Πιστεύω ότι η προσπάθεια που κάνει το κόμμα μας μέσα από το δεύτερο θέμα του Συνεδρίου, η συζήτηση και διατύπωση απαντήσεων για τις αιτίες των αντεπαναστατικών ανατροπών που γνωρίσαμε το '89 - '90, είναι πολύ σοβαρό βήμα.
Από τα συμπεράσματα του δεύτερου θέματος:
Απαντάει το κόμμα σε μεγαλύτερο βάθος για τις αιτίες των αντεπαναστατικών ανατροπών της περιόδου '89 - '90 (συγκριτικά με την προσπάθεια του 1995). Καταλήγει σε συμπεράσματα, ανοίγει την κουβέντα σε ζητήματα που και το ίδιο το κείμενο σημειώνει ότι χρειάζονται περαιτέρω εξέταση.
Μπορεί το κόμμα να εμπλουτίσει την αντίληψή μας για το Σοσιαλισμό. Μπορεί να συμβάλει έτσι ώστε στο επόμενο γύρισμα της ιστορίας, η εργατική τάξη και το κόμμα της να είναι πιο έτοιμοι στα ζητήματα της οικοδόμησης (να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη, να έχουν βγει συμπεράσματα από τους νόμους που διέπουν το κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής).
Επιπλέον για το κόμμα μας το γεγονός ότι μπορεί και διαπραγματεύεται ζητήματα Σοσιαλισμού αντικατοπτρίζει τα θετικά βήματα, βήματα ισχυροποίησης που έχει κάνει τα τελευταία χρόνια.
Εισαγωγικά: Ο κάθε τρόπος παραγωγής, ο κάθε κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός διέπεται από δικούς του νόμους και από τον βασικό οικονομικό νόμο κάθε φορά. Ο κάθε νέος κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός κάθε φορά έρχεται και αλλάζει τις παλιές σχέσεις παραγωγής με νέες σχέσεις, αυτές που αντιστοιχούν στη δοσμένη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Οι οικονομικοί νόμοι όπως και οι νόμοι του ιστορικού υλισμού κάθε φορά υπάρχουν, λειτουργούν ανεξάρτητα από τη θέληση των ανθρώπων, οι άνθρωποι μπορούν να τους γνωρίσουν και να τους αξιοποιήσουν προς το όφελος - πρόοδο - εξέλιξη της κοινωνίας. Η σχέση βάσης (σχέσεων παραγωγής) και εποικοδομήματος είναι πάντα διαλεκτική με πρωτεύοντα ρόλο πάντα της βάσης.
Πιστεύω ότι είναι αναγκαία η εμβάθυνση που γίνεται στα ζητήματα της οικονομίας, στα ζητήματα που αφορούν τις οικονομικές σχέσεις - τις σχέσεις παραγωγής, στην προσπάθεια να δούμε ποιοι ήταν οι παράγοντες οι οποίοι διαμόρφωσαν στο εποικοδόμημα αυτές τις δυνάμεις οι οποίες απόκτησαν αντικειμενικό συμφέρον (συνειδητό ή «ασυνείδητο») είτε από τη μη εμβάθυνση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής είτε από την αντεπανάσταση.
Παίρνεται σωστά υπόψη η ιδιαιτερότητα που υπάρχει στο πέρασμα από τον καπιταλισμό στον κομμουνιστικό κοινωνικό σχηματισμό. Ιδιαιτερότητα που έγκειται στο ότι οι νέες σχέσεις παραγωγής δεν μπορούν να γεννηθούν στα σπλάχνα του παλιού αλλά μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση είναι υποχρεωμένο το νέο εποικοδόμημα με το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚ, να τις επιβάλλει από τα πάνω. Στο νέο τρόπο παραγωγής (κομμουνιστικό) στην ανώριμη περίοδό του, οι αντιθέσεις που δημιουργούνται, είτε επιμέρους, είτε η ανάγκη αντιστοίχισης της εξέλιξης των παραγωγικών δυνάμεων με τις σχέσεις παραγωγής χρειάζεται να λύνονται από τα πάνω, με συνειδητή δράση - μέτρα που χρειάζεται να παίρνονται προς αυτή την κατεύθυνση.
Στα πρώτα βήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, στην ΕΣΣΔ, βασικό καθήκον - ανάγκη για το κόμμα ήταν να ανακαλύψει ποιοι είναι οι νόμοι που διέπουν τον νέο τρόπο παραγωγής, ποιες οι αντιθέσεις που δημιουργούνται και με ποιο τρόπο επιλύονται και να δουλέψει στη βάση της συνεχόμενης εξέλιξης του κομμουνισμού.
Οι σχέσεις παραγωγής που δημιουργούνται μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση δεν μπορεί να είναι άλλες παρά κομμουνιστικές. Αυτό εκφράζεται με δύο βασικά στοιχεία, την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και τον κεντρικό σχεδιασμό.
Η εργατική δύναμη παύει να είναι εμπόρευμα, το προλεταριάτο παύει να πουλάει το μόνο εμπόρευμα που είχε στον καπιταλισμό, είναι το ίδιο κάτοχος μέσων παραγωγής, όχι με τη μορφή της ατομικής ιδιοκτησίας αλλά μέσα από την κοινωνική ιδιοκτησία. Το προλεταριάτο γίνεται κάτοχος των αποτελεσμάτων της κοινωνικής παραγωγής. Η εργασία του είναι πλέον άμεσα κοινωνική και όχι έμμεσα (όπως στον καπιταλισμό). Οι νέες σχέσεις παραγωγής επιτρέπουν να λειτουργεί η παραγωγή χωρίς τα προϊόντα της παραγωγής να χρειάζεται να γίνονται εμπορεύματα. Βγαίνει ξανά στην επιφάνεια η κοινωνική σχέση των παραγωγών (του προλεταριάτου) και δεν κρύβεται πίσω από σχέση πραγμάτων, πίσω από σχέση εμπορευμάτων. Το αποτέλεσμα της κοινωνικής παραγωγής είναι άμεσα κοινωνική ιδιοκτησία.
Για το ότι η εργασία γίνεται άμεσα κοινωνική (όπως ήταν και στο πρωτόγονο κοινωνικό σύστημα).
Το κάθε μέλος της κοινωνίας συμμετέχει στην κοινωνική παραγωγή, ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του. Για να μπορέσει η κοινωνική παραγωγή να συνεχίσει να λειτουργεί και μάλιστα σε διευρυμένη κλίμακα, χρειάζεται κοινωνικός καταμερισμός της εργασίας, χρειάζεται μια πληθώρα διαφορετικών εργασιών.
Ο κάθε ξεχωριστός εργάτης με την ξεχωριστή εργασία του που συμμετέχει στην κοινωνική παραγωγή, είναι αναγκαίος, το ίδιο με οποιονδήποτε άλλον προκειμένου να συνεχίζεται η κοινωνική παραγωγή.
Με βασικό εργαλείο τον κεντρικό σχεδιασμό, έχουμε στον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής την κατανομή όχι μόνο της εργασίας, αλλά και του σχεδιασμού, ποιες είναι αυτές οι αξίες χρήσης και σε ποιες αναλογίες πρέπει να παραχθούν προκειμένου να καλυφθούν οι κοινωνικές ανάγκες. Το προλεταριάτο το οποίο παράγει την κοινωνική παραγωγή και είναι ιδιοκτήτης της, πρέπει να μπορεί κάθε φορά να παίρνει ένα μέρος αυτής προκειμένου να καλύπτει τις προσωπικές του ανάγκες, σε αξίες χρήσης προς άμεση κατανάλωση.
Ο τρόπος που θα πάρει από την κοινωνική παραγωγή δεν μπορεί στην ανώριμη περίοδο του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής να είναι άλλος από: ένα μέρος το λαμβάνει ανάλογα με τις ανάγκες του και ένα δεύτερο ανάλογα με την προσφορά του - ανάλογα με τη συμμετοχή του σε χρόνο εργασίας στην κοινωνική παραγωγή.
Το δεύτερο αυτό μέρος όσο αναπτύσσεται ο κομμουνιστικός τρόπος παραγωγής όσο βαθαίνουν οι κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής, θα πρέπει να ελαττώνεται ως την τελική εξαφάνισή του στην ώριμη περίοδο του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής, όπου ο καθένας θα λαμβάνει μόνο ανάλογα με τις ανάγκες του.
Για το κομμάτι αυτό του κοινωνικού πλούτου που δίνεται στον καθένα ανάλογα με την προσφορά του, χρειάζεται να παίρνει μόνο υπόψη τις ώρες εργασίας και όχι άλλα κριτήρια. Ο καθένας συμμετέχει στην κοινωνική παραγωγή και η εργασία του είναι άμεσα κοινωνική, η κάθε διαφορετική εργασία είναι χρήσιμη, π.χ. όσο χρήσιμη είναι η δουλειά του οικοδόμου, είναι και του πολιτικού μηχανικού, χωρίς σπίτια, εργοστάσια, σχολεία δεν μπορούν να καλυφθούν βασικές ανάγκες του συνόλου της κοινωνίας, χωρίς τον οικοδόμο δεν μπορεί να χτιστεί ένα κτίριο όπως και χωρίς τον πολιτικό μηχανικό, η κοινωνική παραγωγή δεν μπορεί χωρίς τον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας.
Επιπρόσθετα σε αυτό να θυμίσουμε ότι:
Η εργατική δύναμη παύει να είναι εμπόρευμα. Μόνο όταν αντικρίζουμε το εμπόρευμα εργατική δύναμη μπορούμε να «απαιτήσουμε» μεγαλύτερο μισθό για την πιο ειδικευμένη, δηλαδή αυτήν την εργατική δύναμη που χρειάστηκαν περισσότερα χρήματα για να φτιαχτεί.
Οτι στον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής η ίδια η κοινωνία ορίζει τι είδους διαφορετικές εργασίες και σε ποιες αναλογίες θα χρειαστεί στο μέλλον και «επενδύει» προκειμένου να τις φτιάξει. Η παιδεία είναι κοινωνική υποχρέωση και όχι της μεμονωμένης οικογένειας όπως γίνεται στον καπιταλισμό.
Απόψεις που λένε ότι είδη συγκεκριμένης εργασίας (πιο ειδικευμένης, πιο χρήσιμης, διευθυντικής) πρέπει να αμείβονται παραπάνω, αντανακλούν μικροαστική πίεση, και προέρχονται συνήθως είτε από μικροαστικά στρώματα είτε από κομμάτια της εργατικής τάξης τα οποία είναι καλύτερα αμειβόμενα στον καπιταλισμό.
Για τη διαφορετική παραγωγικότητα της εργασίας. Στον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής, αυτό που μετρά η κοινωνία και ο κεντρικός σχεδιασμός είναι αξίες χρήσης και όχι αξίες. Αξίες χρήσης οι οποίες μεταξύ τους είναι μη συγκρίσιμες. Από κλάδο σε κλάδο δεν μπορείς να δεις διαφορά στην παραγωγικότητα, μπορείς να δεις μόνο σε ομοειδείς κλάδους παραγωγής. Στις περιπτώσεις όπου έχεις διαφορετική παραγωγικότητα λόγω διαφορετικής τεχνολογίας που χρησιμοποιείς ή πιο «ειδικευμένης» εργασίας, δεν μπορείς να αμείβεις διαφορετικά για τους ίδιους χρόνους «προσωπικής» εργασίας. Είναι υπόθεση του κεντρικού σχεδιασμού να λύνει κάθε φορά τέτοια ζητήματα.
Κλείνοντας να σημειώσω ότι οι παραπάνω απόψεις και προβληματισμοί αφορούν τον κοινωνικό τομέα της παραγωγής.
Σεφέρη Ευαγγελία
Ριζοσπάστης - 15 Φεβρουαρίου 2009
