ΜΙΣΙΡΛΗΣ, ΦΑΝΗΣ - Τρία ερωτήματα περιμένουν απάντηση

Στις θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό ξεχωρίζουν δύο κομβικά σημεία που μολονότι έχουν υποχωρήσει στην παγκόσμια ιδεολογική και πολιτική διαπάλη, αποτελούν παρακαταθήκη για την κοινωνική πρόοδο της ανθρωπότητας.

1) Οι επιχειρήσεις και τα κράτη που διευθύνει η αστική τάξη οργανώνουν τη βάναυση εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, τον οικονομικό και στρατιωτικό πόλεμο με την αναπαραγωγή των οικονομικών, διατροφικών, οικολογικών και πολιτισμικών κρίσεων. Η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα κοινωνικοποιημένα μέσα παραγωγής με την οργάνωση της παραγωγής από τις εργάτριες και τους εργάτες βάσει σχεδίου προϋποθέτει την ολόπλευρη επιστημονική τους ανάπτυξη (φροντίδα της επαναστατικής εξουσίας). Η αντικατάσταση του καπιταλισμού από τον σοσιαλισμό θεωρείται κοινός τόπος για όσους είμαστε κομματικά μέλη, όμως ο εμπλουτισμός της θέσης 31 με πιο αναλυτικές και συγκεκριμένες αποδείξεις της ορθότητας του ισχυρισμού στην ελληνική κοινωνία θα δώσει σημαντικά εφόδια να αντεπιτεθούμε στη μάχη των ιδεών. Ποιοι είναι οι βασικοί παραγωγικοί τομείς σήμερα στη χώρα, ποιος είναι ο καταμερισμός της εργασίας σε αυτούς (απ' όπου θα προκύψει και πιο καθαρή εικόνα των κοινωνικών τάξεων και της προσφοράς των μεταναστών) σε ποια σημεία της παραγωγής πραγματοποιείται η κλοπή υπεραξίας και η συσσώρευση κεφαλαίου και, τέλος, σε ποιους τομείς εμποδίζεται η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων από την κρατική παρέμβαση προς όφελος των καπιταλιστών. Οι απαντήσεις θα δώσουν αέρα στο εργατικό κίνημα (φορέα της επανάστασης) και θα βοηθήσουν την προσπάθεια οικοδόμησης του Κόμματος στους νευραλγικούς τομείς (όπου παίζεται το παιχνίδι της εξουσίας). Η παρουσίαση στο 4ο κεφάλαιο του απολογισμού από το 17ο συνέδριο έχει παραθέσει ασύνδετα σχετικές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία μεταφερμένες από τις αστικές αναλύσεις (26-37) στις οποίες απουσιάζουν οι παραγωγικές δυνάμεις και οι παραγωγικές σχέσεις (τις οποίες περιγράφουμε ξεκομμένα από το ρόλο τους στην παραγωγή: 38-44). Ομως, η έμφαση που δίνουμε στο θέμα προμηνύει πως πιο χειραφετημένα θα αναπτύξουμε το επόμενο διάστημα την οικονομική ανάλυση με βάση τη θεωρία.

2) Το κομμουνιστικό κίνημα οφείλει να αναδείξει την προσφορά της πρώτης προσπάθειας σοσιαλιστικής κοινωνικής οργάνωσης και να υπερασπίσει την ιστορική μνήμη του σοσιαλισμού, να αφομοιώσει την υπάρχουσα θεωρία για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση και να δώσει απαντήσεις για τις αιτίες του κοινωνικού πισωγυρίσματος στην ΕΣΣΔ, όλα αυτά ως προϋπόθεση για να καθοδηγήσει με επιτυχία την επόμενη επανάσταση και εξουσία. Μελετώντας τι πήγε στραβά στη Σοβιετική Ενωση θα βγάλουμε τα αναγκαία συμπεράσματα για το τι πρέπει να κάνουμε διαφορετικά ή πιο επίμονα στο μέλλον. Το ξεχώρισμα της ήρας από το στάρι θα συνεχίσει να μας απασχολεί για πολλά χρόνια ακόμα, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανάπτυξη της θεωρίας του μαρξισμού - λενινισμού θα συμπεριλάβει καινούριες έννοιες που οι κλασικοί δεν είχαν ακόμα μπροστά τους (ο έλεγχος της θεωρίας με το κριτήριο της πράξης δεν μπορούσε να γίνει πριν παρουσιαστούν οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι κοινωνίες που είχαν ως οδηγό τις υποδείξεις τους).

Τρία σημεία που έχουν επανειλημμένα αναδειχτεί από ιδεολογικούς αντιπάλους, αλλά και από απλούς παρατηρητές και κατοίκους στις σοσιαλιστικές δημοκρατίες ως μελανά σημεία του σοσιαλισμού που οικοδομήθηκε τον περασμένο αιώνα περιμένουν ακόμα απάντηση:

1) Η μη επάρκεια σε βασικά καταναλωτικά αγαθά, η απουσία ποικιλίας και ποιότητας σε πολλά από αυτά και γενικότερα η δυσκοιλιότητα στην ανανέωση της παραγωγής.

Στον καπιταλισμό, η αστική τάξη ασκεί βία (διευθύνει) πάνω στην εργατική τάξη που κινεί την παραγωγική διαδικασία (στις φάσεις ανάπτυξης). Ποιος είναι ο φορέας της καινούριας βίας στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό; Αν είναι το νεοσύστατο εργατικό κράτος, τότε πρέπει να νομιμοποιήσει το δικαίωμα άσκησης βίας (να πείσει) στη συνείδηση τόσο των εργαζομένων στις σοσιαλιστικές επιχειρήσεις, όσο και στα τμήματα του πληθυσμού που δεν έχουν ακόμα ενταχθεί στον κεντρικό σχεδιασμό. Ο διακηρυγμένος τρόπος είναι να μεταφέρει συγκροτημένα στους ίδιους τους εργαζόμενους την ευθύνη του καθορισμού των πλάνων και να ενισχύσει ολόπλευρα τους μηχανισμούς που θα εξασφαλίζουν τη συμμετοχή τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Ετσι μόνο επιτυγχάνεται η ανάπτυξη του σοσιαλιστικού ανθρώπου. Προσεχτικά πρέπει να δούμε πως θα αποφύγουμε τη στερέωση των κέντρων αποφάσεων αποκλειστικά στις κομματικές δομές, πραχτική που αποξενώνει την πλειοψηφία των ανθρώπων από τα κοινά, κάτι που παρατηρήθηκε στη Σοβιετική Ενωση. Με βάση την εμπειρία που συγκεντρώνουμε από το κίνημα να μελετήσουμε ποιες οργανωτικές μορφές το δυναμώνουν αυτοδύναμα και σε διαλεχτική ενότητα με την πολιτική του έκφραση.

2) Ο φόβος ελεύθερης έκφρασης των φρονημάτων και οι περιορισμοί στη μετακίνηση, στην πρόσβαση σε πληροφορίες.

Σε ποιο έδαφος αναπτύσσεται ο φόβος; Προφανώς όταν η εκδήλωση ασυμφωνίας συνεπάγεται αρνητικές συνέπειες για το διαφωνούντα. Μια λύση στο πρόβλημα είναι η κατοχύρωση της ελευθερίας στην κριτική (χωρίς τον όρο να «υπερασπίζει το σοσιαλισμό») και η ενθάρρυνση της έκφρασης όχι μόνο στην εσωκομματική ζωή, αλλά ευρύτερα στις κοινωνικές οργανώσεις και στα καφενεία. Το κατά πόσο διευκολύνουν τον ιδεολογικό προβληματισμό να ενταχθεί στα κριτήρια ανάδειξης στελεχών. Τα παραπάνω σε συνθήκες οξυμένης ταξικής σύγκρουσης πραγματοποιούνται δυσκολότερα.

Κάθε κρίκος της κομματικής καθοδήγησης ξέρει πάντοτε καλύτερα; Συχνά δεν αναγνωρίζουμε και δε διαπαιδαγωγούμε πώς δεν είναι δεδομένη η σωστή ή λάθος γραμμή σε κάθε πρόβλημα που προκύπτει. Χρειάζεται να μελετήσουμε πώς οργανώνουμε την ιδεολογική διαπάλη και την έρευνα με τρόπο που να ενεργοποιεί όλους τους ενδιαφερόμενους και να εξασφαλίζει κύρος και αποτελεσματικότητα στις αποφάσεις. Πόσο ανοιχτά μπορούμε να κουβεντιάζουμε τα θέματα που απασχολούν τις εκάστοτε ηγεσίες και τους ειδικούς; Είναι δυνατό να διοικείται μια κοινωνία κομμουνιστικά αν οι αποφάσεις παίρνονται σε στενό κύκλο και στη συνέχεια πρέπει να «πειστούν» οι μάζες «για το καλό τους»; Οι εκάστοτε μειοψηφίες πώς θα πρέπει να ενσωματώνονται;

Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός προϋποθέτει εθελοντές ομοϊδεάτες και κοινή στόχευση, αποτελεί χαρακτηριστικό του κόμματος νέου τύπου, είναι απαραίτητος για την ενιαία πολιτική έκφραση της εργατικής τάξης απέναντι στην αστική δικτατορία. Αμφιβάλλω ότι αποτελεί βιώσιμη οργανωτική πρόταση κοινωνικού συστήματος, πολύ περισσότερο δεν αποτελεί πρόσφορη μέθοδο οργάνωσης της επιστημονικής έρευνας. Στο βαθμό που το κόμμα βρίσκεται στην ηγεσία της επανάστασης θα προτείνει τις μορφές εξουσίας που θα αντικαταστήσουν το αστικό κράτος. Οι αρχές με τις οποίες θα λειτουργούν δεν μπορεί να αποτελούν αντιγραφή της εσωκομματικής λειτουργίας σε μεγαλύτερη κλίμακα, γιατί πλέον πρέπει να αγκαλιάζουν το σύνολο των εργατών και των συμμάχων.

Πάλη των αντιθέτων μέσα στην ενότητά τους, άρνηση της πρότερης κατάστασης για να έρθει αλλαγή, ποιοτικές μετατροπές, όλοι οι νόμοι της διαλεχτικής κίνησης ασφυκτιούν όταν προωθούμε ένα μοναδικό τρόπο σκέψης και ανάλυσης, πνίγοντας την αμφισβήτηση στο όνομα της ιδεολογικοπολιτικής ενότητας (που χτίζεται συνεχώς).

3) ο σφετερισμός που προέκυπτε από την πλεονεκτική θέση στην οποία βρίσκονταν ο κομματικός μηχανισμός συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας.

Πώς θα παραμένει υγιές το κομμουνιστικό κόμμα σε συνθήκες όπου τα μέλη του περνάνε από την αντιπολίτευση στην εξουσία; Ολοι οι άνθρωποι δικαιούνται και οφείλουν να συμμετέχουν σε χειρωνακτική, πνευματική και διοικητική εργασία (αυτό να ξεκινάει από τα σχολεία και να επεκταθεί στην παραγωγή). Ο χρόνος μεταξύ των τριών λειτουργιών μπορεί να ρυθμίζεται ανά περίοδο, αλλά κάθε μέλος της κοινωνίας θα κρίνεται και στους τρεις τομείς. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η απουσία της γραφειοκρατίας, γιατί μόνο έτσι όλοι γνωρίζουν το σφυρί, το δρεπάνι, την πένα και το χαρτί. Κομματικά στελέχη που παραμένουν για μεγάλα διαστήματα εκτός παραγωγικής διαδικασίας, βλάπτουν το κόμμα σε βάθος χρόνου (λίγες εξαιρέσεις δεν αναιρούν τον κανόνα) και σε κόμματα εξουσίας η παραπάνω διαπίστωση έχει νομοτελειακό χαραχτήρα.

Είναι στα ζητούμενα της θεωρίας αν η ανθρωπότητα μπορεί να αναπτυχθεί πιο αποτελεσματικά καταργώντας σταδιακά την εξειδίκευση της εργασίας (διαφορετικά πάντοτε θα υπάρχουν τάξεις, ακόμα κι αν πετύχουμε να μη διαχωρίζονται σε εκμεταλλευτικές και καταπιεζόμενες) ή αν η κομμουνιστική κοινωνία θα αναπτύσσεται βασισμένη στην άμιλλα μεταξύ των διαφορετικών παραγωγικών τομέων και στην εξασφάλιση της συμμετοχής όλων των ανθρώπων στις βασικές μορφές εργασίας κατά τη διάρκεια του βίου τους. Σε περίπτωση που το δεύτερο είναι πιθανότερο, οφείλουμε να ανακαλύψουμε και να κατοχυρώσουμε τους μηχανισμούς διαλόγου των παραγωγικών δυνάμεων στο σοσιαλισμό.

Φάνης Μισιρλής

Λέκτορας Βιολογίας, ΚΟΒ Βρετανίας

Ριζοσπάστης - 9 Δεκεμβρίου 2008

ΜΑΝΤΑ, ΝΑΥΣΙΚΑ - Δίπλα στο Κόμμα

Σύντροφοι, δεν έχω την τιμή να είμαι μέλος του Κόμματος, αισθάνομαι όμως δίπλα στο Κόμμα. Γεγονός είναι η παραχάραξη και διαστρέβλωση της Ιστορίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση και τον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό (σχετικά με το Σοσιαλισμό που γνωρίσαμε και το ρόλο της Σοβιετικής Ενωσης στη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου). Στη χώρα μας υπήρχε μεγάλη διαστρέβλωση γεγονότων ιστορικών της δεκαετίας 1940 - 1950. Διαστρεβλώνουν τα γεγονότα από τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, την Εθνική Αντίσταση, την ιμπεριαλιστική επέμβαση το Δεκέμβρη του 1944 και τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Το Κόμμα μας τα κατάφερε. Είναι γεγονός πως έχει με τα επίσημα κείμενά του φωτίσει όλα τα γεγονότα που αναφέρονται σε αυτήν την περίοδο. Η ΚΕ του Κόμματος μάλιστα έβγαλε κείμενο συμβολή ιστορικής αλήθειας για τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, όπου αναφέρεται για πρώτη φορά αυτή η τριετής εποποιία σαν ένοπλη ταξική πάλη για την κατάληψη της εξουσίας από την εργατιά. Θεωρώ παράλειψη από τις Θέσεις τη μη αναφορά στο σοβαρό πρόβλημα των ναρκωτικών. Στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, η ΕΠΟΝ νομίζω έκανε και τέτοιο, μαζικό αγώνα κατά των ναρκωτικών.

Ναυσικά Μαντά

Ριζοσπάστης - 9 Δεκεμβρίου 2008

ΑΡΜΕΝΙΑΚΟΣ, ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ - Αποφάσεις και αποκρυσταλλώματα

Δεκαοχτώ χρόνια από τις ανατροπές (πολιτικός χρόνος πολύ μικρός) αν γυρίσει κανείς πίσω σε εκείνη την περίοδο που ουσιαστικά κινδύνεψε η ύπαρξη του Κόμματος και μετρήσει σήμερα, που το Κόμμα με την πολιτική του πρόταση θέτει για ζύμωση στην Εργατική Τάξη, στους εργαζόμενους, θέμα εξουσίας, τότε εξηγεί την 90χρονη ιστορία, τις ρίζες και τη δύναμη των κομμουνιστών. Χωρίς να υποτιμήσω τα προηγούμενα συνέδρια, θεωρώ ότι το 18ο έχει ιδιαίτερη σημασία και για το περιεχόμενό του και γιατί εξελίσσεται σε μία περίοδο που αποκαλύπτονται οι πιο απάνθρωποι όροι λειτουργίας του Καπιταλιστικού Συστήματος και στον πιο αδαή περί τα πολιτικά λαϊκό άνθρωπο. Δημιουργεί η σημερινή περίοδος όρους ανάτασης της εργατικής συνείδησης και δεν είναι εξωπραγματικό να πει κανείς ότι δεν είναι μακριά η στιγμή που επιβεβαιώνει τη ρήση «όσα φέρνει μια στιγμή, δεν τα φέρνει ο χρόνος όλος», γι' αυτό τούτο το Συνέδριο είναι ιδιαίτερα σοβαρό, γι' αυτό οι θέσεις, τα συμπεράσματα και οι αποφάσεις του πρέπει να αποκρυσταλλώνονται στην πολιτική, στη λειτουργία και στο πρόγραμμα του Κόμματος.

Η μελέτη των στοιχείων από την πορεία οικοδόμησης του Σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ενωση θέτει ζητήματα που αναδεικνύουν την ανάγκη ανάπτυξης της θεωρίας μας.

1) Οι εμπορευματοχρηματικές σχέσεις και η ύπαρξη δεύτερης οικονομίας αποτέλεσαν την υλική βάση στην Αντεπανάσταση, την περίοδο των ανατροπών, οι σχέσεις αυτές είχαν διαπεράσει το μεγαλύτερο τμήμα της Κομματικής ηγεσίας και της Σοβιετικής Κοινωνίας, εξ ου και η έλλειψη αντίδρασης στην αντεπανάσταση. Αυτές οι σχέσεις στην οικονομία δεν εξέλιπαν ποτέ, αναθάρρυναν από την υποχρεωτική επιβολή της ΝΕΠ και υποτιμήθηκαν στη συνέχεια από το Κόμμα που είχε την εξουσία. Φαίνεται καθαρά ότι η εξουσία δημιούργησε επανάπαυση και χαλάρωση των επαναστατικών χαρακτηριστικών. Δεν είναι τυχαία η ρήση του Λένιν (με τι θα αντικαταστήσουμε την ταξική πάλη;), τα προβλήματα του Κόμματος των Μπολσεβίκων που αναφέρονται στην εισήγηση του Ζντάνοφ στο ΠΓ, το '37, για το νέο Σοβιετικό Σύνταγμα δεν εξηγούνται εύκολα για ένα Κόμμα που πριν λίγο είχε ηγέτη τον Λένιν και είχε νικήσει στην πρώτη Σοσιαλιστική Επανάσταση. Δεν είναι τυχαίο ότι καθ' όλη τη διάρκεια της οικοδόμησης, ειδικοί οικονομολόγοι και καθηγητές, μέλη Κρατικών (Ακαδημία Επιστημών) και Κομματικών ιδρυμάτων συγκρούονταν για το θέμα της ανταλλαγής και έθεταν ορισμένοι θέμα κάποιας μορφής εμπορευματικών σχέσεων στη Σοσιαλιστική πορεία. Επίσης οι 15χρονοι διάλογοι του Μολότοφ με τον Συγγραφέα αναδεικνύουν ότι από τα πρώτα χρόνια της επανάστασης και κυρίως μετά το θάνατο του Λένιν σε στενό κομματικό επίπεδο συζητιούνται θέματα ιδεολογικών αρχών, υπήρχαν προβληματισμοί και αμφιβολίες.

Ολα αυτά οδηγούν στη σκέψη ότι υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις και αντικειμενικές και υποκειμενικές για τη νίκη της Σοσιαλιστικής Επανάστασης, το ζήτημα είναι αν υπήρχαν όσο εξαρτάται από το Κόμμα οι δυνατότητες για τη Σοσιαλιστική οικοδόμηση! Ιστορικά αποδεικνύεται για το Σοβιετικό Κόμμα έλλειψη ικανότητας διοίκησης της οικονομίας, έλλειψη ικανότητας σχεδιασμού, έλλειψη πρόβλεψης των ιμπεριαλιστικών αντιδράσεων, υποτίμηση της κάλυψης καταναλωτικών αναγκών του Σοβιετικού λαού κλπ.

Ολα αυτά δεν αμφισβητούν το Νόμο της ανισομερούς ανάπτυξης του Καπιταλισμού για τον «αδύνατο κρίκο», γιατί υπάρχει η σοβαρή δικαιολόγηση του πρωτόγνωρου, η έλλειψη ανάλογης πείρας κοινωνικοοικονομικού συστήματος, όμως η πείρα της Σοβιετικής Ενωσης φαίνεται να δείχνει ότι εν μέρει αυτονομείται η Σοσιαλιστική Επανάσταση από τη Σοσιαλιστική οικοδόμηση, αφού το πρώτο έχει να κάνει με τις υποκειμενικές και αντικειμενικές προϋποθέσεις της συγκεκριμένης χώρας, ενώ για την οικοδόμηση, την ωρίμανση και τη μετάβαση στην Κομμουνιστική Κοινωνία, τα περισσότερα εξαρτώνται από τον παγκόσμιο συσχετισμό και το διεθνή περίγυρο.

Είναι πλέον βέβαιο πως το στάδιο της οικοδόμησης δεν μπορεί να διαρκεί πολλές δεκαετίες, είναι επίσης βέβαιο ότι ο ιμπεριαλισμός στο σημερινό του επίπεδο έχει περισσότερες δυνατότητες αντίδρασης λόγω και των υπερεθνικών, καπιταλιστικών θεσμών. Η σοβιετική πείρα διδάσκει ότι η αντίδραση με πολεμικά μέσα δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα γιατί οι λαϊκές μάζες στηρίζουν με τη ζωή τους τη Σοσιαλιστική πατρίδα. Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι προέρχονται από το χώρο της οικονομίας και του οικονομικού αποκλεισμού, που σίγουρα θα επιβληθεί. Αυτοί βέβαια οι προβληματισμοί δεν οδηγούν στο συμπέρασμα να μην κάνουμε επανάσταση, γιατί υπάρχει ρίσκο στην οικοδόμηση. Υποχρεώνει όμως εμάς που μελετάμε αυτό το διάστημα τις εξελίξεις, οι αποφάσεις και τα συμπεράσματα που θα βγάλουμε να μη μείνουν απλά μόνον «όπλα» της ιδεολογικής μας «φαρέτρας», αλλά πρακτικό αντίκρισμα για τη στρατηγική μας, για το Σοσιαλισμό στην παρτίδα μας, δεν είναι βέβαια ποτέ ίδιες οι συνθήκες οικοδόμησης από χώρα σε χώρα ή από εποχή σε εποχή, μπορεί σήμερα η Εργατική τάξη στη χώρα μας, η πρωτοπορία της να έχει τις ικανότητες Διοίκησης και Σχεδιασμού, να μπορεί να λειτουργήσει απρόσκοπτα και σε όλο της το περιεχόμενο η δικτατορία του Προλεταριάτου, όμως υπάρχουν ζητήματα καινούρια όπως το χτύπημα κλάδων παραγωγής, πολύ μικρός αγροτικός κλήρος, η πλήρης διατροφική ενεργειακή και αμυντική εξάρτηση.

Αυτά και άλλα αναδεικνύουν την ανάγκη για εμπλουτισμό και περισσότερη ανάλυση του προγράμματος.

Η προσπάθεια να γίνει η χώρα παραγωγικά αυτάρκης στη διάρκεια της οικοδόμησης θα εξαρτηθεί από τη δική μας ετοιμότητα και τις ιμπεριαλιστικές αντιδράσεις, η ετοιμότητα που μας αφορά μεταφράζεται στο καθήκον και στην υποχρέωση από τώρα σε μεγάλο ποσοστό να προβλέψουμε, στη βάση της διαλεκτικής ανάλυσης που κάνουμε για την οικονομία και την ταξική διάρθρωση, λύσεις για τα προβλήματα που θα προκύψουν, δεν αποτελεί ετοιμότητα η θέση για κρατικοποίηση - κοινωνικοποίηση. Στους χώρους συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης είναι μια γενική τοποθέτηση, υπάρχουν χώροι χωρίς ιδιαίτερη συγκέντρωση, όπως ο αγροτικός χώρος, που όμως έχουν ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα στην πορεία οικοδόμησης γιατί σφυρηλατούν τη συμμαχία της εργατικής τάξης με την αγροτιά, η Σοβιετική Ενωση απέδειξε ότι Κολχόζ και Συνεταιρισμοί ήταν οι χώροι που διατηρήθηκε και αναπτύχθηκε ο μικροαστισμός, οι χώροι που ανέδειξαν σε ανταγωνιστική την αντίθεση πόλης - χωριού.

Στη χώρα μας μπορεί να μειώνεται στον αγροτικό τομέα ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός, αλλά αυτοί που έχουν σχέση με τον γεωργικό τομέα είναι πολλοί περισσότεροι από το 11%. Για παράδειγμα, μια λύση θα ήταν στα πρώτα χρόνια οικοδόμησης να υπάρχει ατομική ιδιοκτησία στον αγροτικό χώρο τόση που θα καλύπτει τις ανάγκες της οικογένειας, η υπόλοιπη παραγωγή να διατίθεται στον κεντρικό σχεδιασμό.

Ψάχνω στο χωριό μου να βρω πρακτικά πώς μπορεί να λειτουργήσει ο Παραγωγικός Συνεταιρισμός και «σκοντάφτω»! Ο χώρος του τουρισμού, με έντονη συγκέντρωση και απόλυτη εξάρτηση από μονοπωλιακούς κολοσσούς, δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν κοινωνικό αγαθό αποκλειστικά, αλλά και σαν οικονομική δραστηριότητα που καθορίζεται από τους όρους της καπιταλιστικής αγοράς για μεγάλη περίοδο μετά τη νίκη της Επανάστασης. Με αυτά τα παραδείγματα θέλω να τονίσω ότι οι εξελίξεις μάς επιβάλλουν να αλλάξουμε εκτιμήσεις που λανθασμένα υιοθετήσαμε από τη σχέση μας με τα Κομμουνιστικά Κόμματα στις πρώην Σοσιαλιστικές χώρες, παράδειγμα αυτό το αφοριστικό που ακούγεται πολλές φορές στο Κόμμα «δεν μπορεί το πρόγραμμα να αναφέρεται σε λεπτομέρειες», αντιστρέφοντας αυτόν τον ορισμό προσωπικά πιστεύω ότι το πρόγραμμα δεν μπορεί να αναφέρεται κατά τα 3/4 στις προϋποθέσεις της Σοσιαλιστικής Επανάστασης και το υπόλοιπο στην οικοδόμηση και μάλιστα σε γενικές Νομοτελειακές θέσεις. Οι ανατροπές απέδειξαν ότι το δύσκολο κομμάτι της πορείας του εργατικού κινήματος από τον Καπιταλισμό στον Κομμουνισμό είναι το κομμάτι του ανώριμου σταδίου, η περίοδος της Σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Αν λοιπόν είναι έτσι η πείρα της Σοβιετικής Ενωσης, πρέπει να αξιοποιηθεί έτσι ώστε η Σοσιαλιστική οικοδόμηση στην Ελλάδα να μην έχει πισωγυρίσματα και να ανταποκριθούμε στο κύριο καθήκον που είναι η ικανοποίηση των υλικών προσδοκιών των ανθρώπων.

Βασίλειος Αρμενάκος

ΝΕ Κέρκυρας

Ριζοσπάστης - 9 Δεκεμβρίου 2008

ΤΣΟΥΠΡΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ - Για το δεύτερο θέμα

Οι Θέσεις της ΚΕ για τον σοσιαλισμό προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα σε δυο αλληλοσυγκρουόμενες ερμηνείες των αιτιών της αντεπανάστασης. Το ιδεολόγημα της «θεωρητικής διολίσθησης στον οπορτουνισμό» (θέση 19) - και κατ' επέκταση η θέση για τις «θεωρητικές ελλείψεις και αδυναμίες» (θέση 12) - χρησιμοποιείται για να εμφανιστούν τα αίτια της αντεπαναστατικής ανατροπής σαν προϊόν του υποκειμενικού παράγοντα. Ταυτόχρονα, οι αντικειμενικοί ταξικοί ανταγωνισμοί δηλώνονται επίσης αιτία της οπορτουνιστικής στροφής (θέση 18).

Παρά την έμμεση αναφορά στην υλική βάση της εμπορευματικής παραγωγής επάνω στην οποία αυτή εμφανίστηκε, η θέση της «θεωρητικής διολίσθησης» είναι τελικά ιδεαλιστική (οι καλές ιδέες αναπτύσσουν την ιστορική κίνηση, οι κακές ιδέες την ανακόπτουν!). «Ολη η κοινωνική ζωή είναι στην ουσία της πρακτική. Ολα τα μυστήρια που οδηγούν τη θεωρία στον μυστικισμό βρίσκουν την ορθολογική τους λύση στην ανθρώπινη πρακτική και την κατανόηση αυτής της πρακτικής», δήλωσε ο Μαρξ (όγδοη θέση για τον Φόυερμπαχ). Δεν είναι δυνατόν το ΚΚΣΕ, το οποίο σαν επαναστατική πρωτοπορία όχι μόνο κατανοούσε την ανθρώπινη πρακτική αλλά και την καθοδηγούσε, να είχε θεωρητικές διολισθήσεις στον οπορτουνισμό. Η υλική βάση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της εμπορευματικής παραγωγής. Οποιαδήποτε τέτοια διολίσθηση και ιδεολογική αναστροφή που τυχόν θα εμφανίζετο επάνω στη δεύτερη θα είχε αμέσως αντιστραφεί από την επιστημονική συνείδηση που ανεπτύσσετο επάνω στην πρώτη.

Η αναζήτηση των αιτιών της αντεπανάστασης πρέπει να ξεκινά από τη θέση για την «κοινωνική αντίσταση» (θέση 18). Στο ζήτημα της διάταξης των ταξικών δυνάμεων η ανάλυση στο κείμενο των Θέσεων είναι ελλιπής. Η κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής στον σοσιαλισμό δε σημαίνει ότι πέρα από την εργατική τάξη και τους αγρότες δεν υπάρχουν άλλες τάξεις*. Η ιστορική εμπειρία της ΕΣΣΔ απέδειξε ότι το σύνολο των ανώτερων διευθυντικών στελεχών και της ανώτερης διανόησης (επιστήμονες, συνθέτες, καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, κλπ.), το οποίο στον καπιταλισμό αποτελεί στρώμα, αναπτύσσεται σε αυτοτελή τάξη στον σοσιαλισμό επάνω σε μια αντικειμενική βάση που ορίζει την κάθε κοινωνική τάξη όχι πλέον από τη σχέση της με τα μέσα παραγωγής αλλά από τη σχέση της με το παραγόμενο συνολικό κοινωνικό προϊόν. Τα διευθυντικά στελέχη τα οποία μαζί με τους κολχόζνικους αγρότες κατέστησαν οι φορείς της κοινωνικής αντίστασης προήλθαν από αυτήν ακριβώς τη «νέα γενιά κομμουνιστών ειδικών» (θέση 13). (Η ταξική σύνθεση των αντεπαναστατικών κέντρων που αποκαλύφτηκαν στις δίκες της Μόσχας είναι ιδιαίτερα ενδεικτική!).

Παρά το γεγονός ότι αυτή η «τάξη των επαγγελματιών»* είναι, κατά την εμφάνισή της, σύμμαχος της εργατικής τάξης είναι δυνατόν - ανάλογα με τη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία - να μετεξελιχθεί σε ανταγωνιστική και τελικά σε αντιδραστική τάξη ακριβώς επειδή τα στοιχεία της «τείνουν να αυτονομούν το ατομικό συμφέρον από το κοινωνικό και να διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο από το συνολικό κοινωνικό προϊόν» (θέση 2). Πρόκειται για αυτήν ακριβώς την τάξη η οποία έχοντας ήδη εξελιχθεί σε αντιδραστική εξέφρασε μαζί με τους συμμάχους της, τους κολχόζνικους αγρότες, για πρώτη φορά ανοιχτά τα ταξικά της συμφέροντα στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Πρόκειται για την ίδια τάξη («σκιώδες κεφάλαιο», «διανόηση», «σπουδάζουσα νεολαία» στη θέση 20) η οποία ηγήθηκε της αντεπανάστασης που παλινόρθωσε τον καπιταλισμό.

Η εξέλιξη της τάξης των επαγγελματιών είναι ζήτημα συσχετισμού των δυνάμεων. Από τη στιγμή που η εργατική τάξη χάνει τη δυνατότητα να κυριαρχεί ιδεολογικά τις ιδεολογικές ψευδαισθήσεις για κοινωνική ιδιαιτερότητα που έχει η τάξη των επαγγελματιών και τις αντίστοιχες τάσεις της η τελευταία αρχίζει να αποστασιοποιείται από τη συμμαχία της με την πρώτη και να περνά βαθμιαία στην κοινωνική αντίδραση. Τα αίτια γι' αυτήν τη μη νομοτελειακή εξέλιξη πρέπει να αναζητηθούν στο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων όταν πραγματοποιείται η σοσιαλιστική επανάσταση. Οσο πιο υψηλό είναι αυτό το επίπεδο τόσο μεγαλύτερη είναι η μετέπειτα δυνατότητα της επαναστατικής εργατικής τάξης για ιδεολογική κυριαρχία των ιδεολογικών ψευδαισθήσεων της τάξης των επαγγελματιών. Στον βαθμό που - πάντα ανάλογα με τους ταξικούς συσχετισμούς - η τάξη των επαγγελματιών κατακτά θέσεις στην παραγωγή και, κατ' επέκταση στο κράτος, άρα και μεγαλύτερη δυνατότητα ιδεολογικής επιρροής μέσα από αυτό, η ταξική της συνείδηση μεταλλάσσεται από την απαίτηση για συνεχώς διευρυνόμενο ποσοστό του κοινωνικού προϊόντος μέσα στον σοσιαλισμό σε απαίτηση για την παλινόρθωση του καπιταλισμού.

Αυτήν ακριβώς την αντιδραστική κοινωνική τάξη εκπροσωπούσε ο Χρουστσόφ και η ομάδα του. Εστω και εάν υποτεθεί ότι οι καταγγελίες που έχουν γίνει για τη δολοφονία του Στάλιν (και όχι μόνο) αποτελούν εικασίες, τα γεγονότα παραμένουν μάλλον εξόφθαλμα. Η χωρίς δίκη εκτέλεση του Λ. Μπέρια από την ομάδα του Χρουστσόφ, η καθαίρεση του Χρουστσόφ από τη θέση του Γενικού Γραμματέα το 1957 και η επάνοδός του σε αυτήν με τα όπλα του στρατάρχη Ζούκοφ που ήταν και ο κορυφαίος εκφραστής της τάξης των επαγγελματιών μέσα στον στρατό και κυρίως η βαθιά αντιδραστική επίθεση του Χρουστσόφ ενάντια στον Στάλιν, τη δικτατορία του προλεταριάτου και την ίδια την επανάσταση στη «μυστική συνεδρίαση» του 20ού Συνεδρίου - επίθεση που έκανε τόσο το διεθνές επαναστατικό κίνημα όσο και τη διεθνή αντίδραση να παρακολουθούν τις εξελίξεις ...τρίβοντας τα μάτια τους (η τελευταία έτριβε και τα χέρια της!) - είναι απόδειξη μιας πραξικοπηματικής κατάληψης της πολιτικής εξουσίας από την τάξη των επαγγελματιών. Κατά συνέπεια και από τα ίδια τα γεγονότα συνάγεται ότι - σε αντίθεση με τη βολονταρίστικη θέση της ΚΕ περί «θεωρητικής διολίσθησης» - η οπορτουνιστική στροφή που εγκαινίασε το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ ήταν η συνειδητή, θεωρητική έκφραση των συμφερόντων της ανερχόμενης αντίδρασης στην ΕΣΣΔ. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει ότι η παλινόρθωση του καπιταλισμού ξεκίνησε με το 20ό Συνέδριο όπως αφελώς ισχυρίζεται το μαοϊκό ρεύμα στο διεθνές επαναστατικό κίνημα. Οπως ανέφερα, η ταξική συνείδηση της ήδη αντιδραστικής τάξης των επαγγελματιών δεν είχε ακόμα εξελιχθεί σε απαίτηση για εμφάνιση εκμεταλλευτικών σχέσεων παραγωγής. Αλλά έστω και εάν ήδη επιδίωκε συνειδητά την παλινόρθωση του καπιταλισμού η ουσία είναι ότι κατέκτησε την πολιτική εξουσία σε συνθήκες σκληρής εσωτερικής ταξικής πάλης ενάντια στην εργατική τάξη. Κατά συνέπεια, αυτή η τάξη δεν είχε την αντικειμενική δυνατότητα να παλινορθώσει τον καπιταλισμό το 1956, όταν η επαναστατική εργατική τάξη εξακολουθούσε να έχει ισχυρές θέσεις μέσα στο κράτος και να παραμένει η ιδεολογικά κυρίαρχη τάξη στην κοινωνία. Γι' αυτόν τον λόγο ήταν επιβεβλημένο καταδικάζοντας την οπορτουνιστική στροφή του 20ού Συνεδρίου σαν αντεπαναστατική το διεθνές επαναστατικό κίνημα να υπερασπίζεται ταυτόχρονα τον σοσιαλισμό στην ΕΣΣΔ και τη σοβιετική εργατική τάξη στον αγώνα της ενάντια στην εσωτερική αντίδραση και όχι να απολυτοποιεί την τότε νίκη της τελευταίας σαν «παλινόρθωση του καπιταλισμού» όπως έκανε και κάνει το μαοϊκό ρεύμα.

Το γεγονός ότι από το 20ό Συνέδριο και έπειτα η εσωτερική ταξική πάλη - παρά τις όποιες προσωρινές νίκες της εργατικής τάξης - είναι μια διαδικασία σταδιακής απώλειας θέσεων για την εργατική τάξη και σταδιακής ενίσχυσης του αντιδραστικού χαρακτήρα της τάξης των επαγγελματιών στο οικονομικό και πολιτικό επίπεδο καταγράφεται με σαφήνεια στις Θέσεις της ΚΕ. Ωστόσο, η ΚΕ επιμένει στην ταυτόχρονη αποδοχή της θέσης της «θεωρητικής διολίσθησης» και της θέσης περί ταξικών ανταγωνισμών στον σοσιαλισμό διότι επιχειρεί να υπερασπίσει τη δικτατορία του προλεταριάτου όπως αυτή εκφράστηκε επί Στάλιν χωρίς ταυτόχρονα να καταδικάζει το 20ό Συνέδριο σαν έκφραση της αντεπανάστασης που τελικά επέφερε την παλινόρθωση του καπιταλισμού. Επιμένει, αντιθέτως, να προσδιορίζει την αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ μόνο στο τελικό στάδιο (1987 - 1991) της αντεπαναστατικής διαδικασίας που ξεκίνησε με την οπορτουνιστική στροφή στο 20ό Συνέδριο. β

Οι προθέσεις της ΚΕ για την υπεράσπιση της δικτατορίας του προλεταριάτου και του προσώπου του Στάλιν αναιρούνται αντικειμενικά από την άρνησή της:

Να καταδικάσει τη χρουστσοφική αντίδραση όπως αυτή εκφράστηκε στο 20ό Συνέδριο.

* K. N. Cameron, «Stalin the man of contradiction, nc press limited β», toronto, 1987. β

Γιώργος Τσούπρος

Διδάκτωρ Θεωρητικής Φυσικής, Πεκίνο, Κίνα

Ριζοσπάστης - 9 Δεκεμβρίου 2008

ΤΣΕΚΑ, ΕΙΡΗΝΗ - Για τη νεολαία και τον πολιτισμό

Θεωρώ τις Θέσεις για το 18ο Συνέδριο κείμενο «υπερπλήρες» για το σκοπό που γράφτηκε, διαφωτιστικό ούτως ή άλλως και ικανό να αποτελέσει αφορμή για πλατύ διάλογο εφ' όλης της ύλης. Τα δυο ζητήματα που αφορά η τοποθέτησή μου σαφώς εμπεριέχονται σε αυτές και είναι τα εξής:

1. Για τη βοήθεια του Κόμματος γενικά στη νεολαία και ειδικά στο ΚΝίτικο δυναμικό:

Σαφώς όλα τα κομματικά μέλη και στελέχη πρέπει να φροντίζουν και να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το πέρασμα του κάθε νέου απ' το ένα στάδιο ζωής στο άλλο, με διατήρηση και αύξηση της αγωνιστικής του στάσης ζωής. Είναι ευνόητο ότι αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία στη φάση της πρώτης εργασιακής εμπειρίας. Ευνόητο δηλαδή για τους υπόλοιπους, όχι για τον ίδιο το νέο που το ζει! Ο ίδιος νιώθει συχνά ότι ζει ξεχωριστές δυσκολίες και ότι η περίπτωσή του είναι μοναδική, ότι συμβιβάζεται προσωρινά για να πετύχει το καλύτερο στο μέλλον και πιθανώς ότι θα έχει την πολυτέλεια να αγωνίζεται όταν (με τον κόπο του) έχει φτάσει σε μια αναβαθμισμένη και μόνιμη θέση. Κάποιες από αυτές τις ιδέες και καταστάσεις είναι αληθινές αλλά και κάποιες εκφράζονται λόγω της γενικής κατάστασης του κινήματος, το οποίο είναι ακόμα πίσω, άρα και της διαπαιδαγώγησης της νέας γενιάς.

Γι' αυτό η εν λόγω βοήθεια από τους μεγαλύτερους σε ηλικία χρειάζεται σίγουρα «μαστοριά», εξειδίκευση ανά άτομο και προβληματισμό για το σύνολο της σκέψης του νέου, είτε εμφανίζεται αγωνιστικός σε κάθε φάση της ζωής του είτε όχι (μπορεί δηλαδή κάποιος να φαίνεται αγωνιστικός όσο τα περνά εύκολα). Η εξειδίκευση πρέπει να βλέπει οπωσδήποτε και τον τρόπο ζωής κάποιου ανάλογα με την ηλικία του (π.χ. αλλιώς ζει, νιώθει και σκέφτεται ένας 25χρονος που αγκομαχά να τελειώσει μια σχολή, αλλιώς ένας 25χρονος που δουλεύει, αλλιώς ένας που έχει και οικογένεια). Εχει σημασία η μετάδοση της συνολικής πείρας από τα τόσα χρόνια ζωής και αγώνα, όχι μόνο η συζήτηση για το σήμερα.

Ο εμπειρισμός και ο πρακτικισμός που διέπουν πολλά κομματικά μέλη, όχι μόνο δε βοηθούν την ανάπτυξη της γενικότερης δράσης του Κόμματος, αλλά ούτε δίνουν σωστά στηρίγματα και παραδείγματα στη νεολαία. Νιώθω μάλιστα ότι κρύβουν απαισιοδοξία και φόβο για τα παραπέρα βήματα, πράγμα το οποίο δημιουργεί αναστολές στους μικρότερους. Ολη αυτή η παρέμβαση, βέβαια, πρέπει να είναι σταθερή και όχι να φαίνεται μόνο σε ξεσπάσματα (π.χ. απεργίες) και σταθμούς (π.χ. εκλογές).

2. Για το μέτωπο του πολιτισμού:

Η αλήθεια είναι ότι οι Θέσεις πολύ περιορισμένα αναφέρονται στο ζήτημα (σελίδα 58 «αναπόσπαστο... υποκουλτούρας»), ενώ θα μπορούσαν να δίνουν κι άλλα στοιχεία.

Ο πολιτισμός σίγουρα δεν αφορά μόνο τη νεολαία. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει ούτως ή άλλως ως αναπόφευκτο προϊόν της κοινωνίας, το οποίο εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του παραγωγού του (ως μέλος της κοινωνίας, βέβαια), αντανακλά καταστάσεις της ζωής και περνά μηνύματα και ιδέες για αυτές. Ο κάθε άνθρωπος που παράγει πολιτιστικό έργο είναι (όπως και σε οτιδήποτε άλλο) «εξαρτημένος» από την τάξη στην οποία ανήκει, αλλά και από το πώς αντιμετωπίζει τη θέση του δηλαδή την ταξική του συνείδηση.

Επομένως, το θέμα είναι με τι πολιτισμό ζούμε. Βλέπουμε έντονα τι κυριαρχεί (η λεγόμενη βιομηχανία του θεάματος σε όλο της το μεγαλείο!), μα και πόσο διψά ο κόσμος για ποιοτικό θέαμα, καθώς και για προσωπική του ενασχόληση (στα πολιτιστικά τμήματα ενηλίκων των δήμων, μόνο, συναντά κανείς κυρίως ηλικίες 35 - 55, όχι μόνο νέους δηλαδή, καθαρά εργαζόμενους οικογενειάρχες, που ψάχνουν τον ελεύθερο δημιουργικό χρόνο - παρόλο το υψηλό πλέον κόστος παντού και τα τόσο στενά περιθώρια επιλογών στο πρόγραμμα, το ύφος, τον τρόπο διδασκαλίας που απολαμβάνουν).

Είναι θετικό ότι το Κόμμα και η ΚΝΕ έχουν κάνει σοβαρές προσπάθειες με πλούσιο έργο κεντρικών παραγωγών (πρόγραμμα Συρμού, εκδηλώσεις Περισσού, Φεστιβάλ, τελευταίες εκθέσεις κλπ.), με τη σταθερή λειτουργία των πολιτιστικών ομάδων της ΚΝΕ (στα μουσικά σύνολα υπάρχει ακόμα και Τμήμα Μουσικών Ερευνών!), με τη σπουδαία βελτίωση της στήλης του «Οδηγητή». Παρόλα αυτά, το θέμα δεν αγκαλιάζει όλα τα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Οι διάφορες οργανώσεις σε όλη την Ελλάδα θα μπορούσαν να έχουν πιο πολλές και πλούσιες πολιτιστικές δραστηριότητες αυτοτελώς. Είναι όμως πολύ σημαντικό, και η παρέμβασή μας σε διάφορους φορείς που παράγουν πολιτιστικό έργο (δήμοι, σύλλογοι, σχολές, μεμονωμένοι καλλιτέχνες κ.ά.) να γίνει καθολική, πιο σταθερή και πιο δραστική.

Ειρήνη Τσέκα

Μέλος της εργατικής ΚΟΒ Μεσογείων του ΚΚΕ και του ΝΣ Αττικής της ΚΝΕ

Ριζοσπάστης - 7 Δεκεμβρίου 2008

ΚΑΜΠΑΝΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ - Ας ακούσουμε τους "αριστερούς" να μιλάνε για τον Στάλιν

Για τους επιγόνους των μαυραγοριτών, ουδεμία αμφιβολία είχαμε. Αυτό όμως που προκαλεί εντύπωση είναι η χολή με την οποία ορισμένοι «αριστεροί» υποδέχτηκαν το κείμενο της ΚΕ για το Σοσιαλισμό.

Μέσα από 40 σελίδες Θέσεων δεν μπόρεσαν να βρουν λέξη για την προσφορά και αναγκαιότητα του σοσιαλιστικού συστήματος, για τα αίτια νίκης της αντεπανάστασης, ή για το ρόλο των οικονομικών μεταρρυθμίσεων στην ΕΣΣΔ από το 1956 και εντεύθεν (προς την κατεύθυνση ενίσχυσης του νόμου της αξίας, του κέρδους και της αγοράς). Το μόνο που κατάφεραν να δουν ήταν οι 2-3 αναφορές στο όνομα του Στάλιν - και αυτές ήταν αρκετές για να αφρίσουν με τρόπο που θα ζήλευε ο Γκαίμπελς της εποχής του Vlkischer Beobachter.

«Οι αριστεροί» είναι υποχρεωμένοι να καταδικάσουν τις θέσεις του Κόμματος υπακούοντας πολιτικά στο σύγχρονο θεό που πιστεύουν.

Ομως, πότε θα απαντήσουν στο βαθύ υπαρξιακό τους ερώτημα, αν οι μαφιόζοι, οι μαυραγορίτες και τα πρακτόρια, που καρπώθηκαν τον πλούτο της ΕΣΣΔ, ήταν τελικά αγωνιστές της δημοκρατίας;...

Κι ύστερα ας μας εξηγήσουν γιατί, ενώ τα απόρρητα σοβιετικά αρχεία (έστω παραποιημένα από τους «φίλους της αλήθειας» της περιόδου Γιέλτσιν) διαψεύδουν την προπαγάνδα Conquest, Courtois και CIA για τα «εκατομμύρια θύματα του Στάλιν», αυτοί υιοθετούν ψέματα χειρότερα κι από τη ναζιστική προπαγάνδα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Αναμασώντας τη φασιστική καραμέλα περί «εκατομμυρίων θυμάτων», ας μας εξηγήσουν και πώς ο πληθυσμός της ΕΣΣΔ αυξήθηκε κατά 23 εκατομμύρια μεταξύ των απογραφών 1926 και 1939.

Βέβαια, ο φιλανθρωπικός τους πόνος αφορά μόνο τη Σοβιετική Ενωση - και προς θεού ποτέ τις διάδοχες καπιταλιστικές χώρες: Πώς στο καλό βρήκαν αποδείξεις ότι ο Τουχατσέφσκι ήταν αθώος, αλλά δεν κατάφεραν να ακούσουν τίποτα για τα 10,6 εκατομμύρια απόλυτης πληθυσμιακής συρρίκνωσης που κόστισε η καπιταλιστική παλινόρθωση σε Ρωσία και Ουκρανία (στοιχεία απογραφών 1989 και 2001/2002, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η μετανάστευση)!

Ας αφήσουν λοιπόν κατά μέρος τον Στάλιν και τα «αμέτρητα» θύματά του (που δεν εμφανίζονται στα δημογραφικά δεδομένα) και ας μας μιλήσουν για τα χειροπιαστά εκατομμύρια νεκρούς, που έφυγαν επί των ήσυχων ημερών μας, όταν παλινορθώθηκε ο «δημοκρατικός» καπιταλισμός στη Σοβιετική Ενωση.

Κανείς πλέον δεν αμφισβητεί πως το σύγχρονο όραμα των «αριστερών» είναι καπιταλισμός με ολίγον από ελεημοσύνη. Αλλά τι σόι «αριστερότητα» μπορεί να διαθέτει κανείς όταν εσκεμμένα αποσιωπά τα τρανταχτά επιτεύγματα του σοσιαλιστικού συστήματος επί Στάλιν; Γιατί, εκείνα που οι «αριστεροί» αρνούνται, δυσκολεύονται να τα αρνηθούν και οι πλέον πωρωμένοι Αμερικάνοι αστοί οικονομολόγοι.

Μέχρι το Πρώτο Πεντάχρονο (1928), το ποσοστό αναλφαβητισμού στην ΕΣΣΔ έφτανε το 50%. Το κατά κεφαλήν εθνικό προϊόν ήταν μικρότερο του 1/5 των ΗΠΑ και η κατά κεφαλήν βιομηχανική παραγωγή μικρότερη του 1/10. Δεκάδες εκατομμυρίων κατοικούσαν σε παράγκες, ή τέντες νομάδων. Στα μέσα της δεκαετίας του '20, το 50% των γεωργικών αρότρων ήταν ξύλινα κι οι στρεμματικές αποδόσεις προσομοίαζαν αυτές της μεσαιωνικής Αγγλίας! Η χώρα ήταν υποχρεωμένη να εισάγει κάθε εξοπλισμό ορισμένης πολυπλοκότητας, δεν παρήγε ατσάλι υψηλών προδιαγραφών, ούτε αλουμίνιο. Σύστημα Παιδείας και Υγείας για όλους δεν υπήρχε, υπήρχαν όμως 1 εκατομμύριο άνεργοι. Και η θνησιμότητα του πληθυσμού (ιδιαίτερα η βρεφική) ξεπερνούσε τα σημερινά τριτοκοσμικά επίπεδα.

Πάνω σε αυτή τη βάση πρέπει να μετρηθεί ο ουμανισμός ή όχι της πολιτικής του ΚΚΣΕ επί Στάλιν.

Γιατί τη χρόνια καθυστέρηση δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ούτε η προεπαναστατική αστική εξουσία ούτε η μισοκαπιταλιστική ΝΕΠ. Την ξεπέρασαν μόνο τα Πεντάχρονα των Λενινιστών Μπολσεβίκων (που οι «αριστεροί» υποτιμητικά αποκαλούν Σταλινικούς). Μέχρι τον πόλεμο (δηλαδή μέσα σε 13 χρόνια!) το Εθνικό Προϊόν 6πλασιάστηκε και η χώρα απέκτησε σύγχρονη βιομηχανία (οι περισσότεροι κλάδοι αναπτύχθηκαν εκ του μηδενός). Τριπλασιάστηκε ο αριθμός των μαθητών, αλλά και ο αριθμός των γιατρών σε όλη την ΕΣΣΔ! Οι πόλεις γέμισαν στάδια, θέατρα και βιβλιοθήκες. Η ανεργία μηδενίστηκε και η εργασία έγινε συνταγματικό δικαίωμα! Πρώτα στην ΕΣΣΔ καθιερώθηκε «ίση αμοιβή για ίση εργασία» μεταξύ ανδρών και γυναικών και ενώ μέχρι το 1938 στις ΗΠΑ δεν είχε κυριαρχήσει η 8ωρη εργάσιμη μέρα, στην ΕΣΣΔ ο μέσος όρος ωρών εργασίας πλησίαζε τις 7.

Δε μιλάμε ούτε για επίγειο παράδεισο, ούτε για κάποια ιδεαλιστική έννοια «αληθινού σοσιαλισμού». Μιλάμε όμως για ολόκληρα έθνη που πέρασαν από τις παρυφές του μεσαίωνα στη σύγχρονη εποχή, μέσα σε μία μόνο δεκαετία (με ό,τι αδυναμίες, προβλήματα και ακραίες υπερβολές αυτό συνεπάγεται).

Και όλα αυτά δεν έγιναν - ούτε μπορούσαν να γίνουν - από ένα «βοναπαρτιστικό», «τυραννικό» καθεστώς. Εγιναν με τον παθιασμένο αγώνα εκατομμυρίων Σοβιετικών ενάντια στη φτώχεια και την καθυστέρηση, αλλά και ενάντια σε ένα αδίστακτο ταξικό αντίπαλο (μέσα και έξω από τη χώρα).

Οι «αριστεροί» δογματικά αρνούνται την ύπαρξη σαμποτάζ στη σοβιετική βιομηχανία (έστω κι αν βρίθουν περιγραφών τα απομνημονεύματα ξένων εργαζομένων που δούλεψαν στην ΕΣΣΔ τη δεκαετία του '30). Κάνουν επίσης ότι δε γνωρίζουν πως οι μαζικές σφαγές ζώων που διεξήγαγαν οι «αναξιοπαθούντες κουλάκοι» προκάλεσαν απώλειες ζωικού κεφαλαίου μεγαλύτερες από αυτές του πολέμου.

Δε γνωρίζουν τίποτα για τα κέντρα που απεργάζονταν την ανατροπή της σοβιετικής κυβέρνησης (μέσα από το Κόμμα - όπως συνέβη και 50 χρόνια αργότερα) και, φυσικά, πριν μιλήσουν γι' αυτές, δεν έκαναν τον κόπο να διαβάσουν τα πρακτικά από τις δημόσιες δίκες της Μόσχας (ούτε φυσικά έψαξαν για τις εκτός ΕΣΣΔ πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τα κατηγορητήρια).

Τώρα τελευταία οι «αριστεροί» κάνουν πως ξέχασαν και το σημαντικότερο. Καμία καπιταλιστική ή μισοκαπιταλιστική οικονομία (Μπουχαρινική ή Τροτσκιστική) δεν μπορούσε να καλύψει τόσο σύντομα το βιομηχανικό χάσμα που χώριζε προπολεμικά την ΕΣΣΔ από τη Γερμανία. Αν η σοβιετική εξουσία επί Στάλιν είχε διστάσει μπροστά στα κάθε λογής εμπόδια, σήμερα δε θα υπήρχαν σλαβικά κράτη στην Ευρώπη και εμείς θα είχαμε ανδριάντες Γερμανών ναζί στις πλατείες μας.

Για την αντιφασιστική νίκη δε χρειάστηκε μόνο το αίμα εκείνων που υπερασπίστηκαν το σοσιαλιστικό σύστημα, αλλά και η «σταλινική βιομηχανία» (που στο ζενίθ της, έστελνε στο μέτωπο 10.000 πυροβόλα, 3.400 αεροσκάφη και 1.800 τεθωρακισμένα ανά μήνα).

Και πόσο αστείοι ακούγονται οι «αριστεροί», όταν Αμερικάνοι αντικομμουνιστές ιστορικοί παραδέχονται ότι ο βασικός λόγος που η ΕΣΣΔ άντεξε το χτύπημα του 1941, ήταν η κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας. Αυτά επέτρεψαν στη χώρα να αφιερώσει μέχρι και 70% του ΑΕΠ σε πολεμικές δαπάνες, να μεταφέρει ταχύτατα βιομηχανίες και μέσα παραγωγής προς ανατολάς και να κατανείμει ομοιόμορφα τα λιγοστά εφόδια επιβίωσης τη δύσκολη περίοδο 1941-1942.

Ο Στάλιν υπήρξε για την ΕΣΣΔ «οδηγός» στην πιο δύσκολη, αλλά και πιο ηρωική της εποχή. Ολες οι μαρτυρίες επιβεβαιώνουν την πρωτοφανή έκταση λαϊκού θρήνου στο άκουσμα του θανάτου του, χωρίς καμία έξωθεν κομματική παρέμβαση. Ακόμα και σήμερα, παραμένει ανεξήγητα αγαπητός στη Ρωσία, μετά από 50 χρόνια εντατικής αποσταλινοποίησης και μονόπλευρης προπαγάνδας εναντίον του.

Η «σκληρή γενιά» που αντιπροσωπεύει - και την οποία λοιδορούν στο πρόσωπό του διάφοροι καλαμαράδες - νίκησε μέσα σε 20 χρόνια την καθυστέρηση και την αγραμματοσύνη, συνέτριψε τον ευρωπαϊκό φασισμό (συμπαρασύροντας μαζί του την αποικιοκρατία) και έχτισε δύο φορές (προπολεμικά και μεταπολεμικά) μια χώρα υπερδύναμη. Και όλα αυτά χωρίς μετόχους και ιδιοκτήτες...

Οι αντικομμουνιστές ψευτοαριστεροί εγκατέλειψαν προ πολλού το σοσιαλιστικό όραμα, τη δυνατότητα να οργανωθεί η κοινωνία χωρίς τα δεσμά της ανθρώπινης εκμετάλλευσης. Επέλεξαν ένα σίγουρο πορτοφόλι βουτώντας την ηθική τους σε ένα βαθύ πλέγμα δειλίας. Βλέπουν την εικόνα του Στάλιν μέσα από τα ταξικά γυαλιά τους, τρέμοντας τη μέρα που θα ξεσηκωθούν του κόσμου οι φτωχοδιάβολοι.

Παρά το σημερινό επίπεδο παραγωγικότητας και τεχνολογίας, ο καπιταλισμός επιβάλλει κάθε μορφής δυστυχία σε εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Τα αδιέξοδα μεγαλώνουν και οι πόλεμοι του μέλλοντος ετοιμάζονται.

Για τη συνενοχή σας, του Μάαστριχτ «αριστεροί», άλλοθι δεν αποτελεί ο Στάλιν!

Γιάννης Καμπάνης

Αθήνα

Ριζοσπάστης - 7 Δεκεμβρίου 2008

ΠΕΡΡΑΚΗΣ, ΜΑΝ. - Για το δεύτερο θέμα

Σύντροφοι!

Θα μου επιτραπεί, πριν καταθέσω τις σκέψεις μου για το κείμενο των Θέσεων της ΚΕ, να τοποθετηθώ πάνω στην άποψη που εξέφρασε σύντροφος (;) στο διάλογο που γίνεται, αφού με επιτακτικό νομίζω ύφος ζήτησε να τοποθετηθούν τα μέλη του κόμματος στο ζήτημα που θίγει: ότι το κόμμα διολισθαίνει προς το «Σταλινισμό»!

Το να χρησιμοποιούν τον όρο «Σταλινισμός» οι αστοί και τα φερέφωνά τους αντάμα με τους οπορτουνιστές, ο καθείς καταλαβαίνει τους λόγους. Το να πέφτει στην παγίδα του όρου και σύντροφος (;) που δεν είναι τυχαίος και έχει μελετήσει (;) τις δυσκολίες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ, τι άραγε εξυπηρετεί; Εξυπηρετεί το κίνημα, την εργατική τάξη, το κόμμα που δήθεν προσπαθεί να προφυλάξει ή τον ταξικό εχθρό και τους οπορτουνιστές «Δεξιούς και Αριστερούς»;: Αλλο πράγμα η κριτική και σαφώς διαφορετικός ο μηδενισμός μιας ιστορικής εποχής.

-- Λοιπόν, όταν αναλύεις και στέκεσαι στις αιτίες ενός κοινωνικοπολιτικού γεγονότος που έγινε στο παρελθόν, σήμερα, που έχεις τα αποτελέσματα, εύκολα μπορείς να καταδικάσεις, να αφορίσεις τους όποιους πρωταγωνίστησαν θετικά ή αρνητικά σ' αυτό το γεγονός.

Για να μεταφερθούμε στη δεκαετία του 1930. Υπήρχε, ναι ή όχι, ιμπεριαλιστική περικύκλωση στο νεαρό Σοβιετικό κράτος; Μπορεί η αντεπανάσταση και η ξένη επέμβαση να τσακίστηκαν, αυτό όμως σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι σταμάτησε η περικύκλωση και η υπονόμευση. Π.χ. το 1921 οργανώθηκε «εξέγερση» στη Γεωργία από Μενσεβίκους και Τσαρικούς με την καθοδήγηση των Εγγλέζων.

-- Υπήρξαν, ναι ή όχι, εκτεταμένα σαμποτάζ απ' τους κουλάκους στην αγροτική παραγωγή που αντιδρούσαν στην κολεκτιβοποίηση; Υπήρξαν ανάλογα σαμποτάζ στα πετρέλαια του Μπακού και σε ορυχεία στα Ουράλια;

-- Υπήρξε αποδεδειγμένα αντεπαναστατικό κέντρο τη 10ετία αυτή; Ναι ή όχι; Η υπόθεση π.χ. Τουχασέφσκι αποτελούσε εφεύρημα του ...Στάλιν ή μήπως η δολοφονία του Κίροφ το 1934 στο Λένινγκραντ αποτελούσε προβοκάτσια του ίδιου;

-- Ο Τρότσκι και στην πορεία οι Ζηνόβιεφ - Κάμενεφ - Ράντεκ κ.ά. υπονόμευαν, ναι ή όχι, την οικοδόμηση του Σοσιαλισμού και αντιδρούσαν στην κολεκτιβοποίηση και θεωρούσαν την εκβιομηχάνιση «γραφειοκρατικό τυχοδιωκτισμό»; Στη διάρκεια του 14ου Συνεδρίου του κ.κ. Μπόζεβ σχηματίστηκε η λεγόμενη «Νέα Αντιπολίτευση». Παρουσίασαν μάλιστα και «πλατφόρμα», όπου αρνούνταν τη δυνατότητα νίκης του Σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, δεν παραδέχονταν το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της βιομηχανίας και αποτελούσαν τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τους μεσαίους αγρότες. Παράλληλα, απέρριπταν την εκβιομηχάνιση, πρότειναν την ανάπτυξη μόνο της αγροτικής οικονομίας, την εξαγωγή των προϊόντων της στο εξωτερικό και την εισαγωγή μηχανών και ανάλογου μηχανολογικού εξοπλισμού. Μετά την απόρριψη με μεγάλη πλειοψηφία απ' το Συνέδριο, η «Νέα Αντιπολίτευση» προσπάθησε να οργανώσει και διαδηλώσεις στη Μόσχα και αλλού, παρέα με οπαδούς του Τρότσκι.

-- Απέναντι σ' αυτή την κατάσταση τι έπρεπε να κάνει η ηγεσία του κόμματος και όχι αποκλειστικά ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ; (Μην ξεχνάμε ότι ο ρόλος της προσωπικότητας στην Ιστορία είναι σχετικός και όχι απόλυτος). Να αποδεχόταν τις θέσεις της «Νέας Αντιπολίτευσης» και ιδιαίτερα αυτές του Μπουχάριν; Ε, τότε δε θα περίμενε 55 χρόνια η αντεπανάσταση για να επικρατήσει.

-- Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι όλοι οι ... αντισταλινικοί στέκονται με ιδιαίτερη λύσσα σ' αυτή τη 10ετία και στα ...«εγκλήματα» του Στάλιν, ενώ για τα εγκλήματα π.χ. των κουλάκων που έκαιγαν τις σοδειές με αποτέλεσμα να πεθάνουν χιλιάδες από λιμό δε βγάζουν άχνα, αν δεν τα φορτώνουν και αυτά στο Στάλιν! Και δεν είναι τυχαίο, γιατί σ' αυτή τη 10ετία εδραιώθηκε η εξουσία των Σοβιέτ και η σοσιαλιστική οικοδόμηση έδινε τα πρώτα της αποτελέσματα. Π.χ. στα 1932 ο όγκος της παραγωγής ολόκληρης της βιομηχανίας της ΕΣΣΔ είχε τριπλασιαστεί σε σύγκριση με το 1913 και διπλασιαστεί σε σύγκριση με το 1928. Το 1937, που ήταν ο τελευταίος χρόνος του δεύτερου 5χρονου, η βιομηχανία έδωσε προϊόντα 2,2 φορές πιο πολλά απ' ό,τι το 1932. Αποτέλεσμα: στο συνολικό όγκο βιομηχανικού προϊόντος η ΕΣΣΔ κατέκτησε τη ΔΕΥΤΕΡΗ θέση στον κόσμο, ύστερα απ' τις ΕΠΑ!

-- Τώρα, αν γίνανε υπερβολές και την πλήρωσαν άδικα πολλοί, δυστυχώς σε τέτοιες περιόδους της Ιστορίας συμβαίνουν. Μήπως άραγε και στην περίοδο της αστικής επανάστασης ο Σαιν Ζυστ δεν έπαιρνε κεφάλια αδιάκριτα και σ' αυτά και πολλών αθώων;

Κανείς, πόσο μάλλον το κόμμα, δε δίνει συγχωροχάρτι στις όποιες υπερβολές, εκείνο που κάνει σήμερα με την προσπάθεια διερεύνησης των αιτιών των ανατροπών είναι η απόκτηση πείρας για να αποφύγει λάθη και παρεκκλίσεις στην οικοδόμηση του Σοσιαλισμού Αύριο - Μεθαύριο στη χώρα. Αν αυτή η προσπάθεια διολισθαίνει προς το ... «Σταλινισμό», όπως ανακαλύπτουν ορισμένοι, ε τότε ενδόμυχα δε θέλουν το Σοσιαλισμό, άσχετα αν τον επικαλούνται και μάλλον θέλουν ένα «Σοσιαλισμό» στα Μικροαστικά τους Μέτρα!

-- Το Κείμενο των Θέσεων στέκεται στο σύνολο των παραγόντων που οδήγησαν στην παλινόρθωση του καπιταλισμού και σωστά, γιατί δεν ήταν μόνο η επικράτηση αναθεωρητικών απόψεων και πολιτικών που οδήγησε, όπως τα γεγονότα αποδείχνουν, στη ανατροπή μετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, απ' τη στιγμή (πολύ πριν το 28ο Συνέδριο) που υιοθετήθηκε το κέρδος ως κίνητρο στην παραγωγή, απ' τη στιγμή που στο όνομα της ικανοποίησης των Λαϊκών Αναγκών παραβιάστηκε μια βασική αρχή της σοσιαλιστικής οικονομίας, δηλαδή η γνωστή υποδιαίρεση Ι (παραγωγή Μέσων Παραγωγής) και ΙΙ (παραγωγή ειδών κατανάλωσης) ήταν αναπόφευκτο αυτό που τελικά επικράτησε. Η Αντεπανάσταση, δηλαδή.

-- Ενα ερώτημα πιστεύω ότι βασανίζει πολύ κόσμο και στο Κόμμα αλλά και εκτός Κόμματος. Γιατί άραγε δεν υπήρξε αντίσταση απ' τις οργανωμένες δυνάμεις του ΚΚΣΕ; Ολη η ηγεσία, όλα τα μέλη του κόμματος, όλα τα στελέχη δεν έβλεπαν πού οδηγούσαν τουλάχιστον οι αποφάσεις του 27ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, για να μην πάμε παλιότερα.

Το κείμενο της ΚΕ διαπιστώνει ότι δε διαμορφώθηκε έγκαιρα μια κομμουνιστική επαναστατική πρωτοπορία να καθοδηγήσει την εργατική τάξη ενάντια στην αναπτυσσόμενη αντεπανάσταση. Ωστόσο αυτό δε φτάνει. Αυτό το ζήτημα νομίζω ότι απαιτεί παραπέρα διερεύνηση και μελέτη, γιατί το θεωρώ σημαντικό.

Πάνω σ' αυτό το ζήτημα έχω την άποψη ότι από κάποιο χρονικό σημείο και ύστερα στην πορεία οικοδόμησης, το κόμμα αποξενώθηκε απ' την εργατική τάξη. Δημιουργήθηκε ένα στρώμα διευθυντικών και κομματικών στελεχών, που κοίταζαν το ατομικό τους συμφέρον, αδιαφορώντας για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής, οδηγώντας τη σε στασιμότητα. Αυτό αποδεικνύεται απ' το γεγονός ότι ευθύς αμέσως μετά την παλινόρθωση (1991) βρέθηκαν πολλά διευθυντικά στελέχη να κατέχουν αρκετή «περιουσία», χρηματική ή μη. Π.χ. Τσερνομίρντιν, Διευθυντής Ενεργειακού Σχεδιασμού. Τα συνδικάτα που μπορούσαν να αποτελέσουν φραγμό στην αντεπανάσταση ήταν αδρανοποιημένα, οι ηγεσίες τους αποτελούσαν ένα γραφειοκρατικό μηχανισμό και ενδεχόμενα να είχαν δεσμούς με αυτό το στρώμα. Ρόλο γι' αυτήν την κατάσταση έπαιξε, κατά τη γνώμη μου, η διάλυση των Επιτροπών Εργατικού Ελέγχου και η μετατροπή τους σε Συμβούλια Επιχειρήσεων.

Τέλος, πρέπει οι Θέσεις να αποτελέσουν ένα πολύτιμο εργαλείο στην καθημερινή μας δουλειά, τόσο στην ανάδειξη της υπεροχής του υπαρκτού Σοσιαλισμού, όσο και στην προσπάθεια οικοδόμησης του Μετώπου του Σοσιαλισμού αύριο, παίρνοντας υπόψη μας τις αιτίες παλινόρθωσης σαν παράδειγμα προς αποφυγή.

Μαν. Περράκης

Αχτίδα Ενέργειας Κ. Ο. Πετρελαίων

Ριζοσπάστης - 7 Δεκεμβρίου 2008

ΣΥΡΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ - Για τη διεύρυνση του λαϊκού μετώπου

Οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 18ο Συνέδριο αποτελούν βασικό προγραμματικό κείμενο, ντοκουμέντο στρατηγικής και τακτικής του Κόμματος, ντοκουμέντο προοπτικής στην πορεία του προς τη λαϊκή εξουσία και οικονομία, με απώτερο στόχο τη σοσιαλιστική κοινωνία.

Η σοβαρότητα των Θέσεων και η σημασία τους σηματοδοτείται και από τις συνθήκες, στις οποίες διεξάγεται η δημόσια συζήτησή τους και η συζήτηση στις κομματικές οργανώσεις. Η δημοσίευση και η συζήτηση των Θέσεων γίνεται στην περίοδο που το ΚΚΕ σημειώνει την 90χρονη επέτειο από την ίδρυσή του και την πολύχρονη ζωή και δράση του στην πρωτοπορία των αγώνων για τα συμφέροντα και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Οι Θέσεις κυκλοφόρησαν και συζητούνται την περίοδο που ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση, την οποία το ΚΚΕ είχε προαναγγείλει και δικαιώνεται με τις εκτιμήσεις του. Ακόμη, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την αντισοσιαλιστική, αντικομμουνιστική εκστρατεία και την ένταση της επίθεσης κατά του ΚΚΕ, που θα εντείνεται περισσότερο, όσο θα πλησιάζει το 18ο Συνέδριό του.

Παρ' όλες τις δύσκολες συνθήκες και τις λυσσαλέες αντιΚΚΕ επιθέσεις, το Κόμμα στάθηκε όρθιο και σημείωσε ανοδική πορεία, με την επικρότηση των θέσεών του ακόμη και από αντιπάλους και την αναγνώριση της ειλικρίνειας και της συνέπειας της πολιτικής του.

Βέβαια, για την επίτευξη του βασικού στόχου της αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων, της ενίσχυσης και διεύρυνσης του μαζικού λαϊκού κινήματος και της ριζοσπαστικοποίησής του, χρειάζεται ακόμη αρκετή δουλειά σε όλα τα επίπεδα της κομματικής οικοδόμησης. Σ' αυτήν την κατεύθυνση βρίσκω σωστές τις επισημάνσεις που γίνονται στο Κεφάλαιο «Γ. Η δράση του Κόμματος στις μάζες» (Θέσεις 82-86). Οι κομμουνιστές που δουλεύουν στις μαζικές οργανώσεις θα πρέπει πιο μεθοδικά, με τον πειστικό πολιτικό λόγο, με επιχειρήματα και χωρίς χαρακτηρισμούς και προσωπικές αντιπαραθέσεις, να διοχετεύουν και να υπερασπίζονται την πολιτική του Κόμματος.

Θα πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στη δουλειά στις μαζικές οργανώσεις και συσπειρώσεις στον τόπο κατοικίας, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία και ευρύτερη πολιτική διάσταση στους τοπικούς αγώνες, στις διάφορες εκδηλώσεις, επετειακές γιορτές και άλλες, με τη συμμετοχή περισσότερου κόσμου που αδυνατεί να πάρει μέρος στις κεντρικές εκδηλώσεις. Σ' αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει οι τοπικές κομματικές οργανώσεις να αξιοποιήσουν τις μαζικές οργανώσεις και συσπειρώσεις που έχουν αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό προσανατολισμό και να διευρύνουν την επιρροή τους στις πλατιές μάζες, με την κινητοποίηση και τη συμμετοχή τους στους κοινωνικούς αγώνες.

Ιδιαίτερο ρόλο θα πρέπει να παίξουν οι οργανώσεις και τα τοπικά παραρτήματα της Εθνικής Αντίστασης, που τώρα ενισχύονται με τη συγχώνευση όλων των αντιστασιακών οργανώσεων στον Ενιαίο φορέα «ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ» με τη συμμετοχή των απογόνων και φίλων της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, των αγωνιστών και φίλων της ΕΠΟΝ, των πολιτικών προσφύγων και άλλων φορέων.

Δυστυχώς, στις Θέσεις δεν αναφέρεται πουθενά η Εθνική Αντίσταση, αυτό το μεγαλούργημα του ΚΚΕ, η ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης και ιστορίας στους μετέπειτα αγώνες του λαού μας, πράγμα που κατά τη γνώμη μου αποτελεί παράλειψη.

Δικαιολογημένη και σημαντική η αναφορά στο ΔΣΕ σε δύο σημεία με την επέτειο των 60 χρόνων. Η τρίχρονη εποποιία του είναι το αποκορύφωμα του ταξικού αγώνα με την ένοπλη μορφή του και είναι η συνέχεια της ένδοξης ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.

Με αυτά τα λίγα και με την ελπίδα της συνέχισης του διαλόγου, εύχομαι καλές επιτυχίες στο 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ και όπως έγραψα στο βιβλίο επισκεπτών της Εκθεσης Φωτογραφίας και Ντοκουμέντων προς τιμήν των 90 χρόνων του: «Είμαι περήφανος που βαδίζω στις γραμμές του 60 από τα ενενήντα του χρόνια (Μάρτης 1948 στο ΔΣΕ)».

ΥΓ: Θέλω να κάνω και μια παρατήρηση γλωσσολογικού χαρακτήρα, σχετικά με τον άστοχο όρο «εδαφικές οργανώσεις», «εδαφικές Αχτίδες» (Θέση 78), «ΚΟΒ σε εδαφική βάση» (Θέση 86). Σύμφωνα με τα λεξικά, ο όρος «εδαφικός» σχετίζεται με εδαφικές μεταβολές, εδαφικές αξιώσεις, εδαφική ακεραιότητα, εδαφική έκταση. Το έδαφος είναι το γενικότερο με μερικό τον τόπο, το χώρο και με τον αντίθετο όρο «ανεδαφικός». Ολα και όλοι είμαστε πάνω στο έδαφος, καθώς και ο τόπος. Γιατί άλλαξε ο πιο επιτυχημένος όρος «τοπικές οργανώσεις», «συνοικιακές οργανώσεις», «κατά τόπους οργανώσεις»;

Γιώργος Σύρος

Ραφήνα Αττικής

Ριζοσπάστης - 7 Δεκεμβρίου 2008

ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ, ΚΥΡΙΛΛΟΣ - Θέσεις ενίσχυσης της επαναστατικής στρατηγικής

Οι Θέσεις της ΚΕ για το σοσιαλισμό αποτελούν περαιτέρω ανάπτυξη της στρατηγικής επεξεργασίας, που ξεκίνησε στο 15ο Συνέδριο, το 1996, με το Πρόγραμμα που ψηφίστηκε σε αυτό.

Η κατάχτηση μιας βαθιάς συμφωνίας σε κομματικό επίπεδο για το ζήτημα του σοσιαλισμού είναι απαραίτητο στοιχείο της ισχυροποίησης του ΚΚΕ, της ικανότητάς του να προωθεί τη στρατηγική του σήμερα, της ετοιμότητάς του να δώσει τις αυριανές μάχες.

Γι' αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ως τυχαίο ότι τα πυρά άσπονδων εχθρών και «φίλων» του Κόμματος συγκεντρώνονται σε αυτό το θέμα του Συνεδρίου. Εκπρόσωποι της αστικής τάξης, «αριστεροί» καθηγητές που δεν παραδέχονται ότι το ΚΚΕ μπορεί να προχωράει σε επεξεργασίες θεωρητικών ζητημάτων και να τοποθετείται σε αυτά μέσα από τα συλλογικά του όργανα, τροτσκιστές, οπορτουνιστές συναντιούνται με κοινή επιχειρηματολογία.

Ολο το Κόμμα με γνώση και ταξικό κριτήριο μπορεί να συμβάλει στο να δοθούν απαντήσεις, να βγουν συμπεράσματα, να μην καλλιεργείται ιδεολογική σύγχυση αφήνοντας «ανοιχτά» κρίσιμα ζητήματα, να επιβεβαιωθεί η κατεύθυνση των θέσεων, όσο και αν πιέζει για το αντίθετο ο ταξικός αντίπαλος και ο οπορτουνισμός.

Οι Θέσεις της ΚΕ ξεκαθαρίζοντας την αντίληψη του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό απορρίπτουν τη θεωρητική και πολιτική θέση που για πολλά χρόνια επικράτησε στα ΚΚ και ιδιαίτερα σε αυτά που βρίσκονταν στην εξουσία, πως νόμοι της καπιταλιστικής οικονομίας και της εμπορευματικής παραγωγής όπως εμπόρευμα (νόμος της αξίας), χρηματική κυκλοφορία, κέρδος «ενσωματώνονται μεταμορφωμένοι» στη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, μετά την κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων οι οικονομικοί νόμοι που κληρονομούνται από τον καπιταλισμό, λειτουργούν προς όφελος της ανάπτυξης του κομμουνισμού, κάτι που είναι λάθος αφού η κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης δε σημαίνει και ξερίζωμα κάθε μορφής ατομικής ιδιοκτησίας σε μέσα παραγωγής που θα πρέπει σχεδιασμένα να εξαλειφθεί. Η λειτουργία αυτών των νόμων είναι αντικειμενική στο βαθμό που δεν έχουν ακόμα εκλείψει τα στοιχεία της παλιάς κοινωνίας που υπακούουν σε αυτούς. Ομως, αυτά δε θα εκλείψουν από μόνα τους (όπως και κάθε κοινωνικό φαινόμενο), «αυθόρμητα», χωρίς υποκειμενική -ανθρώπινη δράση, και αυτό δεν είναι «βολονταρισμός» αλλά το περιεχόμενο της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Η θέση περί «ενσωμάτωσης» δεν έχει καμία μαρξιστική βάση παρά μόνο την επιλεκτική αναφορά σε κείμενα του Λένιν που υπερασπίζονταν την ανάγκη εφαρμογής της ΝΕΠ για την αντιμετώπιση προβλημάτων που πήγαζαν όχι μόνο από την καθυστέρηση της Ρωσίας αλλά και από τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν λόγω του καταστροφικού εμφυλίου πολέμου. Είναι λάθος η θεώρηση των πολιτικών τύπου ΝΕΠ ως νομοτελειακής συνθήκης για τη συμμαχία του προλεταριάτου με τους εμπορευματοπαραγωγούς. Ο Λένιν σημείωνε πως η προσωρινή υποχώρηση περιορισμένης ανοχής των καπιταλιστικών σχέσεων αποσκοπούσε στη «συγκέντρωση δυνάμεων» (ανάπτυξη βιομηχανίας) για την «τελική έφοδο» ενάντια στα «μικροαστικά και καπιταλιστικά στοιχεία», συνιστώντας ρωσική ιδιαιτερότητα.

Η οικονομική βάση της συμμαχίας του προλεταριάτου με τους ατομικούς εμπορευματοπαραγωγούς αναπόφευκτα αρχικά στηρίζεται στη διατήρηση της μικρής εμπορευματικής παραγωγής, ενταγμένης όμως στην προοπτική μετατροπής τους σε εργαζόμενους της κοινωνικοποιημένης παραγωγής (στη βάση των βημάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης). Αυτή η μετατροπή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί «αυθόρμητα» αλλά με τη σχεδιασμένη πολιτική της δικτατορίας του προλεταριάτου, διαδικασία που δεν αποκλείει τη διαπάλη. Η πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης απέδειξε ότι το πρώτο και όχι το τελευταίο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η συνεταιριστικοποίηση (κολεκτιβοποίηση). Η υποταγμένη στον κεντρικό σχεδιασμό παραγωγή των συνεταιρισμών διατηρεί τον εμπορευματικό της χαρακτήρα, ένα μέρος των προϊόντων της ανήκουν στο συνεταιρισμό, διατίθενται μέσω της αγοράς. Αυτό όμως έρχεται σε αντίφαση με την ανάπτυξη των κομμουνιστικών σχέσεων, η οποία και πρέπει να λυθεί στην κατεύθυνση της πλήρους κοινωνικοποίησης όλων των μέσων παραγωγής και των προϊόντων της. Οπως απέδειξε η πείρα της ΕΣΣΔ, η αντίθετη κατεύθυνση, της αυτονόμησης του συνεταιρισμού από τον κεντρικό σχεδιασμό, της ενίσχυσης του εμπορευματικού χαρακτήρα, «γεννά» - σε συνδυασμό και με αντίστοιχη υποχώρηση στον κοινωνικοποιημένο τομέα - την αντικειμενική βάση για επιστροφή στον καπιταλισμό παρόλο που είχε καταργηθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Σήμερα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αντίληψη που κρίθηκε στην πράξη αφού κυριάρχησε καθοδηγώντας πολιτικές επιλογές που αδυνάτισαν αντί να ισχυροποιήσουν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, τροφοδότησαν τον οπορτουνισμό και τελικά την αντεπανάσταση. Η επικράτησή της ήρθε ως αποτέλεσμα σκληρής διαπάλης στους κόλπους του ΚΚ της Σοβιετικής Ενωσης, έκφραση της ταξικής πάλης στην κοινωνία που στην ουσία της έμπαινε το ζήτημα σοσιαλισμός ή καπιταλισμός, ανεξάρτητα αν γινόταν άμεσα αντιληπτό αφού προλεταριάτο και αστική τάξη δεν πάλευαν πρόσωπο με πρόσωπο. Επιβεβαιώθηκε δηλαδή πως η ταξική πάλη (με άλλες μορφές και άλλα μέσα) συνεχίζεται στο σοσιαλισμό, γίνεται πολύ πιο σύνθετη ειδικά όταν ως άμεσος αντίπαλος η αστική τάξη δεν υφίσταται, όταν αυτή διεξάγεται ανάμεσα σε σύμμαχες κοινωνικές δυνάμεις και όταν πολιτικός φορέας του αντιπάλου δεν είναι τα αστικά κόμματα αλλά η πολιτική αντανάκλαση των ιστορικά ξεπερασμένων μικροαστικών συμφερόντων, δηλαδή οι οπορτουνιστικές παρεκκλίσεις στους κόλπους του ΚΚ.

Ορισμένες γνώμες θεωρούν υπερβολική την ενασχόληση των Θέσεων της ΚΕ με τα ζητήματα της οικονομίας και προκρίνουν τα ζητήματα του κράτους και του κόμματος, παραβλέποντας τη σχέση οικονομίας - πολιτικής, ιδιαίτερα στο σοσιαλισμό, όπου η πολιτική προϋποθέτει την πλήρη κατανόηση των οικονομικών νομοτελειών. Το κύριο καθήκον της σοσιαλιστικής εξουσίας είναι η διαμόρφωση των νέων κομμουνιστικών οικονομικών σχέσεων. Δεν είναι δυνατόν λοιπόν να αναζητηθούν αιτίες προβλημάτων που εμφανίστηκαν στη σοβιετική εξουσία και στο κόμμα (π.χ., απόσπαση των μαζών από τη λειτουργία των σοβιέτ, κλπ.), έξω από το εάν αυτά ανταποκρίνονταν ή υπολείπονταν στο καθήκον της ανάπτυξης των κομμουνιστικών σχέσεων.

Ο Λένιν σημείωνε πως η έκκληση για «καθαρή δημοκρατία» εκφράζει «(...) τη δικτατορία της αστικής τάξης» και τον «(...)ρεφορμισμό του μικροαστισμού που υποτάσσεται σε αυτήν (...)». Η δικτατορία του προλεταριάτου δεν κρύβει τον ταξικό της χαρακτήρα, ότι δηλαδή αποτελεί δημοκρατία μόνο για την εργατική τάξη και τους συμμάχους της, ότι στηρίζεται στη συμμετοχή των εργαζόμενων μαζών στους θεσμούς εξουσίας και ελέγχου, αποκλείοντας τους εκμεταλλευτές, και στην κυριαρχία της εργατικής τάξης στη σύνθεση των οργάνων εξουσίας. Δεν αποτελεί μια «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» αλλά διατηρείται για όσο διάστημα υπάρχουν κοινωνικές διαφορές. Η πείρα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ συνηγορεί ότι συντελέστηκε αδυνάτισμα και όχι ενίσχυση του ταξικού χαρακτήρα της σοβιετικής εξουσίας.

Το ΚΚ, η πρωτοπορία που έχει αφομοιώσει τα καθολικά συμφέροντα της εργατικής τάξης, μπορεί να συνενώσει τη θέλησή της, να την καθοδηγήσει στη συνέχιση της ταξικής πάλης σε νέες συνθήκες, μέσω του κράτους της. Η αμφισβήτηση αυτής της αλήθειας, με διάφορα προσχήματα («επιβολή του κόμματος στην τάξη», «ελευθερία έκφρασης», «αυτοτέλεια των σοβιετικών οργάνων σε σχέση με το κόμμα», κλπ.), σημαίνει παραίτηση από τη δικτατορία του προλεταριάτου όσο και αν αυτή γίνεται αποδεκτή στα λόγια.

Ας μην ξεχνάμε ότι το σύνθημα «σοβιέτ χωρίς τους μπολσεβίκους», στην αρχή της επανάστασης, ένωσε αναρχικούς, οπορτουνιστές, σοσιαλδημοκράτες και χαιρετίστηκε από την αστική τάξη και τα κόμματά της.

Η πείρα απέδειξε ότι η δυνατότητα όχι μόνο για ανάπτυξη αλλά ακόμα και για κυριαρχία του οπορτουνισμού είναι υπαρκτή στις συνθήκες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Η αναγνώριση αυτού του ζητήματος αποτελεί σημαντικό θεωρητικό και πολιτικό κεκτημένο για το Κόμμα μας. Το Κόμμα μας δεν εκτιμά τη γραμμή που κυριάρχησε μετά το 20ό Συνέδριο απλά ως «λάθος» αλλά αναγνωρίζει την κυριαρχία ενός οπορτουνιστικού ιδεολογικοπολιτικού ρεύματος που στηρίχτηκε σε αναθεώρηση βασικών θέσεων της μαρξιστικής ιδεολογίας, σε ζητήματα οικονομίας και πολιτικής. Σημειώνει τη στροφή που πραγματοποιήθηκε στο 20ό Συνέδριο χωρίς να υποτιμά λάθη και ανεπάρκειες που υπήρχαν και πριν. Βέβαια, αυτή η στροφή δεν ήταν αναπόφευκτη και προκαθορισμένη αλλά επιτεύχθηκε ως αποτέλεσμα διαπάλης. Ενα ζήτημα, βεβαίως, που απαιτεί βαθύτερη μελέτη είναι η διαμόρφωση της κοινωνικής βάσης του οπορτουνισμού στα πλαίσια του σοσιαλισμού.

Η πίεση να κρατήσει το ΚΚΕ αποστάσεις από τη λεγόμενη σταλινική περίοδο έχει στο στόχαστρο εκείνη την πολιτική γραμμή που (παρά τις όποιες αδυναμίες και ελλείψεις) όταν κυριαρχούσε απέδειξε τη δυνατότητα οικοδόμησης του σοσιαλισμού και την αναγκαιότητα να ξεριζωθούν οι ρίζες του καπιταλισμού μέσω της πλήρους ανάπτυξης και εδραίωσης των κομμουνιστικών σχέσεων. Στοχεύει στη δυνατότητα που έχει σήμερα το κομμουνιστικό κίνημα, εξετάζοντας αντικειμενικά την πορεία της ΕΣΣΔ, αποτινάσσοντας την οπορτουνιστική σκουριά, να αντιμετωπίσει τα καθήκοντα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης του μέλλοντος με την ανάλογη θεωρητική και ιδεολογικο-πολιτική ετοιμότητα.

Κύριλλος Παπασταύρου

Υπεύθυνος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ

Ριζοσπάστης - 7 Δεκεμβρίου 2008