Είναι κάπως δύσκολο να κρίνεις ιδεολογικά κείμενα ιδίως όταν δεν έχεις και σαφή εικόνα του επιπέδου γνώσεων που βρίσκεσαι, πάντως καλό είναι να φροντίζουμε να ανεβάζουμε συνεχώς τον πήχη της μαρξιστικής μας μόρφωσης, γιατί οι κομμουνιστές δε λειτουργούν με την πίστη σαν τους χριστιανούς, αλλά με τη γνώση, την ολόπλευρη και διεξοδική σκέψη, τέλος πάντως, ελπίζω κάτι να συνεισφέρω κι εγώ σ' αυτόν τον προβληματισμό. Το Κόμμα πολύ καλά έκανε και άνοιξε αυτή τη συζήτηση στο λαό, που τον καίει και που η δουλειά του Κόμματος επηρεάζεται καθοριστικά απ' αυτόν τον παράγοντα μια και σ' αυτόν κατά τη γνώμη μου έγκειται το σοβαρότερο πρόβλημά μας, ότι δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να αγκαλιάσουμε τις μάζες των εργαζομένων εξαιτίας της απογοήτευσής τους.
Στο κείμενο πολύ σωστά αναφέρονται οι βασικές αιτίες του πισωγυρίσματος στην ΕΣΣΔ αλλά είναι κάπως γενικόλογο και περιορίζεται μόνο σε διαπιστώσεις. Δεν αναλύονται βασικές θέσεις όπως τα λάθη από ιδεολογική ανεπάρκεια. Π.χ. γιατί επανήλθαν οι εμπορευματοχρηματικές σχέσεις και πότε (ιστορικότητα). Χρειάζεται δηλαδή και ερμηνεία αυτών των λαθών, π.χ. τι σκόπευαν να κάνουν με την επαναφορά του κέρδους, ποιο πρόβλημα ή ποια νόμιζαν ότι θα έλυναν μ' αυτό και γιατί. Ποια ήταν αυτά, πώς προέκυψαν και πότε. Βήμα - βήμα δηλαδή μελέτη της κάθε περιόδου των οικονομικών αλλαγών - μεταρρυθμίσεων και πώς οδηγήθηκαν ως φυσικό επακόλουθο στην περεστρόικα. Ποιοι βασικά νόμοι και λειτουργίες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης αντικαταστάθηκαν και γιατί, π.χ. για τη ΝΕΠ ξέρουμε τις αιτίες χρησιμοποίησής της, τους στόχους, το σκεπτικό και το αποτέλεσμα, μια τέτοια ερμηνεία απαιτείται και για τα μετέπειτα μέτρα - μεταρρυθμίσεις. Πρέπει δηλαδή να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, π.χ. δεν ήταν ευχαριστημένοι με τα σοσιαλιστικά 5χρονα επί Στάλιν κι έτσι νόμιζαν ότι θα αυξήσουν την παραγωγή; Και γιατί τα οφέλη δεν αντανακλόνταν στο λαό μετά το '60;
Υστερα, πρέπει να διερευνηθεί και η σχέση της σοβιετικής οικονομίας με τις άλλες των σοσιαλιστικών χωρών ως αποτέλεσμα να γκρεμιστούν σχεδόν όλες εν μια νυκτί μετά την κατάρρευση της πρώτης, π.χ. η Κούβα γιατί άντεξε; Ή πού οφείλεται το γεγονός στελέχη του πρώην σοβιετικού καθεστώτος να πρωτοστατούν στην καπιταλιστική παλινόρθωση; Ολα αυτά είναι βασικότατα για τον κόσμο που θέλει να ξέρει όλη την αλήθεια γι' αυτή την υπόθεση και που εξαιτίας της έχασε την ελπίδα και την επαναστατική του ορμή, χώρια που βρίσκει και πρόσφορο έδαφος η αστική ιδεολογία να κάνει τις δικές της «ερμηνείες», δηλαδή να ρίχνει λάσπη. Γιατί αν δεν τα εξηγήσουμε και επιστημονικά, δεν μπορεί να πειστεί κανένας ότι αυτά δεν ήταν νομοτελειακά και ποιος θα εγγυηθεί ότι δε θα ξαναγίνουν έτσι, μιας και υπάρχει το ολοζώντανο παράδειγμα της Κίνας.
Πρέπει δηλαδή το κόμμα να κάνει πιο αδρή τη διαχωριστική γραμμή του σοσιαλισμού, όπως τον εννοούμε εμείς, να αποδείξει ότι ο δρόμος για το σοσιαλισμό είναι ένας για να μη νομίζεται ότι γίνεται κι έτσι και αλλιώς, και κυρίως να εμφυσήσει ξανά στην εργατική τάξη την αισιοδοξία ότι αυτό γίνεται και δεν είναι ουτοπία και τελειωμένη υπόθεση όπως φαίνεται στα μάτια των περισσότερων.
Οτι δεν είναι όλοι λαμόγια και κερδοσκόποι ή ότι η φύση του ανθρώπου είναι αχόρταγη κ.τ.λ., ότι υπήρξαν και θα υπάρχουν άνθρωποι που έδωσαν και θα δίνουν το αίμα τους για την υπόθεση της εργατικής τάξης και της κοινωνικής προόδου που σήμερα λέγεται σοσιαλισμός - κομμουνισμός. Κι αυτή η μελέτη, όχι τόσο για να αποδοθούν κατηγορίες κι αναθέματα, όσο για να διδαχθούμε, και αποκτήσουμε την απαραίτητη πείρα για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε. Θεωρώ ότι χωρίς αυτή τη διεξοδική μελέτη για την όσο δυνατόν πιστότερη εικόνα των γεγονότων του παρελθόντος δεν μπορούμε να θωρακιστούμε, γιατί όπως έλεγε κι ο Λένιν, σε περιόδους αντεπανάστασης δυναμώνουμε τη θεωρία μας, κι εγώ προσθέτω ότι σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να μελετήσουμε την πείρα μας που τότε δεν είχαν. Εννοείται πως όλα αυτά θα προωθηθούν στο λαό, να ενσωματωθούν στη δουλειά του κόμματος, των στελεχών του και με συζητήσεις, εκδηλώσεις στην εργατική τάξη. Αν καμιά φορά αναγκαζόμαστε να παραδεχτούμε ότι είμαστε μπλοκαρισμένοι από την κατάσταση και την αντεπανάσταση, δεν το διαπιστώνουμε για να επαναπαυόμαστε και να μοιρολατρούμε αλλά το αντίθετο, για να συνειδητοποιήσουμε το βάρος που σηκώνουμε και την ανάλογη προσπάθεια που χρειάζεται για να οδηγήσουμε την εργατική τάξη της χώρας μας στη σοσιαλιστική επανάσταση.
Αρέτας Φώτης
Κερατέα (Βρωμοπούσι)
Ριζοσπάστης - 28 Ιανουαρίου 2009
