«Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει. Ομως εγώ Δεν παραδέχτηκα την ήττα. Εβλεπα τώρα Πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω Πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες».
Μανόλης Αναγνωστάκης
Αν και δεν είμαι, από το 1991, μέλος του ΚΚΕ θα ήθελα να καταθέσω την άποψη μου για τις θέσεις. Ειδικότερα για το 4ο μέρος του 2ου θέματος που αφορά τον «Εμπλουτισμό της προγραμματικής αντίληψης για το σοσιαλισμό»
Ολο και περισσότεροι πολίτες της Γης κατανοούν ότι ο καπιταλισμός μέρα με την ημέρα αποδείχνεται κοινωνικά και περιβαλλοντικά καταστροφικός.
Ερχονται πιο άγριες και δύσκολες ημέρες για τα φτωχά κοινωνικά στρώματα, τους εργαζόμενους, τη νεολαία και τις γυναίκες που προέρχονται από τα στρώματα αυτά. Οι πόλεμοι, η ανεργία, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η αβεβαιότητα, η ανασφάλεια, λέξεις που αναδύονται από το λεξιλόγιο του καπιταλισμού, γίνονται πολύ πιο έντονα κυρίαρχα συστατικά της καθημερινής μας ζωής.
Η επιστήμη και η τεχνολογία χρησιμοποιείται όχι για την απελευθέρωση, μα για τη μεγαλύτερη υποδούλωση του ανθρώπου, για τη μεγαλύτερη εκμετάλλευσή του.
Σήμερα όλοι μιλούν για την κρίση. Από τους Νεοφιλελεύθερους μέχρι τους Κομμουνιστές.
Ο καθένας προτείνει λύσεις που έχουν στόχο ή τη διατήρηση του υπάρχοντος καπιταλιστικού συστήματος ή το πέρασμα σε ανώτερο κοινωνικοοικονομικό σύστημα.
Θα μιλήσω για όσους κατανοούν ότι έχουν ωριμάσει πλήρως οι υλικές προϋποθέσεις που κάνουν αναγκαίο το πέρασμα στο σύστημα αυτό, στο σοσιαλισμό. Ενα σύστημα που θα καταργήσει τη γενεσιουργό αιτία των φαινομένων της κρίσης των σύγχρονων καπιταλιστικών κοινωνιών: Την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Που σημαίνει κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας σε όλα τα μέσα παραγωγής, κοινωνικοποίησή τους, σχεδιασμένη χρησιμοποίησή τους στην κοινωνική παραγωγή με στόχο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών.
Επομένως, μιλώ για όσους δέχονται πως διέξοδος παραμένει ο σοσιαλισμός, παρά την ήττα του κατά το τέλος του 20ού αιώνα. Διανοητές της «αριστερής όχθης» μιλούν επίσης για την αναγκαιότητα υπέρβασης του καπιταλισμού με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας σε όλα τα μέσα παραγωγής και κοινωνικοποίησή τους χρησιμοποιώντας τον όρο «Περιεκτική Δημοκρατία» (Φωτόπουλος).
Με αυτούς τους διανοητές και με καθένα που συμφωνεί σε αυτό το ελάχιστο: κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας, πρέπει το κομμουνιστικό κίνημα να συναντηθεί με όσες διαφωνίες υπάρχουν στα επιμέρους. Ο διάλογος είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαίος.
Το ΚΚΕ καλά έκανε και άνοιξε τη συζήτηση για τον «Υπαρκτό Σοσιαλισμό», το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε. Ο Μαρξ και ο Λένιν πήραν μαθήματα από την έφοδο στον ουρανό της Παρισινής Κομμούνας. Ο Λένιν δεν άφησε την πείρα του 1905 να πέσει κάτω. Ετσι έφτασε στα 1917. Οποιος διανοητής ή πολιτικό κίνημα που έχει σοσιαλιστικές ή κομμουνιστικές αναφορές, που πιστεύει στο πέρασμα από την καπιταλιστική προϊστορία στην ιστορία της σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής κοινωνίας πρέπει να μελετήσει την πείρα αυτή.
Πρέπει να μελετήσει την πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης σε πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό επίπεδο. Και μελέτη δε σημαίνει ότι όλα γίνανε σωστά (γιατί δε θα φτάναμε στην ήττα του 1989), ούτε ότι όλα γίνανε λάθος (γιατί δε θα άντεχε πάνω από 70 χρόνια. Ειδικότερα, ο Χίτλερ θα το εξαφάνιζε). Με τα μπουγαδόνερα μην πετάξουμε και το παιδί. Για ένα σύγχρονο κίνημα ανατροπής του καπιταλισμού όσο επιζήμια είναι η πλήρης αποδοχή του Σοσιαλιστικού Μοντέλου που γνωρίσαμε στον 20ό αιώνα άλλο τόσο είναι και η απόρριψη.
Στο προσυνεδριακό διάλογο διατυπώθηκαν υμνολογίες για την περίοδο 1930-1956 (για συντομία: «Σταλινική Περίοδο») κυρίως(και αυτό προκύπτει από τα γραφόμενά τους) από Αγωνιστές που περάσανε τη φωτιά του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Στις θέσεις για το Σοσιαλισμό δε διαφαίνεται κάτι τέτοιο. Σαφώς περιγράφεται θετικά η «Σταλινική Περίοδος». Αντικειμενικά όμως δεν μπορείς να παραγνωρίσεις ότι περιγράφονται καταστάσεις και γεγονότα, απόψεις, θέσεις που εν σπέρματι περιέχουν τη στροφή του 1956 και τα γεγονότα του 1989, τις γραφειοκρατικές στρεβλώσεις, τις παραβιάσεις, τα λάθη κλπ. Μια προσεκτική ανάγνωση πείθει τύπους, σαν και μένα, δύσπιστους.
Μιλώντας, λοιπόν, για τον εμπλουτισμό της προγραμματικής αντίληψης του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό προτείνω:
1. Η συζήτηση για την οικοδόμηση του Σοσιαλισμού τον 20ό αιώνα να συνεχιστεί γιατί: α. Δεν έχει αναλυθεί η πείρα των Λαϊκών Δημοκρατιών, η Κίνα, το Βιετνάμ, η Κούβα. β. Μένουν πολλά κενά στην ανάλυση της «Σταλινικής Περιόδου» ειδικά στο επίπεδο της οργάνωσης της κοινωνίας, της συμμετοχής των πολιτών της ΕΣΣΔ στη λήψη των αποφάσεων, στον εργατικό έλεγχο και στη συμμετοχή των εργατών στη διεύθυνση της παραγωγής, στα προνόμια των ανώτερων και ανώτατων στελεχών του κόμματος και του κράτους, στα προνόμια των διευθυντών των επιχειρήσεων. Φυσικά το ίδιο ισχύει και την περίοδο 1956-1989. Ισως για την περίοδο αυτή οι πολιτικοί πρόσφυγες να έχουν πολλά να πουν... γ. Η λειτουργία της σοσιαλιστικής δημοκρατίας, τα φαινόμενα αυταρχισμού, οι διώξεις και οι «διώξεις». δ. Σχέσεις της ΕΣΣΔ με τα κράτη μέλη της ΚΟΜΕΚΟΝ.
2. Διάλογο με πολιτικές δυνάμεις, φορείς και πρόσωπα, με καθένα που έχει σιχαθεί τη σημερινή πραγματικότητα και πιστεύει στην πραγμάτωση της σοσιαλιστικής επανάστασης και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στη χώρα μας, ως ένα μέρος της παγκόσμιας επαναστατικής διαδικασίας, με το εξής πλαίσιο:
α. Σοσιαλισμό εννοούμε: Κοινωνικός έλεγχος και ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.
β. Μείωση του εργάσιμου χρόνου, διεύρυνση του ελεύθερου.
γ. Κατάργηση άμεσα κάθε είδους ιδιωτικής - επιχειρηματικής δραστηριότητας σε τομείς όπως η Υγεία, η Πρόνοια, η Ασφάλιση, η Παιδεία.
δ. Περιορισμός της λειτουργία των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων μέχρι την πλήρη κατάργησή τους.
ε. H σοσιαλιστική οικοδόμηση δεν είναι συμβατή με τη συμμετοχή της χώρας στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις.
στ. Διάλυση του αστικού στρατού και των σωμάτων καταστολής.
ζ. Σε επίπεδο κοινωνικής οργάνωσης:
-- Πέρα από τους εργαζόμενους στον παραγωγικό τομέα (εργατική τάξη, αγρότες - εργάτες γης) στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας συμμετέχουν και οι εργαζόμενοι στον τομέα υπηρεσιών(π.χ. τραπεζιτικοί, γιατροί, δημοσιογράφοι, ηθοποιοί, διανόηση κλπ.), η νεολαία, οι συνταξιούχοι.
-- Θα υπάρχει μια ανώτερη μορφή δημοκρατίας, με βασικό χαρακτηριστικό της την ενεργητική συμμετοχή της εργατικής τάξης, του λαού, στην επίλυση των βασικών προβλημάτων οικοδόμησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας και στον έλεγχο της εξουσίας και των οργάνων της.
-- Πυρήνες της εργατικής εξουσίας θα είναι οι παραγωγικές μονάδες, οι τόποι εργασίας, στους οποίους θα ασκείται και ο εργατικός και κοινωνικός έλεγχος της διεύθυνσης.
-- Μέσα από τις παραγωγικές κοινότητες και τους τόπους εργασίας θα εκλέγονται και θα ανακαλούνται (όταν χρειάζεται) οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στα όργανα εξουσίας.
-- Υπάρχει ελευθερία ελέγχου και συμμετοχή στον τόπο εργασίας και στην κοινωνία, ανεμπόδιστη κριτική σε αποφάσεις και χειρισμούς που εμποδίζουν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, καταγγελία αυθαιρεσιών, αρνητικών φαινομένων, παρεκκλίσεων, γραφειοκρατικής στάσης στελεχών. Αυτές οι ελευθερίες είναι κατοχυρωμένες και για την πολιτιστική δημιουργία.
η. Οργάνωση της Σοσιαλιστικής εξουσίας
-- Οι εκπρόσωποι του ανώτατου οργάνου εξουσίας νομοθετούν και διοικούν, δεν είναι μόνιμοι, είναι ανακλητοί, δεν ξεκόβονται από την παραγωγή, αλλά αποσπώνται για τη διάρκεια της θητείας τους, δεν έχουν κανένα ιδιαίτερο οικονομικό προνόμιο από τη συμμετοχή τους στα όργανα εξουσίας.
-- Από το ανώτατο όργανο ορίζονται η κυβέρνηση, οι επικεφαλής των διαφόρων εκτελεστικής αρμοδιότητας τομέων (υπουργεία, διευθύνσεις, επιτροπές κλπ.).
-- Διαμορφώνεται επαναστατικό Σύνταγμα και επαναστατική νομοθεσία, που αντιστοιχεί στις νέες κοινωνικές σχέσεις.
-- Συγκροτείται καινούριο δικαστικό σύστημα, το οποίο στηρίζεται σε επαναστατικούς λαϊκούς θεσμούς απονομής της δικαιοσύνης. Οι δικαστικές αρχές υπάγονται στην άμεση ευθύνη των οργάνων της εξουσίας. Δικαστικό Σώμα από αιρετούς και ανακλητούς λαϊκούς δικαστές, καθώς και από μόνιμο δικαστικό προσωπικό, υπόλογο στη νέα εξουσία.
-- Στη θέση του διαλυμένου αστικού στρατού και των σωμάτων καταστολής, δημιουργούνται νέοι θεσμοί, που θα παρεμποδίσουν τις προσπάθειες της αστικής τάξης και της διεθνούς αντίδρασης να παλινορθώσουν την εξουσία του κεφαλαίου.
Ταυτόχρονα δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ο καθημερινός αγώνας για να σώσουν και να διευρύνουν οι εργαζόμενοι, και τα λαϊκά στρώματα γενικότερα, τον καθημερινό επιούσιο άρτο, τις κατακτήσεις 150 χρόνων, που η εγχώρια και η παγκόσμια αστική τάξη απειλεί με επιστροφή σε σύγχρονο μεσαίωνα. Εκεί, στη δράση, στους τόπους παραγωγής και εργασίας, θα φανεί ποιος βροντοχτυπά τις χάντρες και ποιος είναι παλικάρι.
Νίκος Πατεράκης
Ηράκλειο Κρήτης
Ριζοσπάστης - 3 Φεβρουαρίου 2009
