Παρακαλώ τους σεβαστούς αντιπροσώπους που πορεύονται με αισιοδοξία, επιμονή και υπομονή, όρθιοι, κόντρα στην ενσωμάτωση, προς το 18ο Συνέδριο του Κόμματός μας, να σκύψουν με ενδιαφέρον και να αντιμετωπίσουν με το δέοντα σεβασμό τους συντρόφους που έχουν διαφορετική προσέγγιση σε διάφορα σημεία των Θέσεων της ΚΕ για το σοσιαλισμό. Γιατί είναι πολύ φυσικό πρώτα απ' όλα. Η ίδια η ΚΕ ομολογεί ότι πρώτη φορά, σε μια διαδικασία πολλών ετών, με κόπους και όσες θεωρητικές δυνάμεις είχε και έχει και συνεπικουρούμενη, κατέληξε σε αυτό το ενδιαφέρον ντοκουμέντο. Και πάλι μπορεί να μείνουν ανοιχτά ζητήματα, όπως λέει.
Η παράκλησή μου αφορά την αναπάντεχη τροπή και «στοίχιση» στην αρθρογραφία, απ' αφορμή το αιχμηρό σημείωμα, πράγματι, του Γ. Ρούση. Αλλο πράγμα η ιδεολογική αντιμετώπιση (και αυτό το ρόλο παίζει η Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ) και άλλο ο προσωπικός χαρακτηρισμός απ' όπου κι αν προέρχεται. Πολλώ μάλλον απαξιωτικές αναφορές. Ας μην πονάμε άλλο, όταν δεν πρέπει.
- ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ
κοινωνικοποιεί τα μέσα παραγωγής (κοινωνική παραγωγή), καταργεί κάθε μορφή ατομικής ιδιοκτησίας, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο (κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής), ελευθερία δραστηριότητας του ανθρώπου και όχι καταναγκαστική εργασία, σχεδιασμένη κεντρικά η παραγωγή (χρήσιμων αξιών), προσανατολισμένη στην ικανοποίηση των όλο και αυξανόμενων, ποσοτικά και ποιοτικά, αναγκών της κοινωνίας, με κράτος πορευόμενο προς «χαλάρωση» μέχρι την απονέκρωση τελικά, με ανώτερο επίπεδο δημοκρατίας (συμμετοχή - έλεγχος των εργατών), μείωση δραστική της διαφοράς χωριού - πόλης, πνευματικής - χειρωνακτικής εργασίας και μείωση επομένως των διαφοροποιήσεων στην κατανομή.
-- Δηλαδή, ο σοσιαλισμός είναι ανώτερο στάδιο κοινωνίας ασφαλώς, σε επίπεδο παραγωγής - κατανομής - δημοκρατίας - συνείδησης. Νέα κοινωνία - νέος άνθρωπος, απαλλαγμένος από τα του εποικοδομήματος του καπιταλισμού.
-- Για να οικοδομήσει και να φτάσει μέχρις εκεί (που πάλι δεν είναι το τελικό στάδιο του κομμουνισμού) η σχεδιασμένη πολιτική της δικτατορίας του προλεταριάτου, έχει δρόμο. Αυτός ο δρόμος δεν ΠΡΕΠΕΙ να είναι μακρύς. Οσο μακραίνει τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος παλινόρθωσης ή ταλαιπωρίας της επανάστασης. Σωστό είναι, ότι είναι ανάλογος με την κληρονομιά και τη δύναμη του ιμπεριαλισμού. Δηλαδή, αν ηττηθεί ο ιμπεριαλισμός παγκόσμια, τότε και χώρες καθυστερημένες δε θα χρειαστεί να ολοκληρώσουν ή να αναπτύξουν αισθητά τις καπιταλιστικές σχέσεις για να οικοδομήσουν το σοσιαλισμό.
-- Την επομένη λοιπόν της νίκης της επανάστασης δεν έχουμε σοσιαλισμό, θεμελιώνει... Η παρουσία του παλαιού είναι έντονη σε όλα τα επίπεδα. Γι' αυτό, αυτή η περίοδος έχει έντονο ανταγωνισμό και απαιτεί γνώση - καθοδήγηση σε συνάρτηση με τον αντικειμενικό παράγοντα. Μέσα από αυτή τη σκληρή διαπάλη για τη λύση των αντιθέσεων διαφορετικού χαρακτήρα ποσοτικά και ποιοτικά πλέον, προχωράει η θεμελίωση. Πιθανόν με στρεβλώσεις και αναγκαστικές απεκκρίσεις.
Για την ΕΣΣΔ οι Θέσεις λένε ότι ενώ καταργήθηκε η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και καταβλήθηκε τεράστια προσπάθεια για συνεταιριστικοποίηση της αγροτικής παραγωγής, στην κατεύθυνση μείωσης του εμπορευματικού της χαρακτήρα, με κοινωνικοποιημένη τη βιομηχανική παραγωγή, ακολουθήθηκε οπορτουνιστική πολιτική στην οικονομία, που οδήγησε στη νίκη της αντεπανάστασης. Τούτο κυρίως επικεντρώνεται μετά το '56. Δε χωράει συζήτηση ότι το 20ό Συνέδριο έβαλε τις βάσεις για να πιάσει το καράβι ξέρα. Ωστόσο, δεν αρκεί αυτό το ανάθεμα. Το 20ό θεμελιώθηκε σε υπάρχον, πρόσφορο έδαφος υποκειμενικών και αντικειμενικών παραγόντων. Δε νικάει έτσι εύκολα ο οπορτουνισμός και σε μια νύχτα βγάζει εγκληματία τον ηγέτη του ΚΚΣΕ. Μέχρι τότε το κόμμα θεμελίωσε αρκετά καλά αλλά και εδραίωσε πολλές στρεβλώσεις, ικανές για οπορτουνιστική στροφή.
-- Εξ ανάγκης, λόγω έλλειψης στελεχών στην παραγωγή, εδραιώθηκε η μονιμότητά τους, η αρκετά μεγαλύτερη αμοιβή τους, η μη ανακλητότητά τους, άρα ο μη έλεγχος, μη συμμετοχή, μη εργατική δημοκρατία = γραφειοκρατία (απομάκρυνση του λαού). Οταν κλήθηκε και ο Αϊζενστάιν στη μάχη για την κολεκτιβοποίηση και έκανε το θαυμάσιο έργο «Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ», ήδη καυτηρίαζε τη γραφειοκρατία. Η αντιπολίτευση της περιόδου της επανάστασης μεταφέρθηκε και στο πρακτικό επίπεδο. Αντιμετωπίστηκε, με φόντο τον πόλεμο, με σκληρά μέτρα. Ομως οι αντιπρόσωποι, τα μέλη της ΚΕ που εξοντώθηκαν (προπολεμικοί κομμουνιστές) και όποιες άλλες παραβιάσεις δε συνιστούν σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Είναι αδυναμία, όχι δύναμη και πρέπει να τις καυτηριάζουμε, να παίρνουμε αποστάσεις. Δεν μπαίνει κανένας στο στρατόπεδο του οπορτουνισμού επειδή υπερασπίζεται τη σοσιαλιστική δημοκρατία. Παρότι η νίκη ενάντια στο φασισμό είναι μεγάλη, φαίνεται πως ο δρόμος του μεταβατικού σταδίου στην ΕΣΣΔ ήταν επίσης μακρύς. Δεν ήταν ποτέ αναπτυγμένος σοσιαλισμός. Και αυτό έχει την αξία του. Γιατί παρόλο που δεν ήταν τέτοιος, προσέφερε πολλά στο λαό και σε όλη την ανθρωπότητα. Δεν μπόρεσε να ορθοποδήσει γιατί το μικρό ποσοτικά αλλά ισχυρό στρώμα που διαμορφώθηκε από τα προνομιούχα κρατικά και κομματικά στελέχη, που τελικά πήρε ταξική μορφή (από τη θέση στην παραγωγή και τη διανομή), δεν ήταν δυνατό να ενδιαφερθεί για τη σοσιαλιστική διεύρυνση, αλλά για τη δική της διευρυμένη πολιτική έκφραση, που πέτυχε τελικά αφού φυσικά όλος ο «οργανισμός είχε αρρωστήσει» και οι «υγιείς», ακόμα, δεν πίστευαν πλέον στην προωθητική δύναμη του συστήματος και υιοθετούσαν μέτρα παλινόρθωσης του καπιταλισμού στο όνομα του σοσιαλισμού. Λήθαργος και όταν θεμελιωνόταν η ατομική ιδιοκτησία! Ετσι εξηγείται το γεγονός ότι δεν αντέδρασε κανένας! Και αυτοί που μάθανε μαρξισμό στα σχολεία τόσα χρόνια; Τίποτα; Αυτό δείχνει ότι η αφασία κρατούσε χρόνια πολλά. Και είναι το αποτέλεσμα: του «Λαού στη γωνία». Η υπόθεση ήταν υπόθεση ολίγων. Το κόμμα μας επίσης δεν πήρε είδηση τι γινόταν, αφού μεταπολεμικά ποτέ σχεδόν δε διαμόρφωσε επαναστατικό πρόγραμμα - στρατηγική και ταχτική προσεγγίζοντας πότε το «κέντρο» και πότε το «ΠΑΣΟΚ» στερούμενο τη δική του φυσιογνωμία. (Φτάσαμε να δίνουμε εξηγήσεις γιατί δεν αγοράζαμε το κατάπτυστο βιβλίο του Γκορμπατσόφ). Γι' αυτό είπα σύντροφοι στην αρχή «με προσοχή», όχι χαρακτηρισμούς. Δε χρειαζόμαστε πιστοποιητικά και δεν περισσεύει κανένας, χωρίς φυσικά σκόντο στις αρχές μας.
-- Εχουμε χρέος να υπερασπιστούμε την Οχτωβριανή Επανάσταση. Ομως έχουμε επίσης χρέος να μην ταυτιστούμε με τον «υπαρκτό». Γιατί όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι άλλο ήθελαν να οικοδομήσουν οι επαναστάτες και άλλο βγήκε. Αλλωστε εκ του αποτελέσματος κρίνεται το ορθό. Η ΚΕ και τα συνέδρια του κόμματος με τη συνδρομή κάθε επαναστάτη διανοούμενου, άλλων κομμάτων κλπ. ας έχουν μπροστά τους πάντα την πρόταση για τον 21ο αιώνα.
*Αξίζει η εξέταση της παρόμοιας πορείας και στις άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, της Κίνας, Βιετνάμ κλπ. Πώς γίνεται και τα ΚΚ εξουσίας μετατρέπονται σε φορείς της αντεπανάστασης; (Να εξεταστεί η σχέση κόμματος - κράτους - συνδικάτων - πρόσβαση στην κατανομή - χρήμα κλπ.).
Λάζος Θανάσης
Ριζοσπάστης - 4 Ιανουαρίου 2009
