1) Θεωρώ ότι οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό είναι μια σημαντική και καλή προσπάθεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Η προσπάθεια αυτή αποβλέπει στη διερεύνηση και μελέτη των παραγόντων, που οδήγησαν στην ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ευρώπη και να εξαχθούν συμπεράσματα και διδάγματα από τη θετική και αρνητική πείρα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση για την πάλη του ΚΚΕ για τη λαϊκή οικονομία και λαϊκή εξουσία στη χώρα μας.
2) Στις Θέσεις διατυπώνεται η βασική αντίληψη της ΚΕ του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό - πρώτη φάση του κομμουνιστικού κοινωνικο-οικονομικού σχηματισμού - που αποτελεί την εναλλακτική λύση απέναντι στη σύγχρονη καπιταλιστική βαρβαρότητα και την καπιταλιστική μισθωτή σκλαβιά.
3) Μετά την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στα Ντοκουμέντα του ΚΚΕ συχνά - πυκνά γίνεται αναφορά «στο σοσιαλισμό που γνωρίσαμε στον 20ό αιώνα». Ποιο σοσιαλισμό; Αυτό είναι ανακριβές. Γιατί ο σοσιαλισμός που οικοδομήθηκε στον 20ό αιώνα δεν είναι ούτε ανώνυμος, ούτε αβάπτιστος. Και το όνομα αυτού ήταν υπαρκτός σοσιαλισμός. Αλλωστε, η ανθρωπότητα γνώρισε πολλούς γιαλαντζί «σοσιαλισμούς».
4) Εχω και άλλες επιμέρους παρατηρήσεις πάνω στο κείμενο για το σοσιαλισμό. Δυστυχώς, δεν μπορώ να τις αναφέρω, λόγω του περιορισμένου χώρου. Θα αναφέρω μόνο μερικές απ' αυτές:
Σελ. 6: «Το άλμα που συντελείται κατά την επαναστατική περίοδο της μετάβασης από τον καπιταλισμό στον αναπτυγμένο κομμουνισμό...».
Η θεωρία μας κάνει λόγο για μεταβατική περίοδο από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό σαν πρώτη φάση του κομμουνισμού. Γνωρίζουμε ήδη από τη μαρξιστικο-λενινιστική θεωρία, αλλά και από την πείρα της οικοδόμησης του υπαρκτού σοσιαλισμού αντικειμενικά είναι αδύνατο το άμεσο πέρασμα από τον καπιταλισμό στον αναπτυγμένο κομμουνισμό, δηλαδή στη δεύτερη φάση, στον πλήρη κομμουνισμό.
Ο Β. Ι. Λένιν προειδοποιούσε:
«Δεν πρέπει να υπολογίζεται ένα άμεσο πέρασμα στον κομμουνισμό ...». Επομένως, η τοποθέτηση αυτή των Θέσεων δεν ευσταθεί. Είναι εξωπραγματική.
Σελ. 7: Για τη μεταβατική περίοδο από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό «Η ιστορική πείρα έδειξε ότι δεν μπορεί να είναι μακρόχρονη».
Προκαταβολικά, κανείς δεν μπορεί να ξέρει πόσο θα διαρκέσει αυτή η μεταβατική περίοδος. Πάντως, ένα είναι σίγουρο, ότι θα είναι πολύ διαφορετική από χώρα σε χώρα ως προς τη χρονική διάρκεια. Η διάρκειά της θα εξαρτηθεί από το βαθμό ανάπτυξης των διαφόρων χωρών.
«Είναι απαραίτητο - γράφει ο Β. Ι. Λένιν - μακρόχρονο πέρασμα από την καπιταλιστική κοινωνία (και θα είναι τόσο πιο μακρόχρονο, όσο λιγότερο η κοινωνία αυτή είναι αναπτυγμένη), πέρασμα διαμέσου του σοσιαλιστικού υπολογισμού και του ελέγχου, έστω σε μια πρόσβαση που οδηγεί στην κομμουνιστική κοινωνία».
Σελ. 7: «Η λεγόμενη μεταβατική περίοδος δεν αυτονομείται από τη διαδικασία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αφού σε αυτή διαμορφώνεται η βάση για την ανάπτυξη της κομμουνιστικής κοινωνίας στην πρώτη της φάση».
Η θέση αυτή είναι λανθασμένη. Η μεταβατική περίοδος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό είναι ένα αυτόνομο στάδιο, που δεν το χωρίζει κανένα σινικό τείχος από τα άλλα στάδια.
«Το πρώτο που έχει διαπιστώσει με απόλυτη ακρίβεια όλη η θεωρία της εξέλιξης και γενικά όλη η επιστήμη ... είναι το γεγονός ότι ιστορικά πρέπει αναμφισβήτητα να υπάρξει ένα ιδιαίτερο στάδιο ή ένας ιδιαίτερος σταθμός περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό».
Το στάδιο αυτό δεν περιλαμβάνεται, δηλαδή δεν είναι συστατικό στοιχείο της πρώτης φάσης του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής - του σοσιαλισμού.
Στο ζήτημα αυτό ο Β. Ι. Λένιν είναι πολύ σαφής:
«Επομένως,
Ι «μακρόχρονα κοιλοπονήματα».
ΙΙ «πρώτη φάση της κομμουνιστικής κοινωνίας»
ΙΙΙ «ανώτερη φάση της κομμουνιστικής κοινωνίας».
Σελ. 8: «Ο σχεδιασμός δεν πρέπει να κατανοείται ως τεχνοοικονομικό εργαλείο, αλλά ως κομμουνιστική σχέση παραγωγής και κατανομής».
Η σχεδιομετρική (αναλογική) ανάπτυξη της λαϊκής οικονομίας είναι ένας αντικειμενικός οικονομικός νόμος του σοσιαλισμού.
Ο ίδιος ο σοσιαλιστικός σχεδιασμός είναι η υποκειμενική δραστηριότητα του σοσιαλιστικού κράτους για την υλοποίηση των απαιτήσεων του νόμου της σχεδιομετρικής (αναλογικής) ανάπτυξης της σοσιαλιστικής οικονομίας.
Ο σχεδιασμός αυτός καθεαυτός δεν είναι σχέση παραγωγής. Εκφράζει και συμβάλλει στην ανάπτυξη των σχέσεων παραγωγής της κομμουνιστικής κοινωνίας.
Σελ. 9: «Στην κοινωνικοποιημένη παραγωγή το χρηματικό κεφάλαιο φεύγει από τη μέση. H κοινωνία κατανέμει την εργατική δύναμη και τα μέσα παραγωγής στους διάφορους κλάδους παραγωγής. Οι παραγωγοί θα μπορούν, αν θέλετε, να παίρνουν χάρτινα εντάλματα, με τα οποία θα παίρνουν από τα αποθέματα ειδών κατανάλωσης της κοινωνίας μια ποσότητα ανάλογη με το χρόνο που εργάστηκαν. Τα εντάλματα αυτά δεν είναι χρήμα. Δεν κυκλοφορούν».
Είναι σαφές, ότι το απόσπασμα αυτό δεν αφορά το σοσιαλισμό, αλλά τον ολοκληρωμένο κομμουνισμό. Πρόκειται τουλάχιστον για μια παρερμηνεία.
Σελ. 15: «Η Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ) ... Συνιστούσε μια πολιτική προσωρινών εκχωρήσεων προς τον καπιταλισμό... πραγματοποίηση ελιγμών και προσωρινών υποχωρήσεων απέναντι στις καπιταλιστικές σχέσεις».
Στο κείμενο για το σοσιαλισμό η ΝΕΠ παρουσιάζεται πολύ περιορισμένα και μονόπλευρα. Η ΝΕΠ δεν είναι μόνο αυτό. Είναι πολύ περισσότερο:
«Η ουσία της νέας οικονομικής πολιτικής είναι η συμμαχία του προλεταριάτου με την αγροτιά, η στενή σύνδεση του προλεταριάτου με τις πλατιές αγροτικές μάζες».
«Η συμμαχία των εργατών με την αγροτιά = α και ω της Σοβιετικής Εξουσίας. "Απαραίτητος και επαρκής" όρος της σταθερότητάς της».
«Και το πρόβλημα αυτό δεν είναι μόνο ρωσικό, αλλά και παγκόσμιο».
«Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα, και για την ώρα το αντιμετωπίζουμε προσωρινά μόνοι, φαίνεται πως είναι ένα πρόβλημα καθαρά ρωσικό, μα στην πραγματικότητα το πρόβλημα αυτό θα το αντιμετωπίσουν όλοι οι σοσιαλιστές».
5) Η μεγαλύτερη σύγχυση και θολούρα υπάρχει στο πρόβλημα της εμπορευματικής παραγωγής και του νόμου της αξίας.
Πιστεύω ότι το 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ θα συζητήσει τις παρατηρήσεις, που θα γίνουν στον προσυνεδριακό διάλογο για τη βελτίωση των Θέσεων για το σοσιαλισμό. Του εύχομαι καλή επιτυχία τις εργασίες του.
Γιώργος Πολυμερίδης
Ριζοσπάστης - 12 Νοεμβρίου 2008
