Οταν οι κλασικοί Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν αναφέρονται στη σοσιαλιστική επανάσταση (κατάληψη της εξουσίας από το προλεταριάτο και οικοδόμηση του σοσιαλισμού) την εννοούν ως διεθνή ή παγκόσμια.
Οταν αναφέρονται στη σοσιαλιστική επανάσταση, εννοούν, επίσης, μία ολόκληρη ιστορική περίοδο.
Γράφει ο Λένιν (Απαντα, τόμ. 26, σελ 360, ΣΕ): «...στην πορεία της σοσιαλιστικής επανάστασης, που δεν μπορούμε να τη βλέπουμε σαν μία μόνο πράξη, μα πρέπει να τη βλέπουμε σαν εποχή θυελλωδών πολιτικών και οικονομικών κλονισμών, σαν εποχή οξυμένης ταξικής πάλης ...επαναστάσεων και αντεπαναστάσεων».
Με τις πρώτες δεκαετίες του 17ου αιώνα, η αναπτυγμένη ανθρωπότητα μπήκε στην ιστορική περίοδο των αστικών επαναστάσεων: Αγγλία 1644, Γαλλία 1789 και σε άλλες χώρες, όπως και κατά το 19ο αιώνα.
Στις αρχές του 20ού αιώνα η ανθρωπότητα μπήκε στην περίοδο των σοσιαλιστικών επαναστάσεων και των εθνικών - αντιαποικιακών, από τις οποίες ορισμένες έχουν σοσιαλιστικό προσανατολισμό: Ρωσία, χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης μετά το Β` παγκόσμιο πόλεμο - με την ιδιομορφία τους - Κίνα, Κούβα, Βιετνάμ και άλλες χώρες της Ασίας και της Αφρικής.
Οι επαναστάσεις, στα πλαίσια της ιστορικής περιόδου που καλύπτουν, ξεσπούν κατά κύματα όχι μεμονωμένα: Το κύμα των αστικών επαναστάσεων με τη Γαλλία του 1789 και με τις στρατιές του Ναπολέοντα, της πρώτης περιόδου, νέο κύμα αστικών επαναστάσεων του 1848 στην Ευρώπη κ.α. Κύμα σοσιαλιστικών επαναστάσεων τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα (Ρωσία 1917, Γερμανία 1919 και Ουγγαρία).
Νέο κύμα μετά το 1945 στην Κ. και Α. Ευρώπη με τη συνδρομή του σοβιετικού απελευθερωτικού στρατού, στην Κίνα το 1948. Κύμα εθνικών - αντιαποικιακών επαναστάσεων από το 1950 ως το 1975 περίπου (Αίγυπτος, Κούβα, Βιετνάμ, Αλγερία και αλλού).
Με τη διαμόρφωση του μονοπωλιακού καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, ο Λένιν, αναλύοντας το σύστημα του ιμπεριαλισμού και τα νέα φαινόμενα, διατύπωσε το νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης του καπιταλισμού (των μονοπωλίων, των τραστ, κλάδων και χωρών) και κατέληξε στη θέση για τον αδύνατο κρίκο της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας: «Η ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη είναι ένας απόλυτος νόμος του καπιταλισμού. Επομένως, η επικράτηση του σοσιαλισμού είναι δυνατή στην αρχή σε λίγες ή ακόμη σε μία μονάχα, χωριστά παρμένη καπιταλιστική χώρα» (Αύγουστος 1915, στο άρθρο «Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης», Απαντα, τόμ. 26, σελ. 362, ΣΕ).
Και αλλού «...ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να επικρατήσει σε όλα τα κράτη ταυτόχρονα. Θα επικρατήσει αρχικά σε ένα ή σε μερικά κράτη, ενώ τα άλλα θα παραμείνουν αστικά ή προαστικά για ένα διάστημα» στο «Στρατιωτικό πρόγραμμα της προλεταριακής επανάστασης» που γράφτηκε μετά την επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 (Απαντα τόμ. 30, σελ. 133, ΣΕ).
Οταν, λοιπόν, ο Λένιν διατυπώνει με σαφήνεια τις παραπάνω θέσεις, επιμένει στο αρχικά, δηλαδή στην αρχή, γιατί, όπως γράφει σε πολλές άλλες περιπτώσεις, εννοεί ιστορική περίοδο και επαναστατικό κύμα, όπως εννοούσαν ρητά και ο Μαρξ με τον Ενγκελς.
Η σκέψη του είναι ότι η επιτυχία της επανάστασης σε μία χώρα - στη Ρωσία στην περίπτωσή μας - συνδέεται αναπόσπαστα με το επαναστατικό προλεταριακό κίνημα στη Δύση. Γράφει ο Λένιν το Σεπτέμβρη του 1915: «...αυτή η σύνδεση είναι τόσο άμεση, ώστε δεν είναι δυνατό να βρεθεί καμία χωριστή λύση των επαναστατικών προβλημάτων της μιας ή της άλλης χώρας: Η αστικοδημοκρατική επανάσταση στη Ρωσία σήμερα δεν είναι πια μόνο ο πρόλογος της σοσιαλιστικής επανάστασης στη Δύση, αλλά αποτελεί αδιάσπαστο συστατικό μέρος της» στο «Η ήττα της Ρωσίας και η επαναστατική κρίση» (Απαντα, τόμ. 27, σελ. 29, ΣΕ).
Η ανάλυση και οι θέσεις του Λένιν επιβεβαιώθηκαν. Η επανάσταση νίκησε αρχικά στη Ρωσία, επεκτάθηκε στην Ουγγαρία και τη Γερμανία. Ομως εκεί... δε νίκησε για λόγους που δεν είναι του παρόντος.
Γράφει ο Λένιν στις 8 Απρίλη 1917: «οι αντικειμενικές συνθήκες του ιμπεριαλιστικού πολέμου αποτελούν εγγύηση ότι η επανάσταση δε θα περιοριστεί στο πρώτο στάδιο της Ρωσικής επανάστασης (εννοεί το αστικό δημοκρατικό του Φλεβάρη 1917), ότι η επανάσταση δε θα περιοριστεί στη Ρωσία» (Απαντα, τόμ. 31 σελ. 93, ΣΕ).
«Το γερμανικό προλεταριάτο είναι ο πιο πιστός, ο πιο σίγουρος σύμμαχος της Ρωσικής και της παγκόσμιας προλεταριακής επανάστασης» στην «Αποχαιρετιστήρια επιστολή στους ελβετούς εργάτες» (Απαντα, τόμ. 31, σελ 93, ΣΕ).
Γράφει επίσης γεμάτος ενθουσιασμό το 1915: «ζήτω η παγκόσμια αδελφοσύνη των εργατών και η διεθνής επανάσταση του προλεταριάτου» στο μανιφέστο «Για τον πόλεμο» (Απαντα, τόμ. 27, σελ. 4, ΣΕ).
Επομένως - άλλωστε είναι και αυτονόητο - νίκη της επανάστασης σε μερικές ή και σε μία μόνο χώρα όχι μόνο δεν αναιρεί, αλλά επιβεβαιώνει ότι η σοσιαλιστική επανάσταση είναι διεθνής, παγκόσμια.
Η Ρωσία, που τελικά έμεινε μόνη, προχώρησε με το κόμμα και τον Στάλιν στην ηγεσία μέσα από πολύ δύσκολες συνθήκες, οικοδόμησε το σοσιαλισμό με μεγάλες επιτυχίες, αλλά και προβλήματα, εξαιτίας της ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης και του χαμηλού επιπέδου ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων.
Σημειώνουμε ότι ο Στάλιν και το πλειοψηφικό ρεύμα που εκπροσωπούσε μέσα στο κόμμα των Μπολσεβίκων υπερασπίστηκε με θέρμη τις παραπάνω θέσεις του Λένιν στην αντιπαράθεση με γνωστές αντιλήψεις άλλων στελεχών.
Σοσιαλισμός σε μία χώρα δε σημαίνει ...αιώνια. Σημαίνει ότι η συγκεκριμένη χώρα θα στηρίζει το παγκόσμιο προλεταριάτο και θα στηρίζεται από αυτό, και θα αποτελεί επαναστατικό ορμητήριο, δύναμη προώθησης της επανάστασης παγκόσμια, ανάλογα βέβαια με το συσχετισμό δυνάμεων και τις συνθήκες.
Και έτσι έγινε μετά το Β` παγκόσμιο πόλεμο, με τις χώρες της Κ. και Α. Ευρώπης και τις άλλες επαναστάσεις που ακολούθησαν. Ετσι προχώρησε η Ιστορία, με την Οκτωβριανή Επανάσταση και το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα και την τεράστια προσφορά στην εργατική τάξη και τους λαούς του κόσμου, αλλά και το φαρμάκι των ανατροπών...
Βέβαια, η Ρωσία ήταν μία μεγάλη σε έκταση και πόρους χώρα, πράγμα το οποίο τόνιζε ο Λένιν. Αν όμως στις μέρες μας ξεσπάσει επαναστατικό κύμα στην Ευρώπη ή σε μία περιοχή της Ευρώπης και νικήσει σε μερικές ή σε μία μόνο χώρα, τι θα γίνει;
Αυτό το «σε μία χώρα» - χωρίς να αποκλείεται - δεν είναι μάλλον πολύ πιθανό στις μέρες μας με τον υψηλό βαθμό διεθνοποίησης του κεφαλαίου, οικονομικής και πολιτικής, και τη μεγάλη διασύνδεση και αλληλεξάρτηση των οικονομιών. Αν όμως γίνει, ισχύει το «αρχικά», «στην αρχή» του Λένιν.
Εξάλλου ο λαός και η ηγεσία της Κούβας, που έμειναν «μόνοι» στο στόμα του λύκου μετά τις ανατροπές του 1990, δεν παραδόθηκαν, δεν κατέθεσαν τα όπλα. Συνέχισαν με τη στήριξη των άλλων λαών, ορθοπόδησαν και ήδη με τις εξελίξεις στη Λατινική Αμερική απόκτησαν και ...νέους φίλους. Αν όμως εγκατέλειπαν, θα συνέβαιναν οι εξελίξεις στη Βενεζουέλα και στις άλλες γειτονικές χώρες;
Υστερα, η Ιστορία προχωράει και μέσα από Μεσολόγγια, από μη επιτυχημένες επαναστάσεις, όπως αυτή του 1905 στη Ρωσία ή την Κομμούνα του Παρισιού το 1871.
Πάντως η εποχή μας ήταν και παραμένει, ακόμη περισσότερο σήμερα, ιστορική περίοδος των νέων σοσιαλιστικών επαναστάσεων, περίοδο μετάβασης από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη λειτουργία, την ανάπτυξη και την «ποιότητα» του ΚΚΕ, για το κομμουνιστικό κίνημα και τη διάδοση του Μαρξισμού στην Ελλάδα και διεθνώς.
Οι θέσεις της ΚΕ για το σοσιαλισμό αποτελούν μία συνεκτική και επιστημονικά τεκμηριωμένη ανάλυση για τις αιτίες της ανατροπής και τις αρχές οικοδόμησης του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.
Με βάση τη Μαρξιστική - Λενινιστική θεωρία, τις εξελίξεις στη Σοβιετική Ενωση και τις ως τώρα διαθέσιμες πηγές - χωρίς βέβαια να έχουν εξαντληθεί - το κείμενο της ΚΕ δίνει πειστική ερμηνεία της εξέλιξης που είχε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Και αυτό αποτελεί επίτευγμα. Φυσικά, το θέμα δεν κλείνει, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση και εξέλιξη του εποικοδομήματος στην ΕΣΣΔ (δικτατορία του προλεταριάτου, λειτουργία των Σοβιέτ, των συνδικάτων και των άλλων μαζικών οργανώσεων, των θεσμών εργατικού ελέγχου, σχέση κόμματος - κράτους κ.ά.)
Υπόθεση εργασίας μπορεί να αποτελέσει ότι το κόμμα βαθμιαία εξαιτίας των συνθηκών ταυτίστηκε σε μεγάλο βαθμό με το κράτος και τις μαζικές οργανώσεις και το υποκατέστησε, αντί να το καθοδηγεί πολιτικά.
Βασίλης Θεοδωρακόπουλος
ΚΟ Θεσσαλονίκης
Ριζοσπάστης - 14 Δεκεμβρίου 2008
