Οι Θέσεις της ΚΕ για το σοσιαλισμό είναι ένα επίκαιρο και αναγκαίο ντοκουμέντο στρατηγικής σημασίας. Δημοσιεύτηκε και συζητείται στις συνθήκες της λυσσαλέας επίθεσης ιδεολογικών εκπροσώπων του καπιταλισμού και των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων να συκοφαντηθεί η αντίληψη και η ιδέα του επιστημονικού σοσιαλισμού και να μηδενιστεί η προσφορά του υπαρκτού σοσιαλισμού. Από την άποψη αυτή οι Θέσεις ανταποκρίνονται στην αποστολή τους, δίνοντας τις θεωρητικές βάσεις για το σοσιαλισμό ως πρώτης βαθμίδας του κομμουνισμού (Θέση Β) και αναφέρονται στην προσφορά του σοσιαλιστικού συστήματος στη Σοβιετική Ενωση και σε άλλες χώρες, εκτιμώντας κριτικά και τις ελλείψεις, λάθη και αδυναμίες που παρουσιάστηκαν στην πορεία της εφαρμογής του (Θέση Α).
Μεγάλο μέρος των Θέσεων αναφέρεται στη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ και στις αιτίες νίκης της αντεπανάστασης, επειδή με την επιτυχία της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης η Ρωσία αποτέλεσε την αφετηρία του κοσμοϊστορικού γεγονότος της κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και της οικοδόμησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Σοβαρό ρόλο έπαιξε η Σοβιετική Ενωση στη δημιουργία του σοσιαλιστικού στρατοπέδου μετά τη Μεγάλη νίκη κατά του φασισμού, στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Η ανάλυση των αιτιών και παραγόντων που οδήγησαν στην ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στις χώρες αυτές θα πρέπει να αποτελέσει ιδιαίτερο αντικείμενο μελέτης από την άποψη της εφαρμογής του σοσιαλισμού και επειδή στις χώρες αυτές ήταν πιο εμφανείς οι αντεπαναστατικές εκδηλώσεις, ιδιαίτερα μετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Στις χώρες αυτές ήταν πιο εύκολη η πρόσβαση και πιο σημαντικός ο ρόλος του εξωτερικού παράγοντα που δικαιολογεί και τη χρήση του όρου «ανατροπή» αντί της «κατάρρευσης». Οι αντεπαναστατικές εκδηλώσεις στις χώρες αυτές, οι πολιτικές συγκρούσεις στο εσωτερικό τους, με την ενθάρρυνση των ΗΠΑ και άλλων αντιδραστικών δυνάμεων, συνέβαλαν και επιτάχυναν την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στις χώρες αυτές και στη Σοβιετική Ενωση.
Μερικοί ισχυρίζονται ότι η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος σε μια μέρα ή τα τελευταία χρόνια. Ξεχνούν όμως τις στρατιωτικές επεμβάσεις στη νεαρή τότε Σοβιετική Δημοκρατία, τον εμφύλιο πόλεμο και τις προσπάθειες υπονόμευσης από τις εσωτερικές αντεπαναστατικές δυνάμεις με την άμεση στρατιωτική, πολιτική και οικονομική στήριξή τους. Και αφού δεν μπόρεσαν να πετύχουν τους στόχους τους με ανοιχτές επεμβάσεις, ακόμη και μετά τη νίκη της Σοβιετικής Ενωσης κατά του ναζισμού, συνέχισαν την υπονόμευση με άλλους τρόπους.
Αρκεί να αναφέρουμε τις δηλώσεις του τότε διευθυντή του αμερικανικού Ντιπάρτμεντ Ντάλες που εκφράστηκε κυνικά και απροκάλυπτα, ακόμη το 1945 μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναφερόμενος στο πρόγραμμα των σοσιαλιστικών καθεστώτων και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.
«Θα τελειώσει ο πόλεμος, όλα θα τακτοποιηθούν. Και εμείς θα ρίξουμε όλες τις δυνάμεις μας να παραπλανήσουμε τους ανθρώπους. Θα βρούμε τους δικούς μας συμμάχους και βοηθούς στην ίδια τη Ρωσία. Επεισόδιο με επεισόδιο θα παίζεται η φοβερή τραγωδία του αδούλωτου λαού. Από τη λογοτεχνία και την Τέχνη θα εξοστρακίσουμε την κοινωνική ουσία, θα αναγκάσουμε τους καλλιτέχνες να μην παρουσιάζουν την αλήθεια, την πραγματικότητα. Η λογοτεχνία, το θέατρο, ο κινηματογράφος θα δοκιμάζουν τα πιο χαμερπή και πρόστυχα αισθήματα των ανθρώπων. Θα υποστηρίζουμε τους καλλιτέχνες που θα εμφυτεύουν το κουλτ του σεξ, της βίας, του σαδισμού, της προδοσίας, της ανηθικότητας. Στη διεύθυνση της χώρας θα δημιουργήσουμε χάος... Θα κόψουμε τις ρίζες του μπολσεβικισμού, θα τινάξουμε στον αέρα το λενινιστικό φανατισμό.
Το βασικό στήριγμά μας θα είναι η νεολαία, θα τη διαφθείρουμε, θα τη χαλάσουμε, θα την κακοσυνηθίσουμε... Να έτσι, λοιπόν, θα πράξουμε».
Ο Καρλ Μπερνστάιν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Ρόναλντ Ρίγκαν και ο Πάπας Ιωάννης ΙΙ υπέγραψαν μυστική συμφωνία για τη διεξαγωγή καμπάνιας για τη διάλυση του κομμουνιστικού συστήματος.
Δυστυχώς, βρέθηκαν ηγέτες που αποτέλεσαν το Δούρειο Ιππο και βοήθησαν να πραγματοποιηθεί αυτό που δεν μπόρεσε να πετύχει ο πιο σκληρός φασισμός.
Από την άποψη αυτή, προκύπτει σοβαρό πρόβλημα ανάδειξης στελεχών στα ανώτατα κλιμάκια της ηγεσίας του ΚΚΣΕ, αλλά και όποιου άλλου κομμουνιστικού ή εργατικού κόμματος. Το δίδαγμα αυτό αφορά και το ΚΚΕ, εκτιμώντας τα γεγονότα του '90 - '91.
Θα τονίσω, στη συνέχεια, ένα ζήτημα που αφορά τις εκτιμήσεις για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ και στις άλλες χώρες από τους πολιτικούς πρόσφυγες που έζησαν πολλά χρόνια στις φιλόξενες χώρες, πάνω από 30-40 χρόνια, ενώ πολλοί είναι αυτοί που βιώνουν τις καινούργιες καταστάσεις της παλινόρθωσης του καπιταλισμού. Είναι αυτόπτες μάρτυρες των μεγάλων επιτεύξεων του σοσιαλισμού, αλλά και των αιτίων που οδήγησαν στην ανατροπή.
Στην κρίση των γεγονότων που αναφέρονται σε λάθη και ελλείψεις κυριαρχούσε ο συναισθηματισμός, η αίσθηση του χρέους της ευγνωμοσύνης προς τους λαούς και τις κυβερνήσεις των σοσιαλιστικών χωρών. Στελέχη και απλοί αγωνιστές με τον επαναπατρισμό τους, στην πλειονότητά τους έβλεπαν αντικειμενικά την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και υπερασπίστηκαν και υπερασπίζονται τις κατακτήσεις του σοσιαλισμού, χωρίς την ωραιοποίηση των πάντων και εξιδανίκευση των εξελίξεων, αλλά και χωρίς την άρνηση των επιτεύξεων της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Υπήρχαν επιφυλάξεις ως προς την ανοιχτή έκφραση αδυναμιών και λαθών στη σοσιαλιστική οικοδόμηση που οι ίδιοι έζησαν και πήραν μέρος σ' αυτή στις δεκαετίες από το 1950 και μετά. Μεμονωμένες ήταν οι περιπτώσεις ακραίας αρνητικής έκφρασης για τις κατακτήσεις του σοσιαλισμού, σαν συνέπεια της εσωκομματικής διαπάλης και προσωπικών βιωμάτων και γενικεύσεων ξεχωριστών περιστατικών.
Η Πανελλήνια Ενωση Επαναπατρισθέντων Πολιτικών Προσφύγων (ΠΕΕΠΠ) έπαιξε σοβαρό ρόλο στη συσπείρωση στις γραμμές της της πλειονότητας των πολιτικών προσφύγων και με τις εκδηλώσεις και τα έντυπά της κράτησε σε υψηλό επίπεδο την εκλαΐκευση των επιτεύξεων του σοσιαλισμού και βρέθηκαν πάντα στο πλευρό του ΚΚΕ, με το οποίο μας συνδέουν άρρηκτοι δεσμοί αγώνων και θυσιών και είναι ο συνεπής συμπαραστάτης των πολιτικών προσφύγων στην πάλη για τη λύση των προβλημάτων τους.
Και τώρα μερικές παρατηρήσεις στο κείμενο: 1. Θέση Α, σελ. 3. «...Η χρηματοδότηση των Ταμείων εξασφαλίζονταν από τον κρατικό προϋπολογισμό και τις ασφαλιστικές εισφορές των επιχειρήσεων». Το σωστό είναι να συμπληρωθεί η έστω και χαμηλή εισφορά των εργαζομένων με τη μορφή του φόρου εισοδήματος, το λεγόμενο στη Ρωσική «ποντοχόντνιι ναλόγκ» που σε κάποια προοδευτική κλίμακα κυμαίνονταν στο 1,5 - 13%, για μισθούς 450 - 1.000 ρούβλια (Στοιχεία του 1957). 2. Θέση Β 2, σελ. 5. «... Είναι διαρκής πάλη για την εξάλειψη κάθε μορφής ατομικής και ομαδικής παραγωγής. 3. Στην ίδια Θέση Β2, σελ. 2. «Το άλμα που συντελείται κατά την επαναστατική περίοδο της μετάβασης από τον καπιταλισμό στον αναπτυγμένο κομμουνισμό».... Μάλλον θα πρέπει να είναι στον αναπτυγμένο σοσιαλισμό. 4. Θέση Β4, σε. 7, γίνεται λόγος για κομμουνιστικές σχέσεις που συνυπάρχουν με εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής, (με παράδειγμα την Κίνα, το Βιετνάμ). Κατά τη γνώμη μου δεν υπάρχουν κομμουνιστικές σχέσεις, αλλά σοσιαλιστικές σχέσεις στη μεταβατική περίοδο προς την ολοκλήρωση του σοσιαλισμού.
Και με την ευκαιρία αυτής της παρατήρησης να εκφράσω τη γνώμη μου για τις πολλές λεπτομέρειες της κομμουνιστικής κοινωνίας, που χρονικά είναι πολύ μακριά, χωρίς αυτό να μειώνει τη σημασία της περιγραφής της κομμουνιστικής κοινωνίας. Σχετικά μ' αυτό να υπενθυμίσω τη δήλωση του Χρουστσόφ στις αρχές του 1960, ότι πλησιάζουμε στον κομμουνισμό. Και ακολούθησε το ανέκδοτο ότι «ο κομμουνισμός είναι σαν τον ορίζοντα, όσο τον πλησιάζεις, τόσο απομακρύνεται».
Με τις καλύτερες ευχές για επιτυχίες του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ και τους συντροφικούς χαιρετισμούς.
Γιώργος Σύρος
Ραφήνα
Ριζοσπάστης - 14 Δεκεμβρίου 2008
