Στη θέση 33 για το σοσιαλισμό αναφέρεται: «Το 15o Συνέδριο του ΚΚΕ προσδιόρισε την επικείμενη επανάσταση στην Ελλάδα ως σοσιαλιστική». Στη θέση 34 αναφέρεται: «Καταργείται άμεσα κάθε είδους ιδιωτική - επιχειρηματική δραστηριότητα σε τομείς όπως η Υγεία, η Πρόνοια, η Ασφάλιση, η Παιδεία». Στη θέση 36 αναφέρεται: «Το χρήμα σταδιακά χάνει το περιεχόμενό του ως μορφή της αξίας, ... , και μετατρέπεται σε αποδεικτικό της εργασίας για την πρόσβαση των εργαζομένων στο μέρος του κοινωνικού προϊόντος που κατανέμεται με βάση την εργασία τους» και παρακάτω «Μέτρο της ατομικής προσφοράς είναι ο χρόνος εργασίας...».
Για την υλοποίηση των παραπάνω και το πέρασμα στο σοσιαλισμό είναι απαραίτητη η υποστήριξη ή η ανοχή της πλειοψηφίας του λαού. Αν αυτή η ανοχή της πλειοψηφίας δεν υπάρχει, μπορεί να κατακτηθεί προσωρινά η εξουσία αλλά για να σταθεί στα πόδια της, θα πάρει καταπιεστικά μέτρα και θα καταλήξει σε σοσιαλισμό του στρατώνα, θα αποτύχει.
Ενας δείκτης της υποστήριξης του λαού είναι και η ψήφος του στις εκλογές στα συνδικάτα, στα σωματεία, στις δημοτικές, εθνικές και για το Eυρωκοινοβούλιο. Το κριτήριο της ψήφου δεν είναι πάντα καθοριστικό, δεν μπορούμε όμως να το αγνοήσουμε.
Επίσης για να στηρίξει η πλειοψηφία του λαού ένα σοσιαλιστικό μετασχηματισμό θα πρέπει να έχει πειστεί ότι οι συνθήκες της ζωής του (επιβίωση, εργασία, ασφάλεια, παιδεία, υγεία, δημοκρατία) θα βελτιωθούν.
Ο καπιταλισμός, με τις τελευταίες εξελίξεις, έχει κλονιστεί στη συνείδηση πλατιών λαϊκών στρωμάτων, αλλά θα είναι βιαστικό να πούμε ότι έφαγε τα ψωμιά του, ότι ξόφλησε. Ο δικομματισμός διατηρεί ακόμη ισχυρά ποσοστά στη χώρα μας και τις άλλες αναπτυγμένες χώρες.
Οι οδυνηρές εξελίξεις στις χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού και η ανυπαρξία ισχυρού πόλου, στον οποίο θα μπορούν να στηριχτούν οι σοσιαλιστικές χώρες, σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής επέμβασης, είναι καθοριστικές στη διαμόρφωση της συνείδησης του λαού.
Δεν τεκμηριώνονται επομένως επαρκώς οι θέσεις 33 και 34 για την επικείμενη επανάσταση ως σοσιαλιστική και την άμεση κατάργηση κάθε είδους ιδιωτικής - επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Στο κείμενο για το σοσιαλισμό, στη θέση 11, σημειώνεται ότι σημείο στροφής ήταν το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (1956), όπου υιοθετήθηκαν οπορτουνιστικές απόψεις για μια σειρά θέματα. Αυτό σημαίνει ότι προϋπήρχε στο κόμμα μια πλειοψηφία που στήριζε αυτές τις απόψεις και τις δέχτηκε μετά χωρίς αντιδράσεις, οι λιγοστές διαφοροποιήσεις στελεχών του ΚΚΣΕ δεν είχαν σημαντική επίδραση στο κόμμα και το λαό.
Είναι εύκολο να τα ρίχνουμε όλα στον οπορτουνισμό, αλλά δεν ερμηνεύουμε πότε και γιατί καλλιεργήθηκαν και επιβλήθηκαν αυτές οι απόψεις. Μια ερμηνεία είναι ότι ο λαός είχε μπει στο περιθώριο, τα προβλήματα της καθημερινότητας είχαν υποτιμηθεί, η δημοκρατία στο κόμμα ήταν τυπική, αγνοήθηκαν ή δεν αντιμετωπίστηκαν με επιτυχία τα προβλήματα που εμφανίζονταν.
Το φαινόμενο αυτό της «παρεκτροπής» παρατηρήθηκε επίσης και σε χώρες που πολέμησαν και νίκησαν τον ιμπεριαλισμό, όπως η Κίνα και το Βιετνάμ. Εφταιγε ο υποκειμενικός παράγοντας; ή δεν είχαν ωριμάσει οι υλικοί όροι για τη λύση ορισμένων προβλημάτων;
Το είχε πει και ο Μαρξ, θέση 9, ότι η ανθρωπότητα δε βάζει μπροστά της παρά μόνο τα προβλήματα εκείνα που μπορεί να λύσει. Η βιασύνη ή και η καθυστέρηση στη λύση προβλημάτων, για τα οποία δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες, πισωγυρίζει το σοσιαλισμό.
Στο στάδιο του σοσιαλισμού θα λύνονται μόνο τα προβλήματα τα οποία θα βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών και για τα οποία υπάρχουν οι υλικοί όροι για τη λύση τους. Αυτό σημαίνει ότι το χρονικό διάστημα, όπου θα συνυπάρχουν οι σοσιαλιστικές και εμπορευματικές σχέσεις, θα είναι μακρόχρονο, ανάλογα με τις συνθήκες, (δες σχετική αναφορά στη θέση 4).
Πέρασαν αιώνες για να διαμορφωθούν οι συνειδήσεις των ανθρώπων, δεν μπορείς να τις αλλάξεις σε μια μέρα.
Βέβαια αυτό περικλείει τον κίνδυνο ανατροπής του σοσιαλισμού ή και ταύτισης με τη σοσιαλδημοκρατία, τέτοια παραδείγματα υπάρχουν. Αυτοί οι κίνδυνοι όμως ελαχιστοποιούνται αν το κόμμα είναι ιδεολογικά εξοπλισμένο, στηρίζεται από την πλειοψηφία του λαού, συμπεριλαμβανομένης της διανόησης και υπάρχει διεθνώς ευνοϊκός συσχετισμός δυνάμεων.
Για να είμαι πιο συγκεκριμένος, στο αρχικό στάδιο του σοσιαλισμού στην Ελλάδα, θα συνυπάρχουν η ιδιωτική και δημόσια παιδεία; Τα ιδιωτικά ιατρεία και κλινικές με τα δημόσια νοσοκομεία; Για πόσο διάστημα; Τι θα κάνουμε: i) Με την ιδιωτική περιουσία και με το θέμα της κατοικίας; ii) Με τα πολυκαταστήματα και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Πότε και πώς θα φύγουμε από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ; Οι κοινωνικοποιήσεις ΔΕΗ, ΟΤΕ, τραπεζών θα γίνουν με αποζημίωση των σημερινών μετόχων; Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν ικανοποιητικά, όπως π.χ. τα ΚΤΕΛ, θα κοινωνικοποιηθούν από την αρχή;
Οι αμοιβές στο στάδιο του σοσιαλισμού, είναι ανάλογες με την ποιοτική και ποσοτική προσφορά των εργαζομένων, με σμίκρυνση της διαφοράς ανώτερου και κατώτερου μισθού. Οι αμοιβές, όπως προσδιορίζονται στις θέσεις 7 και 36, είναι ακατανόητες, νεφελώδεις και έξω από το πρόγραμμα του Κόμματος. Μια ασφαλής δικλείδα, σε όλα τα θέματα που προκύπτουν στο σοσιαλισμό, είναι σε κάθε βήμα να υπάρχει η ευρεία λαϊκή συναίνεση και η συνεχώς διεύρυνση της δημοκρατίας.
Οι καταλήψεις στα δημόσια σχολεία και στα ΑΕΙ-ΤΕΙ, για ψύλλου πήδημα, έχουν απαξιώσει τα δημόσια σχολεία, έχουμε και εμείς ένα μερίδιο ευθύνης. Η άρχουσα τάξη στέλνει τα παιδιά της στα ιδιωτικά σχολεία και στα πανεπιστήμια του εξωτερικού, που λειτουργούν χωρίς καταλήψεις. Αν ο καπιταλισμός και η ΕΕ θέλουν να υποβαθμίσουν τη δημόσια παιδεία, να μη γίνουμε εμείς οι νεκροθάφτες της.
Τέλος, ένα θέμα που δημιουργείται και θα αυξάνεται, όσο υπάρχει καπιταλισμός, εκτός από την αδηφαγία για κέρδη των μονοπωλίων, είναι το θέμα της ασφάλειας των πολιτών. Του περιορισμού της ελευθερίας, τόσο από την εξουσία, όσο και από ανεξέλεγκτες ομάδες οργανωμένων συμφερόντων και κουκουλοφόρων, που ο πυρήνας τους λειτουργεί συνειδητά σε βάρος του λαϊκού κινήματος.
Επειδή κενό εξουσίας δεν υπάρχει στις οργανωμένες κοινωνίες και τα κόμματα του δικομματισμού έχουν φθαρεί στις λαϊκές συνειδήσεις, να μη δώσουμε την ευκαιρία σε υποκατάστατα του δικομματισμού να εξαπατήσουν το λαό για μια ακόμη φορά.
Αν το Κόμμα μας απαντήσει πειστικά, με συγκεκριμένες θέσεις, που να απαντούν στα σύγχρονα προβλήματα, τότε βάζουμε πλώρη και για την εξουσία, αλλιώς θα μείνουμε κόμμα διαμαρτυρίας, που βολεύει και την άρχουσα τάξη.
Στρατής Κουνιάς
Επισκέπτης καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Ριζοσπάστης - 14 Φεβρουαρίου 2009
