Ομολογώ πως, ως άμαθος στην αρθρογραφία, αντιμετώπισα μια σχετική δυσκολία στο πώς να προλογίσω το παρθενικό μου αυτό άρθρο. Ωστόσο, τα πράματα είναι απλούστερα. Δεν έχω παρά να μιμηθώ αυτούς που αρέσκονται σε πανηγυρικές εισόδους με ηχηρά τσιτάτα τύπου «ο Marx είπε», διασφαλίζοντας εξαρχής το κομμουνιστικό κύρος που θα ντύσει τα κατοπινά τους λεγόμενα. Ο λόγος για το άρθρο που εμφανίστηκε στο σαββατιάτικο «Ριζοσπάστη» της 13ης Δεκέμβρη (σελ. 18) με την υπογραφή του αναπληρωτή καθηγητή Φιλοσοφίας Αλέξανδρου Χρυσή. Στο άρθρο του, ο αγαπητός σύντροφος, πέρα απ' τις όποιες προθέσεις του, φαίνεται να επιδίδεται σε μια κριτική στις θέσεις του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό, που θα ήταν επιεικές αν τη χαρακτηρίζαμε καλοπροαίρετη. Κι όσο «καλοπροαίρετη» είναι η γλώσσα του αγαπητού συντρόφου στο κύριο θέμα του άρθρου του, άλλο τόσο ισχύει αυτό και για το ...μετριοπαθές του φινάλε, που, ούτε λίγο ούτε πολύ, προβλέπει πολλά δεινά για το ΚΚΕ, εφόσον το κόμμα συνεχίσει σαν εκπρόσωπος της «Αριστεράς του Δήθεν», όπως ο ίδιος λέει κατά λέξη. Συνεχίζοντας, λοιπόν, δεν έχω παρά να επικαλεστώ το αγαπημένο μου τσιτάτο: «κρίνε για να κριθείς».
Ο αγαπητός σύντροφος αρέσκεται στο να κατασκευάζει σκιάχτρα και να τα πυροβολεί. Ετσι, μεταξύ των άλλων, αναφωνεί αγανακτισμένος: «Αν όντως η ταξική πάλη δεν υπήρχε πια στην ΕΣΣΔ το 1936, πώς να εξηγήσουμε ότι μόλις ένα χρόνο αργότερα ξεσπά το μεγάλο κύμα των δικών και των εκκαθαρίσεων, αυτές οι υπερβολές(!) - η λέξη μεταφέρεται αυτούσια απ' τις θέσεις, όπως μας πληροφορεί ο ίδιος - που οδηγούν στην εξόντωση, μεταξύ πολλών άλλων, και της πλειοψηφίας των μελών της ΚΕ του ΠΚΚ (μπ);» Περίεργος, ανοίγω τις θέσεις για το σοσιαλισμό. Στη σελίδα 17, λοιπόν, αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Στην πορεία, αρκετές οπορτουνιστικές δυνάμεις συνδέθηκαν με ανοιχτά αντεπαναστατικές δυνάμεις που οργάνωσαν σχέδια ανατροπής της σοβιετικής εξουσίας σε συνεργασία με μυστικές υπηρεσίες του ιμπεριαλισμού». Και αναφέρεται σε σχετική υποσημείωση ότι «αυτό αποδείχτηκε τεκμηριωμένα στην αποκάλυψη αντεπαναστατικών κέντρων στα μέσα της δεκαετίας του '30. Παρά τις όποιες υπερβολές στην αντιμετώπιση αυτών των κέντρων, στις δίκες του '36 και του '37, αποκαλύφτηκαν συνεννοήσεις αυτών των κέντρων με τμήματα του στρατού και με μυστικές υπηρεσίες της Γερμανίας, Μ. Βρετανίας, Γαλλίας κλπ. Ακόμα, πηγές καπιταλιστικών κρατών επιβεβαιώνουν την ύπαρξη τέτοιων σχεδίων και τη συμμετοχή σ' αυτά ηγετικών στελεχών, όπως ο Μπουχάριν». Οπως εύκολα διακρίνει κανείς, το ΚΚΕ (σε αντίθεση μ' αυτό που θέλει να «νομίζει» ο κ. καθηγητής) δεν αντιμετωπίζει συνολικά τις δίκες σαν υπερβολές. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι είχαν ένα σοβαρό περιεχόμενο. Τα υπόλοιπα είναι συρραφή λέξεων που έκανε ο αγαπητός σύντροφος κατά πώς τον βόλευε, με σκοπό να ξεδιπλώσει την αντισταλινική του οργή.
Στη συνέχεια, η οργή μετουσιώνεται σε ειρωνεία. Ετσι, κοροϊδεύει κι υποτιμάει τις «επίσημες κομματικές εκδόσεις, σύμφωνα με τις οποίες, πρώην επαναστάτες, όπως ο Μπουχάριν, ο Τρότσκι, ο Ζηνόβιεφ, ο Ράντεκ, κατέληξαν λακέδες του ιμπεριαλισμού». Και με το ίδιο απαξιωτικό ύφος αμφισβητεί την αξιοπιστία της μαρτυρίας του Αμερικανού πρέσβη στη Μόσχα την περίοδο των δικών. Αντε κι ας δεχτούμε ότι το ΚΚΕ μας πουλάει φούμαρα. Εσείς κύριε αξιότιμε καθηγητή και κάτοχε της απόλυτης αλήθειας, γιατί μας αφήνετε στο σκοτάδι; Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας τις πολύτιμες γνώσεις σας ή τζάμπα χαλαλίζουμε την αγωνία μας; Γιατί αν μπορείτε, είναι δελεαστικό να προσφύγω στο επόμενο τσιτάτο: «σοφός να 'σαι μαζί μας».
Παρακάτω, ο αγαπητός σύντροφος θέτει το καίριο ερώτημα: «Μήπως, λοιπόν, θα έπρεπε να προβληματιστούμε επιτέλους για τη δυνατότητα οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα; Μήπως, όπως ακριβώς κι ο Λένιν, θα πρέπει να διακρίνουμε ανάμεσα στο εφικτό της (προσωρινής) νίκης του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα και στο ανέφικτο οικοδόμησής του, αν η σοσιαλιστική επανάσταση δεν προσλάβει διεθνή χαραχτήρα, επικρατώντας σε μιαν αλυσίδα χωρών, μέσα στο, κατά περίπτωση, κρίσιμο χρονικό διάστημα;». Αυτό βέβαια είναι ένα ερώτημα που θέτει εύλογα ο κ. καθηγητής, αλλά δε μας το απαντά. Ποιο είναι, αγαπητέ σύντροφε, αυτό το «κατά περίπτωση κρίσιμο χρονικό διάστημα» και τι θα έπρεπε να κάνει μια σοσιαλιστική χώρα μετά την παρέλευσή του; Στην επόμενή του παρατήρηση, ο κ. καθηγητής παραδίνει μαθήματα διαλεχτικής στο ΚΚΕ, στηλιτεύοντάς το για τον «επιφανειακό τρόπο, με τον οποίο το κόμμα αντιπαραθέτει σχηματικά δυο περιόδους, πριν και μετά το 1956, με κρίσιμο σημείο καμπής το 20ό Συνέδριο, μη βλέποντας το κόμμα τη βαθύτερη σχέση συνέχειας μεταξύ της λεγόμενης σταλινικής και της λεγόμενης χρουστσοφικής περιόδου». Και φτάνει ο αγαπητός σύντροφος να κατηγορεί το ΚΚΕ ότι, «ανεξάρτητα από προθέσεις», με τον τρόπο που εξετάζει τις δυο περιόδους, «αντιστρέφει μηχανιστικά, κι έτσι αναπαράγει, το σχήμα της κυρίαρχης ιδεολογίας». «Ενώ, λοιπόν», όπως λέει, «η αστική τάξη αγκαλιάζει το Χρουστσόφ και καταδικάζει το Στάλιν, στο κείμενο των θέσεων επιχειρείται το αντίστροφο. Αυτό δεν είναι λύση. Είναι αδιέξοδο». Θα ήταν, εκτός από μακροσκελές, ανούσιο να επιδοθούμε στην ολοκληρωμένη απάντηση αυτής της άποψης. Το πιο απλό που μπορώ να κάνω είναι να προτρέψω τους αναγνώστες του «Ρ» να διαβάσουν τις θέσεις για το σοσιαλισμό και να βρουν τη φράση (σελ. 13) όπου λέγεται το εξής: «Ως σημείο στροφής, ξεχωρίζει το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (1956), επειδή σ' αυτό υιοθετήθηκαν μια σειρά οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της οικονομίας, της στρατηγικής, του κομμουνιστικού κινήματος και των διεθνών σχέσεων». Οπως βλέπει κανείς, το ΚΚΕ δεν ισχυρίζεται ότι το 20ό Συνέδριο είναι το σημείο καμπής, αλλά ότι σ' αυτό το συνέδριο φαίνονται τα πρώτα σημάδια υιοθέτησης οπορτουνιστικών θέσεων. Σε καμία περίπτωση δεν μπαίνει το ζήτημα σχηματικά και, πέρα απ' οποιεσδήποτε πιθανές ελλείψεις, οι θέσεις, στη συνέχεια, ασχολούνται με τις υλικές προϋποθέσεις που οδήγησαν στην επικράτηση τέτοιων απόψεων στο ΚΚΣΕ. Το συμπέρασμα όμως συνεχίζει να είναι ξεκάθαρο για τον κύριο καθηγητή: «Η αστική τάξη αγκαλιάζει το Χρουστσόφ. Το ΚΚΕ αγκαλιάζει το Στάλιν». Κι αυτός απορρίπτει συλλήβδην την ύπαρξη σοσιαλιστικής κοινωνίας στην ΕΣΣΔ, μιας και σε σχεδόν κάθε του παράγραφο βρίσκουμε τη φράση: «ο λεγόμενος υπαρκτός σοσιαλισμός». Κι ύστερα νομίζει τι; Οτι δεν αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία; Να του θυμίσουμε ότι η αστική τάξη δε χειροκρότησε το θάνατο του Στάλιν και την άνοδο του Χρουστσόφ, αλλά την ανατροπή του σοσιαλισμού στα τέλη του 20ού αιώνα. Δικό σας, λοιπόν, το ψευτοδίλημμα, αγαπητέ σύντροφε.
Αυτό, όμως, που εντυπωσιάζει, είναι πώς αυτός ο καθηγητής, ενώ βλέπει τη «βαθύτερη σχέση συνέχειας» μεταξύ των δυο παραπάνω περιόδων, δεν μπορεί να δει τη βαθύτερη σχέση συνέχειας μεταξύ του Μπουχάριν του 1917 και του Μπουχάριν του 1936 κ.α. Μάλλον τελικά τη βλέπει και πολύ καλά. Γι' αυτό απορεί πώς είναι δυνατόν αυτοί οι άνθρωποι από επαναστάτες να πέρασαν στους κόλπους της αντεπανάστασης. Σωστά, αγαπητέ σύντροφε. Υπάρχει κι εδώ μια βαθύτατη σχέση συνέχειας: Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν ποτέ!!!
Εδώ θα πρέπει τελικά να δούμε αν και κατά πόσο ο αγαπητός σύντροφος και καθηγητής πληροί ο ίδιος το τσιτάτο του Marx που έθεσε στην αρχή του άρθρου του ως βλοσυρό συνήγορο στα κατηγορώ του απέναντι στο ΚΚΕ. Ετσι, βρίσκει ότι «υπάρχει άμεση ανάγκη για μιαν ουσιαστική διεπιστημονική έρευνα για τη φύση, την πορεία και την κατάληξη των καθεστώτων του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού». Υστερα, ακολουθεί η κλασική αερολογία ότι το ΚΚΕ διεξάγει τις έρευνές του «κεκλεισμένων των θυρών», «περιχαρακωμένα» κλπ., πράματα που έχουμε ζαλιστεί να διαβάζουμε στο «Βήμα» και στην «Ελευθεροτυπία». Ας σταθώ κι εγώ σ' αυτό το «διεπιστημονική», το τόσο ωραίο και εύηχο. Τι κρύβεται πίσω από αυτή την «τετράπλατα ανοιγμένων των θυρών» λεξούλα; Ας μας πει τέλος πάντων ο απεριχαράκωτος καθηγητής ποιοι θα συμμετέχουν στη διεξαγωγή αυτών των «διεπιστημονικών» ερευνών. Μήπως όμοιοι μ' αυτόν διανοούμενοι, που περιφέρονται στις αστικές φυλλάδες ως θλιμμένες Μαγδαληνές, κατηγορώντας το ΚΚΕ για το «σταλινισμό» και την «αντιδιαλεκτική του αντιμετώπιση στα ζητήματα της οικοδόμησης»;
Επιτέλους! Από τη θεωρία στην πράξη! Το τσιτάτο του Marx βρίσκει τελικά τη δικαίωσή του στο πρόσωπο του ίδιου του κ. Καθηγητή και λεγόμενου αγαπητού συντρόφου, ο οποίος και φαίνεται και είναι. Τι όμως;
Μάκης Γεωργακακής
ΟΒ Μαθηματικού ΑΠΘ
Ριζοσπάστης - 31 Δεκεμβρίου 2008
