοιχη εκτίμηση είναι τα στοιχεία της «Θέσης 42». Δυο λόγια για τη Θέση αυτή:
1. Δεν είναι σωστό να αξιολογούμε εμείς την πορεία της μεταποιητικής παραγωγής, χρησιμοποιώντας τον δείκτη «κύκλος εργασιών». Εμάς πάντα μας ενδιέφερε και εξακολουθεί να μας αφορά ο όγκος της παραγωγής.
2. Ως αποτέλεσμα της παραπάνω λανθασμένης επιλογής, εμφανίζουμε «σταθερή ετήσια αύξηση 4% κατά μέσον όρο». Αυτό δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με την πραγματικότητα της μεταποιητικής παραγωγής. Η αλήθεια είναι ότι το σύνολο των κλάδων της μεταποίησης παρουσίασε τη δεκαετία του '80 αύξηση παραγωγής μόλις 5,6%. Ολόκληρη τη δεκαετία του '90 μόνο 3,8%. Τη δεκαετία που διανύουμε, ήδη, πέντε χρονιές έκλεισαν με αρνητικό πρόσημο και με βάση το 100 για το 2000, όλες οι χρονιές κινήθηκαν σε χαμηλότερα επίπεδα.
3. Είναι λάθος, στη σωστή εκτίμηση για την «πορεία συρρίκνωσης» μιας σειράς κλάδων της βιομηχανίας, να αντιπαραβάλλουμε την «ιδιαίτερη δυναμική» των κλάδων που αναφέρονται. Γιατί, ενώ η διατύπωση είναι ακριβής, οι κλάδοι με την επιδείνωση εξακολουθούν να δίνουν περί το 16% της συνολικής παραγωγής, τη στιγμή που η παραγωγή ηλεκτρονικών υπολογιστών, ιατρικών οργάνων, ή της ανακύκλωσης, δε φτάνουν καν το 1% του συνόλου της.
4. Δεν είναι σωστή η εκτίμηση ότι «στον κλάδο των κατασκευών σημειώθηκε ετήσια μείωση του ρυθμού των επενδύσεων σε κατοικίες κατά 6,8%, μετά τη μεγάλη αύξηση κατά 21,5% το 2006». Αυτό που έχει σημασία για την οικονομική - παραγωγική δραστηριότητα είναι ότι ο δείκτης οικοδομικής παραγωγής κτιρίων, μετά από άνοδο τη διετία 2000 - 2002, όλα τα επόμενα χρόνια κινείται με πτωτικούς ρυθμούς, με το 2007 να είναι κατά 25,3% «πεσμένος» σε σχέση με το 2000.
Ανοδική πορεία, κατά την εξεταζόμενη περίοδο και βέβαια υπήρχε, διατηρείται και θα εξακολουθήσει να παρατηρείται και στο μέλλον. Αφορά την ενίσχυση της ισχύος και της θέσης των εκπροσώπων του κεφαλαίου και των μεγαλοεπιχειρηματιών συνολικά και εκφράζεται είτε με την αυξημένη κερδοφορία τους μέσα κι έξω από τη χώρα, είτε μέσα από τη γιγάντωση (συγχωνεύσεις - εξαγορές) των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, είτε και τα δύο. Αλλά σε κάθε περίπτωση κατατρώγοντας και ρουφώντας κάθε παραγωγική δύναμη που υπάρχει στον τόπο. Πρώτα και κύρια την εργατική και μαζί με αυτή τον πλούτο που διαχρονικά οι εργαζόμενοι έχουν παράξει.
Συντροφικά
Γιώργος Κακουλίδης
ΚΟΒ Ριζοσπάστη
Ριζοσπάστης - 31 Ιανουαρίου 2009
