ΔΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ - Σχετικά με το σοσιαλισμό

Αγαπητοί σύντροφοι

Οι Θέσεις της ΚΕ για την πρώτη απόπειρα οικοδόμησης του σοσιαλισμού αποτελούν μια από τις πιο σημαντικές πολιτικά και ολοκληρωμένες επιστημονικά επεξεργασίες του Κόμματος κατά την τελευταία δεκαπενταετία. Συγκεκριμένα, χωρίς να εξαντλείται το θεμελιώδες ζήτημα των αντεπαναστατικών ανατροπών (κάτι τέτοιο είναι ακόμη αδύνατο), διατυπώνεται μια τεκμηριωμένη και βασισμένη στη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία για τους κοινωνικοοικονομικούς σχηματισμούς, τη συγκρότηση του κράτους και την επαναστατική μετάβαση σε άλλες ανώτερες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας άποψη, που μπορεί να εξοπλίσει ιδεολογικά τους κομμουνιστές και το ταξικό εργατικό κίνημα. Η σημαντικότερη πολιτική και ιδεολογική της συνεισφορά είναι η δυνατότητα που προσφέρει να κατανοηθούν: α) Οι νομοτέλειες της οικοδόμησης της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας, β) Οι μορφές που προσλαμβάνει η ταξική πάλη και γενικότερα, οι κοινωνικές αντιθέσεις στον πρώιμο κομμουνισμό και γ) Η δυνατότητα πισωγυρίσματος και ανατροπής της επαναστατικής διαδικασίας ως πιθανής, αλλά όχι νομοτελειακής εξέλιξης της ταξικής πάλης που θα διεξάγεται στον πρώιμο κομμουνισμό.

Με βάση το συγκεκριμένο σκεπτικό είναι αναγκαίες κάποιες επισημάνσεις, στη βάση πάντοτε της αντίληψης που διαπερνά το κείμενο:

• Κατ' αρχάς, πρέπει αταλάντευτα να προβάλλεται ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της ΕΣΣΔ και να αποκρούονται οι αντιεπιστημονικές θεωρίες περί «εκφυλισμένου εργατικού κράτους», «κρατικού καπιταλισμού», «νέου εκμεταλλευτικού συστήματος», «μεταβατικής κοινωνίας» κ.ά., όχι βουλησιαρχικά (επειδή αυτό επιβεβαιώνει τις πολιτικές μας θέσεις), αλλά με βάση τη θεωρία μας. Επιβάλλεται η αποφυγή της ταύτισης των στρεβλώσεων στη σοσιαλιστική οικοδόμηση με μορφές εκμεταλλευτικών παραγωγικών σχέσεων και πολύ περισσότερο με τον καπιταλισμό, αφού: α) Υπάρχει κοινωνική ιδιοκτησία στα βασικά μέσα παραγωγής και κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας, β) Απουσιάζουν οι εκμεταλλεύτριες κοινωνικές τάξεις (η γραφειοκρατία δε συνιστά κοινωνική τάξη) και γ) Απουσιάζουν οι οικονομικές κρίσεις υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων και υπερπαραγωγής εμπορευμάτων, αφού η αναρχία της παραγωγής, που χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό, έχει εξαλειφθεί.
• Θα ήθελα ιδιαίτερα να αναφερθώ στη «σταλινολογία» που αναθερμαίνεται κυρίως από τον αστικό Τύπο, αλλά και από ορισμένους φίλους και συντρόφους μέσω του προσυνεδριακού διαλόγου (από τους τελευταίους, θέλω να πιστεύω, καλοπροαίρετα). Μακριά τόσο από εξιδανικεύσεις όσο και από δαιμονοποιήσεις, πιστεύω ότι είναι αναγκαία η υπεράσπιση της περιόδου οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ενωση επί Στάλιν στη διάρκεια της οποίας: α) Τέθηκαν οι βάσεις για την εδραίωση και εμβάθυνση των σοσιαλιστικών-κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής (σοσιαλιστική εκβιομηχάνιση, κολεκτιβοποίηση αγροτικής οικονομίας) με την ενεργό συμμετοχή των μαζών (σταχανοφικό κίνημα, ουντάρνικοι κολχόζνικοι). β) Ενισχύθηκε η σοσιαλιστική δημοκρατία με την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, γ) Επιτεύχθηκε η αντιφασιστική νίκη και επικράτησε ο σοσιαλισμός σε μια σειρά χωρών της Ευρώπης και δ) Αναπτύχθηκε ως ένα βαθμό η πολιτική οικονομία του σοσιαλισμού (θεωρητικές αναλύσεις του Στάλιν, παροχή υποστήριξης προς το μαρξιστικό - λενινιστικό ρεύμα των οικονομολόγων που υποστήριζαν τον περιορισμό της δράσης του νόμου της αξίας). Ταυτόχρονα, πρέπει να αναδειχτούν και να ερμηνευτούν και αρνητικές πλευρές, όπως η υποχώρηση από μαρξιστικές αρχές στο σύνταγμα του 1936, η διάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς κ.ά. Εξάλλου, εφόσον η ηγεσία ασκούνταν συλλογικά και η θεωρία μας τονίζει το ρόλο των μαζών στην ιστορική εξέλιξη, οι όποιες επιτυχίες και οι όποιες στρεβλώσεις δεν αποτελούσαν έργο μόνο της ηγεσίας, αλλά του Κόμματος στο σύνολό του, χωρίς να παραγνωρίζονται οι αυξημένες ευθύνες της πρώτης σε ιδιαίτερες συγκυρίες.
• Ενα θέμα που πρέπει να μελετηθεί σε βάθος, είναι οι μορφές που προσλαμβάνει η αντίθεση μεταξύ των παραγωγικών σχέσεων και των παραγωγικών δυνάμεων στο σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής: α) Είναι γνωστό πως η οικοδόμηση των παραγωγικών σχέσεων του πρώιμου κομμουνισμού αναγκαστικά στηρίζεται στις περισσότερο ή λιγότερο ανεπτυγμένες παραγωγικές δυνάμεις που κληροδοτεί ο καπιταλισμός. Ωστόσο, η πλήρης ανάπτυξη και η εδραίωση του νέου τρόπου παραγωγής προϋποθέτει τις δικές του παραγωγικές δυνάμεις, που θα είναι ασύγκριτα πιο εξελιγμένες από εκείνες του καπιταλισμού, δηλαδή την πλήρως εκμηχανισμένη και αυτοματοποιημένη παραγωγή που υπό την εργατική κρατική εξουσία θα επιτρέψει την εμβάθυνση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής (πλήρη επικράτηση της κοινωνικής ιδιοκτησίας, κατάργηση των αντιθέσεων μεταξύ χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας, πόλης και υπαίθρου κ.ά., αμοιβή των παραγωγών ανάλογα με τις ανάγκες τους, σημαντικός περιορισμός του εργάσιμου χρόνου λόγω της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας), β) Πολύ σωστά επισημαίνεται στις Θέσεις η αναντιστοιχία ανάμεσα στην εκτεταμένη εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στη βιομηχανία παραγωγής μέσων παραγωγής, όπως η πολεμική βιομηχανία και η διαστημική αφ' ενός και στην καθυστερημένη εφαρμογή τους σε βιομηχανικούς κλάδους παραγωγής ειδών άμεσης κατανάλωσης αφ' ετέρου. Παρόλα αυτά, πρέπει να εξεταστεί περισσότερο ο ρόλος που επιτέλεσε η συγκεκριμένη καθυστέρηση στην ανατροπή του σοσιαλισμού, καθώς αφ' ενός, λειτουργούσε ανασταλτικά στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και άρα και των κομμουνιστικών παραγωγικών σχέσεων και αφ' ετέρου, καθιστούσε τη σοβιετική οικονομία ευάλωτη σε συνθήκες αναγκαστικής συνύπαρξης με ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, προκαλώντας ταυτόχρονα, και τη δυσαρέσκεια μέρους των μαζών λόγω προβλημάτων της τροφοδότησης της αγοράς με προϊόντα, της ενίοτε κακής ποιότητάς τους κ.ά.
• Πρέπει να προσεχτεί ιδιαίτερα ο ρόλος του εποικοδομήματος, κυρίως η οργάνωση του νέου τύπου κράτους και να αντληθούν διδάγματα σχετικά με το ρόλο που διαδραμάτισαν οι όποιες στρεβλώσεις στο συγκεκριμένο τομέα. Το προλεταριακό κράτος είναι κατά τα λεγόμενα των κλασικών «κράτος τύπου Κομμούνας», με ό,τι αυτό σημαίνει: α) Εργατικές επιτροπές τύπου Σοβιέτ που αποτελούν ταυτόχρονα φορείς τόσο νομοθετικής όσο και εκτελεστικής εξουσίας - που σε καμιά περίπτωση δεν ταυτίζεται με τον αστικό πολυκομματισμό - με κατοχυρωμένο παράλληλα, τον καθοδηγητικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Επιβάλλεται συνεπώς, η ιδιαίτερη μελέτη του ρόλου που επιτέλεσε στην ανατροπή του σοσιαλισμού το πολιτικό σύστημα σοσιαλιστικών χωρών, όπως η Ουγγαρία, στο οποίο, αν και με περιορισμούς, λειτουργούσε ο αστικός πολυκομματισμός. β) Δυνατότητα ανάκλησης των κρατικών λειτουργών ανά πάσα στιγμή και σταδιακό ξερίζωμα της γραφειοκρατίας, γ) Εργατικό έλεγχο στην παραγωγή και οργάνωση της προλεταριακής δημοκρατίας με πυρήνα την παραγωγική μονάδα (παραγωγικές κολεκτίβες), δ) Ενοπλο λαό. Οσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα πρέπει να τονιστεί η ανάγκη μόνιμης λειτουργίας εργατικής και λαϊκής πολιτοφυλακής με άρτια θεωρητική και πρακτική στρατιωτική εκπαίδευση, η οποία μαζί με τις μόνιμες στρατιωτικές δυνάμεις θα συναποτελεί βασικό μηχανισμό προάσπισης της εργατικής εξουσίας, ραχοκοκαλιά της άμυνας του σοσιαλιστικού κράτους.

Παρά τις όποιες - ελάχιστες πιστεύω - αδυναμίες θα μπορούσε κάποιος να εντοπίσει, οι Θέσεις της ΚΕ για το σοσιαλισμό μας υπενθυμίζουν:

• Πως αν και η ανθρωπότητα διανύει ακόμη τη φάση επικράτησης της αντεπανάστασης, η οριστική νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης και η οικοδόμηση του ανεπτυγμένου κομμουνισμού δεν είναι απλώς όραμα, αλλά νομοτέλεια που η εργατική τάξη και η πρωτοπορία της καλείται να κάνει πραγματικότητα, ίσως πιο σύντομα από ό,τι περιμένουμε.
• Πως εμείς, οι κομμουνιστές που θέλουμε να θεωρούμαστε - και είμαστε -πρωτοπορία του εργατικού κινήματος, πρέπει να πείθουμε τα ταξικά μας αδέλφια να στρατευτούν στην επαναστατική πάλη πρώτα απ' όλα με το προσωπικό μας παράδειγμα, με τη συνέπεια λόγων και έργων, δηλαδή με την ενεργό συμμετοχή μας σε κάθε φάση του ταξικού αγώνα. Και αυτό, όχι γιατί είμαστε «γεννημένοι ήρωες», αλλά επειδή η ίδια η καπιταλιστική βαρβαρότητα μας ωθεί στην υιοθέτηση μιας τέτοιας στάσης ζωής, αν θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανό, ισχυρό και επίφοβο για τους εκμεταλλευτές το Κόμμα.

Συντροφικά

Γιώργος Δουλόπουλος
ΚΟΒ Εκπαιδευτικών, Ηράκλειο Κρήτης

Ριζοσπάστης - 28 Ιανουαρίου 2009